Wil je zelfverzekerder, assertiever en communicatief sterker worden? Dan start dat allemaal met een potje zelfreflectie. Dat klinkt zweverig, maar het is dé manier om te groeien op carrière- en persoonlijk vlak. Daarom bespreken we vandaag alle voordelen en tips and tricks om goed te kunnen reflecteren. 

Wat komt aan bod:

  1. Wat houdt zelfreflectie in?
  2. Wat zijn de voordelen van regelmatige zelfreflectie?
  3. Hoe maak ik een goede zelfreflectie?
  4. Welke tools of technieken zijn nuttig voor zelfreflectie?
  5. Conclusie
  6. Veelgestelde vragen over zelfreflectie

Wat houdt zelfreflectie in?

Misschien denk je bij het woord reflectie wel aan die ellenlange reflectieverslagen die je vroeger op school moest schrijven. Geloof ons, het is meer dan enkel zelfreflectie schrijven. Maar wat is zelfreflectie? En waarom is zelfreflectie belangrijk?

De betekenis van zelfreflectie: zelfreflectie is het bewust terugkijken op je gedrag, emoties en gedachten in specifieke situaties. Het doel is om te leren, groeien en inzicht te krijgen in je eigen patronen.

Zelfreflectie wordt vaak verward met introspectie. Er zit echter een duidelijk verschil tussen de twee:

  • Zelfreflectie: terugkijken op je gedrag en emoties na een situatie om te leren en te groeien.
  • Introspectie: focussen op je innerlijke gedachten en gevoelens in het moment zelf, dit is diepgaander en filosofischer van aard. 

zelfreflectie

Wat zijn de voordelen van regelmatige zelfreflectie?

Jezelf reflecteren… Wat heb je er eigenlijk aan? Nou, veel! Met zelfreflectie leer je je emoties, grenzen en behoeften begrijpen. Je ontdekt op deze manier wat je echt nodig hebt. Dit maakt je assertiever. Want als je beter weet wat je voelt en waar je grenzen liggen, is het ook makkelijker om ze duidelijk te communiceren. Je kunt het zo zien, bij een gebrek aan zelfreflectie ken je jezelf dus eigenlijk minder goed.

Hier een aantal voordelen van zelfreflectie: 

  • Je krijgt een helder inzicht in je grenzen. 
  • Je krijgt meer zelfvertrouwen. 
  • Je communicatie verbetert.
  • Je kunt beter omgaan met kritiek of een conflict. 
  • Je leert van ervaringen.

Enne, kan zelfreflectie helpen bij het verminderen van stress of negatieve emoties?

Het antwoord is ja. Ervaar je op de werkvloer vaak stress? Of denk je negatief over jezelf? Dan kan zelfreflectie je helpen, dat werkt als volgt:

  1. Inzicht in triggers. Reflecteer je regelmatig, dan ontdek je in welke situaties je stress ervaart. Ook kom je erachter op welke momenten een negatieve emotie opduikt. Het helpt je grip te krijgen op deze situaties. 
  2. Negatieve denkpatronen doorbreken. Met zelfreflectie kijk je opnieuw naar een situatie. Het helpt je objectiever te kijken (waarbij je uiteindelijk vaak denkt: “Is het echt zo erg als ik dacht?”
  3. Beter met emoties omgaan. Door te reflecteren leer je je emoties te begrijpen (in plaats van ze te onderdrukken). Zo stapelen negatieve gevoelens zich minder snel op – en beland je ook niet zo makkelijk in een negatieve spiraal. 

Pssssttt… Wil je nóg meer tips om zelfverzekerder en efficiënter te werken? Volg ons op Instagram!

zelfreflectie

Hoe maak ik een goede zelfreflectie?

Oké, oké, we weten het nu. Zelfreflectie brengt heel veel voordelen met zich mee, maar hoe begin ik met zelfreflectie? Voordat we concrete stappen met je delen, willen we aangeven dat je reflectie moet zien als een kans om te leren, niet om jezelf te veroordelen. Oftewel, je bent al goed, maar je kan alleen nog maar beter worden. Focus je op vooruitgang. Kleine stappen richting assertief gedrag zijn al winst!

En wat zijn dan goede vragen om jezelf te stellen tijdens zelfreflectie?

Zelfreflectie om assertiever te worden kan over verschillende thema’s gaan, van het stellen tot persoonlijke grenzen tot het omgaan met kritiek. Zelfreflectie kun je na alle situaties toepassen, aan de hand van drie stappen. 

1. Evalueer een interactie

Vraag jezelf af: was je assertief, passief of agressief? Heb je je grenzen duidelijk aangegeven? Heb je gezegd wat je wilde zeggen?

2. Evalueer je emoties

Hoe voelde je je tijdens en na het gesprek? Definieer de emotie, bijvoorbeeld opgelucht, gespannen, teleurgesteld of iets anders?

3. Bedenk verbeterpunten

Hoe kan je het in de toekomst in een vergelijkbare situatie beter doen? Wat zou je kunnen zeggen? Wat zou er anders zijn aan je toon of houding?

zelfreflectie

Denk je nu: “Hoe vaak moet ik tijd nemen voor zelfreflectie?”

Van gesprekken bij het koffieautomaat tot een feedbacksessie met je teamleider: je hebt op de werkvloer de hele dag door gesprekken. En je hoeft ze uiteraard niet allemaal te reflecteren. Dan zou je er namelijk na een week he-le-maal klaar mee zijn.

Probeer zelfreflectie echter wel regelmatig uit te voeren. Zo kun je dagelijks één moment uitkiezen waarop je wil reflecteren, of wanneer je dit te veel vindt, drie reflectiemomenten in de week inlassen.

Wat ook kan werken: schrijf dagelijks voor jezelf op wat je die dag goed hebt gedaan en wat beter kan. Zie het als een journal-moment aan het einde van de dag, om alles van je af te schrijven. En nee, dat hoeft echt niet per se in een roze dagboekje.  

Welke tools of technieken zijn nuttig voor zelfreflectie?

Om het uitvoeren van zelfreflectie nog makkelijker te maken, kunnen bepaalde tools en technieken je helpen. Zoals we al zeiden is het gebruiken van een dagboek, journal of notitieblok je beste vriend als het gaat om zelfreflectie. Door je gedachten op papier te zetten krijg je structuur en helderheid.  

Zelfreflectie voorbeeld:

“Vandaag zei ik ‘ja’ op de vraag of ik een extra taak uit wilde voeren, terwijl ik het eigenlijk al veel te druk heb. Ik besefte me later dat ik uit angst voor een boze reactie of een confrontatie handelde. Volgende keer wil ik op een respectvolle manier aangeven dat mijn agenda vol is.”

Maar, er is meer. Er is ook een communicatiemodel dat je kan helpen bij reflecteren. Zie het als een zelfreflectie model:

Probeer ook eens de STARR-methode

STARR is een zelfreflectie methode om een situatie te ontleden. Je kunt op deze manier achterhalen hoe je hebt gehandeld én hoe je dat in de toekomst kan verbeteren. De naam STARR komt niet zomaar uit de lucht vallen, het is een samenvoeging van de volgende woorden:

  • Situatie: beschrijf de situatie. Wat gebeurde er precies?
  • Taak: wat was jouw rol of verantwoordelijkheid in deze situatie?
  • Actie: wat heb je gedaan? Hoe heb je gereageerd?
  • Resultaat: wat was het resultaat van jouw gedrag of actie?
  • Reflectie: wat ging goed en wat kan beter? Wat zou je de volgende keer anders doen?

Een voorbeeldje nodig? Hier komt-ie:

  • Situatie: Ik kreeg onverwacht een extra taak aangewezen.
  • Taak: Mijn rol was om mijn grenzen aan te geven. Ik had het eigenlijk veel te druk voor deze taak.
  • Actie: Ik zei “ja”, omdat ik me niet eerlijk durfde uit te spreken. Ik was bang voor de confrontatie. 
  • Resultaat: Ik voelde me gestrest en moest overwerken.
  • Reflectie: Volgende keer wil ik rustig ademhalen en assertief aangeven dat mijn planning vol zit.

Met een STARR-reflectie krijg je inzicht in de punten waar je je kunt verbeteren. Je leert van je eigen ervaringen en – nogmaals – moet jezelf hier niet voor straffen, maar het zien als een weg naar een betere versie van jezelf. 

Nog assertiever worden? Volg een training Assertiviteit

Assertiever worden doe je door regelmatig te reflecteren op jezelf. Maar wil je nog meer leren over assertiviteit? Volg dan een training. Tijdens onze 1-daagse Assertiviteitstraining versterk je jouw communicatieve vaardigheden en vergroot je je zelfvertrouwen – zowel op de werkvloer als daarbuiten. Ontdek allerlei handige technieken om met overtuiging en zelfvertrouwen te spreken. Je mening geven? Het was nog niet eerder zo makkelijk als na het volgen van deze training. 

Meer weten over assertiviteit? Ik sprak erover met Björn in deze aflevering van de Tijdwinst Podcast:

Conclusie

Wil je groeien als persoon? Of assertiever worden? Dan is zelfreflectie key. Door regelmatig terug te kijken op je emoties, gedrag en interacties krijg je inzicht in je eigen gedrag, grenzen en behoeften. Dit helpt je niet alleen om zelfverzekerder en effectiever te communiceren, maar ook om beter om te gaan met stress, confrontaties en kritiek. Of je nu dagelijks kort reflecteert, gebruik maakt van een journal, of tools zoals de STARR-methode inzet: elke stap helpt je om assertiever te worden. Op de werkvloer, maar ook in privésituaties. 

Knoop dit echter goed in je oren: zelfreflectie is geen middel om jezelf af te straffen, maar een kans om te groeien. Kleine verbeteringen maken al een groot verschil!

zelfreflectie

Veelgestelde vragen over zelfreflectie

  • Wat zijn de valkuilen bij zelfreflectie?

    Wat zijn veelvoorkomende obstakels bij zelfreflectie en hoe overwin ik die? Het is een vraag die vaak gesteld wordt – en dat is niet zonder reden. Zelfreflectie brengt namelijk ook perfectionisme met zich mee. Wanneer je perfectionistisch van aard bent, dan kan het regelmatig reflecteren ervoor zorgen dat je streeft naar perfectie. En laten we je meteen uit je droom helpen: er bestaat niet zoiets als perfect handelen. Soms word je nu eenmaal overvallen door een situatie en reageer je anders dan je achteraf had gewild. 

    Vermijd overreflectie door hierbij stil te staan. Wij zijn immers mensen, geen robots. 

     

  • Welke 3 vormen van reflectie zijn er?

    Reflectie wordt vaak opgedeeld in drie verschillende vormen, namelijk reflection-on-action, reflection-in-action en reflection-for-action. We leggen de termen in het Nederlands aan je uit:

    • Terugblikkende reflectie (reflection-on-action): je kijkt terug op een situatie nadat het heeft plaatsgevonden. Je doet dit om te begrijpen wat er gebeurde, hoe je reageerde en hoe je het de volgende keer anders zou doen. 
    • Reflexieve reflectie (reflection-in-action): een moment van reflectie die tijdens een situatie of gebeurtenis plaatsvindt. Tijdens de interactie word je bewust van je gedrag en wil je dit direct verbeteren. 
    • Vooruitblikkende reflectie (reflection-for-action): reflectie die zich richt op de toekomst. Je denkt na over hoe je je gedrag en aanpak in de toekomst wil verbeteren. Dit doe je op basis van inzichten uit eerdere ervaringen. 

  • Hoe kan zelfreflectie helpen bij het nemen van beslissingen?

    Zelfreflectie helpt bij het nemen van beslissingen door je inzicht te geven in je emoties. Je maakt duidelijk voor jezelf wat echt belangrijk is, zodat je beslissingen in lijn zijn met je doelen. Tip: reflecteer op eerdere keuzes die je hebt gemaakt, zodat je kunt leren van je ervaringen. Dit helpt je om toekomstige beslissingen makkelijker te maken. 

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: