Kritiek. Het is niet iets waar veel mensen uit zichzelf om staan te springen. Je hoort waarschijnlijk liever “Wat heb je dat fantastisch gedaan!” dan “Dit had je nog iets meer mogen uitwerken”. Toch heb je er wel degelijk wat aan als mensen kritiek geven. Als je er maar op de juiste manier mee omgaat. Hoe je dat doet? Door deze 5 fouten bij omgaan met kritiek te voorkomen.
Kritiek bevat een negatieve boodschap. En laat het nu net zo zijn dat ons brein negatieve informatie absorbeert als een spons. Het brein legt vaak uit zichzelf meer focus op het negatieve dan op het positieve. Je brein heeft dus de neiging om aan de haal te gaan met kritiek en er misschien zelfs een negatievere lading aan te geven. Een onhandigheid van Moeder Natuur!
Negatieve feedback triggert die respons en daar zitten we nou net niet op te wachten. Dat verklaart waarom je misschien direct in de verdediging schiet (“Ik had nog zo mijn best gedaan en heb heel wat overuren gemaakt. Meer kon ik echt niet doen hoor!”) of wegduikt (door snel “oké” te mompelen en je vervolgens “niet goed genoeg” te voelen).
Omgaan met kritiek gaat dus nogal eens mis. Wees gerust: dit is geen kritiek op jou. Het is kritiek op een paar heel natuurlijke oerreacties. En daar kun jij iets mee doen.
Omgaan met kritiek | Doe dit vooral niet!
Jij kunt je acute niet-helpende reacties voorkomen door in het vervolg deze 5 fouten niet meer te maken. Je bewust zijn van die fouten is al een belangrijke eerste stap.
1. Reageer niet direct vanuit je emoties
De oermens in ons heeft vaak drie primaire reacties op kritiek: wegvluchten, vechten of bevriezen. Dat was in de oertijd heus heel handig (gevaar kon je toen je leven kosten). Maar kritiek is nu natuurlijk geen situatie van leven of dood meer. Het is dan ook vooral onhandig dat we kritiek nog steeds als een leven-of-dood-bedreiging opvatten. Tenminste, gezien onze reactie erop.
Toch zijn je hersenen vaak nog zo afgesteld om op een van die manieren te reageren. Vanuit je emoties verstar je en zeg je niets meer, of ga je juist vol in de aanval tegen de ander. Door zo acuut te reageren, neem je de feedback niet echt in je op. Je maakt de feedback weg en haalt er niets uit.
Oplossing
Bedank de ander en laat de kritiek bezinken, zodat je emoties wat afzwakken. Reageer er pas daarna op, waardoor je dat meer vanuit je ratio in plaats van vanuit je gevoel kunt doen. Vraag eventueel om een time-out als je merkt dat je emoties de overhand nemen.
2. Zie kritiek niet als een belediging
We zeiden het net al: je brein is gefocust op negatieve informatie. Daardoor zullen je hersenen kritiek al snel nog wat negatiever maken. Je hersenen zien kritiek als een belediging of als een bevestiging van gedachten die je misschien al hebt over niet goed genoeg zijn.
Zonde! Niet alleen zegt kritiek niets over alle gedachten die je over jezelf hebt – die gedachten kent de ander immers niet. Ook ontneem je jezelf zo de kans om je aan feedback op te trekken in plaats van je erdoor naar beneden te laten halen. Je brein wil negatieve informatie graag wegmaken om het “Dit maakt mij minder goed”-riedeltje voor te zijn. Dat terwijl je er in feite ook iets van kunt leren.
Oplossing
Zet de gedachtekronkel waarbij je kritiek opvat als “Je bent niet goed genoeg!” uit. Kijk rationeel naar de opmerking. Wat zegt diegene nu feitelijk. Is dat te relateren aan de gedachten die jij nu hebt of is dat je eigen kronkel? Sta ervoor open om uit kritiek een waardevolle les te halen en trek het los van je eigen gedachten over jezelf.
3. Schiet niet acuut in de oplossingsmodus
Het is natuurlijk een positieve eigenschap om te denken in oplossingen. Maar als je kritiek krijgt, is het handig om daar nog even mee te wachten. Ga niet direct plannen maken en voorstellen doen om het feedbackpunt te verbeteren. Daardoor mis je misschien belangrijke informatie van de ander. Laat de ander eerst uitpraten en stel eventueel vragen om meer over de feedback te weten te komen.
Oplossing
Je hoeft niet meteen iets met feedback te doen. Plan een moment in waarop je er rustig naar kijkt. Vaak ben je dan helderder en kun je op zo’n moment beter een concreet plan maken. Vraag eventueel de feedbackgever (of een second opinion) om je te helpen bij het plan.
4. Schrijf kritiek niet meteen af
Ho wacht, stop feedback nooit meteen in de prullenbak als “onterecht” of “niet belangrijk”. Soms gaat er ook achter feedback die misschien niet heel zinvol lijkt toch een waardevolle boodschap schuil. Denk nooit meteen “Slecht punt, kan ik niets mee!”. Misschien moet je simpelweg eerst doorvragen en meer te weten komen om er toch iets uit te kunnen halen.
Oplossing
Stel vragen en probeer kritiek zo goed mogelijk te begrijpen. Dat laat zien aan de feedbackgever dat je diegene serieus neemt. Kijk kritisch of je er iets uit kunt halen, of de kritiek zinvol is en of de kritiekgever inderdaad recht van spreken heeft. Pas daarna kun je er een oordeel over vellen.
5. Trek je niet alle kritiek aan
Oké, met sommige kritiek kun je inderdaad vrij weinig. Bijvoorbeeld als iemand je persoonlijk beledigt en als er in die kritiek niets constructiefs schuilgaat. Is dat zelfs na doorvragen nog het geval? Laat je dan niet uit het veld slaan en probeer de feedback te vergeten.
Oplossing
Vraag een keer zelf aan iemand die je vertrouwt om zinvolle feedback. Dan weet je zeker dat je feedback krijgt waar je iets mee kunt en dat je daar ook voor openstaat. Of leg de feedback die je van iemand krijgt voor aan een second opinion die dicht bij je staat. Diegene kan je vast helpen om er kritisch naar te kijken.
Kortom: omgaan met kritiek doe je zo!
Het nut van kritiek heeft niet alleen te maken met de manier waarop het wordt gebracht. Nog veel belangrijker is de manier waarop jij ermee omgaat. Op een goede manier reageren op kritiek doe je zo:
- Bedank de ander en laat de kritiek bezinken voordat je reageert.
- Zie kritiek niet als een belediging en steek een stokje voor “Niet goed genoeg”-gedachten.
- Plan een moment in waarop je rustig kunt nadenken over wat je met de feedback doet en wat je ervan kunt leren.
- Stel vragen aan de kritiekgever om de kritiek zo goed mogelijk te begrijpen.
- Vraag zelf een keer om feedback aan iemand die je vertrouwt.
- Kun je echt niets met kritiek? Laat het dan varen. Of vraag een second opinion om mee te denken.
Nog een tip: verbeter je gesprekstechnieken
Feedback geven en ontvangen is een belangrijke gesprekstechniek. En een vaardigheid die in veel situaties goed van pas komt – zowel privé als op het werk. Leer om jouw boodschap helder over te brengen, goed te luisteren en op een constructieve manier feedback te geven en ontvangen.
Daar kun je natuurlijk zelf mee oefenen. Maar nog efficiënter is het om hier in 1 dag flinke stappen in te zetten. Onze 1-daagse cursus gesprekstechnieken geeft jou alle nodige handvatten om een goede en constructieve gesprekspartner te zijn. Ja, ook als je kritiek ontvangt of als je zelf kritiek hebt op een ander. Juist dan.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
