Direct communiceren: tips en technieken voor effectieve gesprekken

Je hebt een sh*tload aan werk en je baas komt nog eens met nog meer werk. Op het moment dat je baas je ermee overdonderd, weet je niet veel meer uit te brengen dan wat gemompel. ‘s Avonds als je thuis bent, blaas je stoom af bij je partner. Maar ja, heel veel helpt dat niet, want het werk moet je alsnog doen. Je wilt er wel wat over zeggen tegen je baas, maar hij of zij is nogal dominant en direct. Iets wat jij totaal niet bent. Je weet dus niet goed hoe je het bespreekbaar moet maken. Door direct te communiceren kom je op voor jezelf en vertel je de ander wat jij ervan vindt op een nette manier. 

Wat komt aan bod:

1. Wat is directe communicatie?
2. Wat is het verschil tussen direct en indirect communicatie? 
3. De kenmerken van een directe stijl van communiceren
4. Voordelen van direct communiceren
5. Dit weerhoudt je van direct communiceren
6. De spelregels om directer te communiceren
7. Direct communiceren: ook jij kan het
8. Veel mensen vragen ook

Wat is directe communicatie?

Directe communicatie is een communicatiestijl waarbij je rechttoe rechtaan communiceert met iemand. Je brengt je boodschap over zonder omwegen. Je zegt dus precies wat je bedoelt, zonder dat er ruimte is voor interpretatie, dubbele betekenissen of vage uitspraken.

Direct zijn betekenis volgens Van Dale: 

1. Rechtstreeks
2. Zonder uitstel

Direct zijn synoniem:

Oprecht, rechtlijnig en onbeschroomd

Wat is het verschil tussen direct en indirect communicatie? 

Er is een aantal verschillen te vinden tussen direct en indirect communiceren. 

1. De manier waarop je een boodschap overbrengt

Directe communicatie: je uit de boodschap expliciet zonder omwegen. Er is geen ruimte voor misvattingen. 

Bijvoorbeeld: “Ik ben niet tevreden met het resultaat, omdat de kleuren niet hetzelfde zijn als onze huisstijl”. 

Indirecte communicatie: je brengt de boodschap impliciet over, met gebruik van hints, suggesties of verzachtende taal. 

Bijvoorbeeld: “Misschien kunnen we het resultaat nog wat verbeteren of zo.” 

2. De focus

Directe communicatie: je richt je op het probleem of het onderwerp en geeft aan hoe het voor jou is of voelt. 

Bijvoorbeeld: “We hadden een afspraak om 12.00 uur. Ik heb een half uur op je gewacht, ik vond het niet prettig dat je niet kwam opdagen en niets van je hebt laten horen.” 

Indirecte communicatie: je hebt te veel aandacht voor de gevoelens van de ander, waardoor je de boodschap verzacht om de confrontatie uit de weg te gaan.

Bijvoorbeeld: je durft de ander niet aan te spreken op de afspraak die jullie gisteren hadden, waarbij de ander niet is komen opdagen. Daarom praat je eromheen. 

3. De interpretatieruimte

Directe communicatie: je laat weinig ruimte voor interpretatie, de boodschap is ondubbelzinnig.

Bijvoorbeeld: “Ik wil het rapport graag vandaag 15.00 uur in mijn mailbox.”

Indirecte communicatie: je laat nog ruimte voor de ontvanger om zelf conclusies te trekken. 

Bijvoorbeeld: “Het zou fijn zijn als dit misschien afgerond kan worden.”

De kenmerken van een directe stijl van communiceren

• Eerlijk: je boodschap is oprecht en zonder verborgen agenda (dus niet manipulatief)
• Duidelijk: je hebt je woorden zorgvuldig gekozen om verwarring te voorkomen
• Doelgericht: het doel dat je communiceert, is helder
• Efficiënt: je draait niet om de hete brij heen, waardoor je een stuk sneller klaar bent met het gesprek
• Geen overbodige mooimakerij: je gebruikt geen vage termen, metaforen of omslachtige formuleringen

Waarom doen? De voordelen van direct communiceren!

Je hebt afgesproken met een collega om werk te verdelen en er is een deadline gesteld. Maar puntje bij paaltje heeft je collega het werk niet gemaakt, waardoor jij het op je neemt. Want je voelt je er verantwoordelijk over. Maar eigenlijk wil je er wel wat over zeggen tegen je collega, maar bent bang dat je collega je dan stom vindt of je weet simpelweg niet goed hoe je het moet zeggen. Dus zeg je helemaal niets. Maar je bent  wel boos, gefrustreerd en teleurgesteld. Daarom is het zo belangrijk om directer te communiceren. 

Direct communiceren heeft namelijk veel verschillende voordelen:

• Het bevordert wederzijds begrip
• Het vermindert misverstanden en frustratie
• Het verhoogt de effectiviteit
• Het helpt je meer zelfvertrouwen op te bouwen en respect te winnen

Toch voelt het vaak makkelijker gezegd dan gedaan:

Dit weerhoudt je van direct communiceren

Je weet nu dat je het beste direct communiceert met je collega’s, partner en anderen. En toch vind je het moeilijk. Want je bent bang om de ander te kwetsen. Als je direct zegt wat je vindt, ben je bang dat je daarmee de ander beledigt. Of je wilt geen conflict veroorzaken. Waardoor problemen onopgelost blijven. 

In sommige culturen wordt ook wel indirecte communicatie gebruikt om gezichtsverlies te vermijden. Terwijl daardoor bepaalde zaken en zorgen onbesproken blijven. Denk maar eens aan bepaalde Aziatische culturen die soms ja zeggen, omdat ze te beleefd zijn om je tegen te spreken. Hoe weet je dan wat ze wel of niet willen? 

Het kan ook zijn dat je weinig zelfvertrouwen hebt of nog niet gewerkt hebt aan je communicatieve vaardigheden. Tijd om daar verandering in te brengen. 

De spelregels om directer te communiceren: 8 uitstekende tips

Direct communiceren betekent dat je assertief aangeeft wat je vindt en wilt. Maar het is wel belangrijk dat je dit op een respectvolle en duidelijke manier doet. 

Door direct te communiceren bereik je niet alleen dat je ander je begrijpt, maar ook zorgt het voor wederzijds begrip. Je wilt niet als een botte hork overkomen en dat hoeft ook helemaal niet. “Hey, Annabel, heb je dat rapport nu nog niet af? Wat doe jij de hele dag? Beetje op je telefoon Instagrammen zeker.”

Houd je liever aan de volgende spelregels. 

1. Gebruik “Ik-boodschappen” in plaats van “Jij-boodschappen”

Met “Ik-boodschappen” geef je aan hoe het voor jou voelt en hoe jij het ervaart, in plaats van met een vinger naar de ander te wijzen. Hiermee voorkom je dat de ander in de verdediging schiet en je maakt ruimte voor een open gesprek. 

Voorbeelden van open en direct communiceren:

• “Ik voel me gefrustreerd als taken niet op tijd zijn afgerond.”
  In plaats van: “Jij komt nooit je afspraken na.”
• “Ik merk dat ik moeite heb om dit te begrijpen. Kun je het me uitleggen?”
  In plaats van: “Jouw uitleg is altijd zo onduidelijk.”
• “Ik krijg het gevoel dat je je familie boven mij verkiest en daardoor voel ik me eenzaam en niet begrepen.”
  In plaats van: “Jij en je familie zijn altijd twee handen op één buik. Je familieleden kunnen in jouw ogen nooit iets kwaad doen.”

Zie je het verschil?

In plaats van te oordelen over de ander, leg je uit wat het gedrag van iemand met jou doet. Hierdoor ontstaat er meer begrip. 

2. Stel duidelijke vragen

Om te zorgen dat alle informatie helemaal helder is, is het slim om duidelijke vragen te stellen. Onduidelijke vragen leiden vaak tot verwarring. Je maakt met duidelijke vragen het eenvoudig voor de ander om te begrijpen wat je wilt weten of bereiken. 

Voorbeelden van duidelijke vragen stellen: 

• “Kun je deze rapporten voor vrijdag 12:00 uur opleveren?”
  In plaats van: “Kun je dit binnenkort doen?”
• “Wanneer is het voor jou succesvol?”

Door duidelijke vragen te stellen, elimineer je interpretatieruimte en versnel je besluitvorming en actie. 

3. Vermijd passief-agressief gedrag

Passief-agressieve communicatie zorgt juist voor verwarring en kan de relatie tussen jou en de ander onder druk zetten. Hoe verleidelijk het soms is om sarcastisch te reageren (“Duh”) of indirecte klachten te delen, wees liever open over wat je bedoelt. Tactvol communiceren is een kunst, maar is zeker te leren. 

Voorbeelden positief-assertief gedrag:

• “Ik vind het belangrijk dat we met z’n allen afspraken maken over project X en deadlines stellen”
  In plaats van: “Het zou eens fijn zijn als iedereen een keer voor de verandering op tijd z’n werk af heeft. Het is nu al de 100ste keer dat Peter en Sarah achterlopen met hun werk.”

• “Ik waardeer je feedback, maar kun je dat direct met me bespreken?”
  In plaats van: “Blijkbaar hoor ik pas achteraf wat je vindt dat ik verkeerd doe.”

Met rechtstreekse communicatie voorkom je wrok (en silence treatments) en het bevordert een open gesprek. 

4. Geef op een constructieve manier feedback

Het doel van feedback is verbetering, niet een aanval op de ander. Geef daarom op een constructieve manier feedback. Gebruik de ‘situatie-gedrag-gevolg’-methode (SGG) om feedback concreet en helder te maken. 

Voorbeeld van feedback geven:

“Tijdens de presentatie (situatie) merkte ik dat je geen tijd overliet voor vragen (gedrag). Hierdoor had het publiek geen kans om hun input te geven (gevolg). Kun je de volgende keer wat meer tijd inplannen voor vragen?”

De focus ligt hierbij op de feiten en niet op de ander, waardoor de ander minder snel in verdediging schiet. 

5. Wees specifiek in je communicatie

Specifieke communicatie voorkomt verwarring en stelt de ander in staat om de juiste acties te ondernemen. Vaagheid creëert juist onzekerheid en inefficiëntie. En laten we nu juist van efficiëntie houden. 

Voorbeeld van specifieke communicatie:

• “Ik wil graag input voor het marketingplan volgende week donderdag. De input die ik nodig heb zijn de doelgroepanalyse en de campagnekosten”.
  In plaats van: “Wil je misschien een keer wat aanleveren voor het marketingplan?”
• “De kleur oranje is in deze PowerPoint moeilijk leesbaar. Kun je een donkerdere tint gebruiken?”

Hiermee geef je duidelijke verwachtingen en voorkom je dat de ander moet gokken wat je bedoelt. En we weten met gokken dat het twee kanten op kan gaan: winst of verlies. Helaas is het voor de ander moeilijk te raden wat je wilt of verwacht, waardoor de ander heel veel tijd kwijt is aan het verkeerde of gokken wat je bedoelt. 

Trouwens, over efficiëntie gesproken. Heb je ons boek “Full Focus op wat echt belangrijk is – elke dag met de juiste dingen bezig zijn” al gelezen? Na het lezen van dit boek werk je alleen nog maar efficiënt. En heb je aandacht en tijd voor de juiste zaken. 

6. Gebruik een open lichaamshouding 

Directe communicatie bestaat niet alleen uit wat je zegt. Ook je houding, gezichtsuitdrukking en stemgebruik spelen een rol hoe jouw boodschap overkomt. Wanneer je een open houding hebt, versterk je de boodschap en kom je zelfverzekerder over. 

Tips:

• Maak oogcontact met de ander.
• Spreek met een rustige stem, zodat je duidelijk overkomt.
• Gebruik je handen om je woorden te ondersteunen, maar wees niet te enthousiast. Je wilt niet overkomen als een wapperende stresskip. 
• Plant je voeten stevig op de grond met wat ruimte tussen je voeten.

Deze non-verbale signalen versterken je boodschap en zorgen ervoor dat de ander je boodschap beter begrijpt. 

7. Oefen met je partner of iemand in de buurt

Vind je het nog lastig om assertiever en directer je boodschap te uiten? Oefen dan eerst door een rollenspel te doen met iemand die je goed kent. Trek je partner aan zijn of haar jasje of vraag een goede vriend(in) om je te helpen. Door verschillende scenario’s te spelen, bouw je zelfvertrouwen op en leer je hoe je directer communiceert. 

Hoe je dit doet? Simpel!

1. Kies een scenario: kies een actuele situatie waarbij direct communiceren heel belangrijk is. Zoals feedback geven aan een collega, een verzoek bij je manager doen of een meningsverschil bespreken. 
2. Bepaal de rollen: eerst ben jij de spreker en de ander de ontvanger en draai het na een ronde om. 
3. Focus je op de technieken: gebruik de “Ik-boodschappen”, stel heldere vragen en geef constructieve feedback volgens de SGG-methode. 
4. Evalueer: bespreek na een ronde wat er goed ging en wat beter kan. 

Vind je het lastig om scenario’s te bedenken? Hier een paar uit onze hoge hoed:

• Een collega die elke keer te laat komt voor een bespreking (we kennen er allemaal wel eentje)
• Een klant die onredelijke eisen stelt 
• Een vriend die keer op keer op het laatste moment afspraken afzegt
• Een huisgenoot die altijd de vuile vaat op het aanrecht laat staan (waardoor het bijna zelf naar de vaatwasser toe loopt, zo groen is het geworden) 

8. Omgaan met emotionele reacties tijdens directe gesprekken

Directer communiceren roept soms emotionele reacties op. Bij jezelf of bij de ander. Er zijn een aantal strategieën om ermee om te gaan.

Als je zelf een emotionele reactie krijgt:

• Blijf kalm en adem diep: als je merkt dat je emotioneel wordt, neem je even een pauze om diep in en uit te ademen. 
• Focus je op de feiten: probeer je vooral te richten op wat je wil zeggen.
• Gebruik een positieve toon: ook als de boodschap pittig is, helpt een respectvolle toon om de spanning te verminderen. 

Wat te doen als de ander emotioneel wordt:

• Luister: laat de ander zijn of haar emoties uiten zonder onderbrekingen. Hiermee toon je respect aan de ander.
• Erken de emoties van de ander: “Ik begrijp dat dit moeilijk voor je is. Zullen we samen een oplossing zoeken?”
• Blijf bij je boodschap: laat je niet van je punt afleiden, herhaal je boodschap rustig en duidelijk als het nodig is. 

Meer handige tips

Denk je: wat fijn al deze handige tips, hier wil ik meer van weten? Volg ons dan op Instagram en Pinterest. Hier delen we meerdere keren in de week handige tips die direct toepasbaar zijn. Niet alleen over een directe manier van communiceren, maar ook hoe je je (werk)leven efficiënter indeelt. Liever elke week een update van onze interessante artikelen in je mailbox? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief. 

Meld je aan voor de Assertiviteitstraining 

Vind je ook na het lezen van dit artikel het lastig om assertief en direct te zijn? Laat je over je heen lopen, durf je niet te zeggen wat je denkt, voelt of vindt? Dan heb je, net als vele anderen, veel aan onze 1-daagse Assertiviteitstraining. Tijdens deze training leer je:

• Weerbaarder te worden
• Zelfverzekerder te worden
• Handvatten om jouw grenzen aan te geven
• Hoe je gehoord wordt
• Hoe je nee zegt en voor jezelf opkomt

De training is echt iets voor je als:

• Je het moeilijk vindt om te zeggen wat je denkt en voelt, waardoor je vaak gefrustreerd en machteloos voelt
• Verlegen bent en je daardoor het lastig vindt om jezelf te laten horen
• Je geen feedback durft te geven, omdat je niemand voor het hoofd wil stoten
• Het moeilijk vindt om je grenzen aan te geven en nee te zeggen
• Confrontaties vermijdt
• Vaak hoort dat je te lief of zacht bent

Kijk welke data het beste uitkomt en boek jouw deelname aan de training nu. 

Direct communiceren: ook jij kan het

Direct communiceren houdt in dat je op een heldere, respectvolle en doelgerichte manier je boodschap overbrengt. Hierdoor is er geen ruimte voor misverstanden. Door gebruik te maken van technieken zoals “Ik-boodschappen”, duidelijke vragen te stellen en constructief feedback te geven, creëer je een open gesprek en meer begrip. Wanneer je dit combineert met een zelfverzekerde lichaamshouding merk je dat de directe communicatie niet alleen je relaties verbetert, maar ook je effectiviteit. 

Veelgestelde vragen over direct communiceren

• Wat is een directe communicatiestijl?

  Een directe communicatiestijl betekent dat je boodschap duidelijk is en je brengt ‘m zonder omwegen over. Je zegt precies wat je bedoelt, zodat er geen ruimte is voor misverstanden. Dit zorgt voor efficiëntie en voorkomt verwarring, terwijl je wel respectvol bent naar de ander.

• Welke 5 punten zijn belangrijk bij goed communiceren?

  1. Wees duidelijk
  2. Luister actief
  3. Wees respectvol
  4. Stel vragen
  5. Gebruik een open lichaamstaal

• Hoe ga je om met iemand die direct is?

  Wanneer je met iemand communiceert die direct is, probeer je rustig te blijven en open te stellen voor wat de ander te zeggen heeft. Probeer je niet persoonlijk aangevallen te voelen. Toon begrip voor de directheid van de ander. Reageer zelf ook duidelijk en eerlijk, zodat de communicatie soepel blijft verlopen. Omgaan met directe mensen wordt hierdoor een stuk makkelijker.

• Wat betekent direct communiceren precies?

  Direct communiceren betekent dat je zonder vage taal of omwegen zegt wat je bedoelt. Het draait hierbij om eerlijkheid, helderheid en een focus op feiten en oplossingen. Het tegenovergestelde van direct zijn, is indirect communiceren. Je brengt de boodschap over op een verzachtende manier via hints en suggesties.

• Wat zijn de voordelen van directe communicatie?

  Directe communicatie zorgt voor duidelijkheid. Er is geen ruimte voor misverstanden of verkeerde interpretaties. Hierdoor zijn gesprekken efficiënter, omdat je snel to the point komt. Iedereen weet waar hij of zij aan toe is. Ook draagt het bij aan vertrouwen, omdat mensen waarderen dat je eerlijk en transparant bent. Het kernkwadrant direct zijn kan dus zeker in je voordeel spelen.

• Hoe kun je direct communiceren zonder bot of onbeleefd over te komen?

  Verwoord je boodschap helder en respectvol. Kies voor een vriendelijke toon en gebruik de “Ik-boodschap” om verantwoordelijkheid te nemen voor wat je zegt. Luister actief naar de ander.

• Wat zijn voorbeelden van directe communicatie in professionele situaties?

  • Tegen een collega zeggen: “Ik heb je input voor het project nodig vóór vrijdag om verder te kunnen.”
  • Tijdens een vergadering zeggen: “Ik denk niet dat dit plan haalbaar is binnen de gestelde deadline.”
  • Bij het geven van feedback: “Je rapport was duidelijk en goed gestructureerd. Er zitten nog een paar kleine foutjes op bladzijden X en X. Ik heb de fouten gearceerd.”

• Hoe kun je direct communiceren in persoonlijke relaties zonder spanning te veroorzaken?

  Begin te praten met een rustige en respectvolle toon. Geef duidelijk aan wat je voelt of wat je nodig hebt. Bijvoorbeeld: “Het voelt voor mij fijn als we onze weekendplannen wat eerder bespreken, zodat ik er rekening mee kan houden.” Houd ruimte voor de ander om te reageren en samen tot een oplossing te komen.

• Wat zijn de valkuilen van directe communicatie en hoe kun je deze vermijden?

  Directe communicatie kan bot of onpersoonlijk overkomen. Om dit te vermijden, breng je de boodschap met een respectvolle en empathische toon. Kaart gevoelige onderwerpen voorzichtig aan. Gebruik de “Ik-boodschap” en luister actief naar de ander.

• Hoe kun je leren om directer te zijn als je dit lastig vindt?

  Begin met het oefenen van duidelijke en beknopte zinnen, zonder omwegen te gebruiken. Formuleer je boodschap eerst in gedachten en focus je op de belangrijkste punten die je wilt overbrengen. Oefen in verschillende situaties, zodat je zelfvertrouwen opbouwt.

• Hoe combineer je direct communiceren met empathie en begrip?

  Het betekent dat je je boodschap duidelijk overbrengt, maar tegelijkertijd wel rekening houdt met de gevoelens van de ander. Dit doe je door te luisteren naar de ander en je woorden zorgvuldig te kiezen, waardoor ze niet hard of kwetsend overkomen.

• Hoe kan directe communicatie helpen bij het oplossen van conflicten?

  Het identificeert misverstanden snel, waardoor je ze direct kunt aanpakken. Het zorgt ervoor dat alle partijen duidelijk hun standpunt kunnen delen zonder onduidelijkheden, waardoor er ruimte ontstaat voor begrip en oplossingen. Door open en eerlijk te communiceren, vergroot je de kans om tot een oplossing te komen die voor alle partijen acceptabel is.

• Hoe reageer je effectief op directe communicatie van anderen, vooral als deze confronterend is?

  Reageer op de directe communicatie door rustig te blijven en niet in verdediging te schieten. Probeer de boodschap objectief te begrijpen en vraag om verduidelijking als iets niet duidelijk is. Het tonen van begrip voor de intentie achter de directe communicatie kan helpen om de situatie constructief te houden en het gesprek te verbeteren.

Wie zijn wij? | Assertiviteitstraining

Bij Tijdwinst richten we ons op slimmer (samen)werken. We ondersteunen professionals bij het behalen van hun volledige potentieel, zowel individueel als in samenwerking met anderen. Dit doen we door trainingen aan te bieden die je assertiever en zelfverzekerder maken. Ook bieden we praktische 1-daagse trainingen aan over andere onderwerpen, zoals timemanagement, gesprekstechnieken en feedback geven. Benieuwd? Bekijk onze website en blogs en meld je aan voor een van onze online of fysieke trainingen. 

• 1-daagse open training Time Management
• 1-daagse online cursus Time management
• 1-daagse training Gesprekstechnieken
• 1-daagse training Feedback geven
• 1-daagse training Assertiviteit
• 1-daagse training Effectief Thuiswerken
• 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken