Dacht je dat alleen kleine kinderen op de basisschool elkaar pesten? Je hebt het mis. Pestgedrag op de werkvloer komt – hoe belachelijk ook – nog steeds veel te vaak voor. Buitensluiten, opmerkingen negeren of uit z’n verband trekken, een irritante bijnaam gebruiken of kleineren: het zijn slechts een greep uit de voorbeelden die met pestgedrag te maken hebben. Tijd om er een einde aan te maken.
Niet alleen is pestgedrag bij volwassenen ontzettend kinderachtig, het maakt ook meer kapot dan je zou verwachten.
Wat komt aan bod:
- We beginnen bij het begin: wat valt onder pesterijen op het werk?
- Wat zijn drie vormen van pesten op de werkvloer?
- Wat heeft pesten voor gevolgen? (Spoiler: véél)
- Is pesten op de werkvloer strafbaar?
- Wat moet ik doen als ik zelf word gepest op mijn werk?
- Welke rol heeft een leidinggevende bij het voorkomen en aanpakken van pesten?
- Hoe kan ik als collega iemand steunen die gepest wordt?
- Conclusie
We beginnen bij het begin: wat valt onder pesterijen op het werk?
We horen het je denken: af en toe een flauw grapje moet kunnen, toch? Wanneer je vaak op een kantoor werkt met dezelfde mensen, leer je elkaar goed kennen. Je weet waar je elkaar subtiel mee kan plagen – het kan zelfs bevorderlijk zijn voor de sfeer.
Wat wordt er dan precies verstaan onder pesten op de werkvloer?
Pesten op de werkvloer is anders, het bestaat uit systematisch negatief gedrag dat is gericht op één of meerdere collega’s. Dit gedrag heeft een doel: kleineren, buitensluiten of onder druk zetten. Het gaat véél verder dan een eenmalige opmerking of een slechte grap. De woorden structureel en herhaaldelijk maken pestgedrag serieus.
De cijfers van pesten op de werkvloer liegen er niet om. Uit onderzoek van Stop Pesten NU blijkt dat 27% van de werknemers te maken heeft (gehad) met pesten op het werk. Dat komt neer op zo’n 2,6 miljoen mensen.
Wat zijn drie vormen van pesten op de werkvloer?
Pestgedrag kan flink lastig te herkennen zijn, zowel voor de pester als de persoon die gepest wordt. We onderscheiden het gedrag grofweg in drie vormen én geven voorbeelden van pesten op het werk:
1. Sociaal pestgedrag
Roddelen, buitensluiten, negeren of iemand pas véél te laat op de hoogte brengen van bepaalde activiteiten of nieuws.
Voorbeeld:
Je merkt dat collega’s samen lunchen of borrels organiseren zonder jou uit te nodigen. Je hoort pas achteraf dat er een sociale activiteit heeft plaatsgevonden.
2. Verbaal pestgedrag
Kwetsende opmerkingen, sarcasme, (stomme) bijnamen, schreeuwen, iemand continu onderbreken of kleineren waar andere mensen bijzijn.
Voorbeeld:
Collega’s maken regelmatig zogenaamd grappige opmerkingen over hoe je praat, kleedt of reageert. Als je er iets van zegt, krijg je te horen: “Kan je niet tegen een grapje?”
3. Werkgerelateerd pestgedrag
Obsessief controleren, onnodig bekritiseren, taken opzettelijk onthouden (of verkeerd verdelen) of het stellen van onredelijke deadlines.
Voorbeeld:
Je krijgt continu de lastigste taken met onhaalbare deadlines, terwijl anderen ruim de tijd krijgen. Ook wordt belangrijke info te laat of helemaal niet verteld, waardoor je in de problemen komt.
Wat heeft pesten voor gevolgen? (Spoiler: véél)
Je kunt het je waarschijnlijk wel voorstellen: als je gepest wordt op werk, dan heb je (letterlijk en figuurlijk) de pest in je eigen werk. Je gaat er niet meer met plezier naartoe. Sterker nog, je ziet er tegenop.
Maar dat is niet alles. Pesten heeft grotere gevolgen dan je denkt.
Wat zijn de gevolgen van pesten op de werkvloer voor medewerkers en organisaties? Pesten veroorzaakt stress. Je gaat met angst naar je werk, je zelfvertrouwen daalt en je bent minder gemotiveerd. Je productiviteit vermindert en je gezondheid gaat achteruit. Ervaar je voor een lange tijd veel stress en angst, dan reageert je lichaam daarop. Je weerstand daalt – pesten zorgt er dus voor dat mensen zich ziek moeten melden. Ook kan een depressie of burn-out door pesten op het werk ontstaan.
Je voelt ‘m al aankomen: dit pakt voor een organisatie ook niet positief uit. Niet alleen stijgen de verzuimkosten, maar ook de sfeer bij een bedrijf wordt er niet beter op. Denk aan een slechtere werksfeer en teamdynamiek. Bovendien kan een bedrijf dat bekend staat om “pestgedrag” reputatieschade krijgen. Sterker nog, er kunnen zelfs juridische risico’s aan hangen.
Is pesten op de werkvloer strafbaar?
We weten inmiddels dat pestgedrag funest kan zijn voor een bedrijf. Maar zijn er wettelijke regels en bescherming tegen pesten op het werk? Pesten an sich is niet strafbaar, maar het kan wél onder strafbare feiten vallen. Dit is het geval bij intimidatie, discriminatie, bedreiging of psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
Het goede nieuws: er zijn wettelijke regels om je als werknemer te beschermen. Volgens de Arbowet zijn werkgevers verplicht om een veilige werkomgeving te bieden. Daaronder valt ook bescherming tegen psychosociale arbeidsbelasting – denk aan werkdruk, agressie én pesten.
Doet een werkgever niet zijn of haar best om dit soort gedrag te voorkomen of aan te pakken, dan kan dat gevolgen hebben. In ernstige gevallen kun je als medewerker juridische stappen overwegen, zoals een melding doen bij de Inspectie of het starten van een civiele procedure. De Inspectie SZW kan een werkgever dan aansprakelijk stellen. Met als gevolg: in sommige gevallen zelfs een schadevergoeding voor pesten op het werk.
Wat moet ik doen als ik zelf word gepest op mijn werk?
Een melding maken, een civiele procedure starten… Als je een vorm van pestgedrag ervaart op je werk, dan kan dit aanvoelen als een té grote opgave. Gelukkig zijn er – voordat je deze stappen onderneemt – andere zaken die je kan proberen.
Allereerst: hoe herken je subtiele vormen van pesten op het werk? We somden net al de drie vormen van pestgedrag voor je op. Subtiele vormen van pesten kunnen ‘kleine’ dingen zijn, die door structurele herhaling groots aanvoelen. Opmerkingen maken over je kleding, een irritante of kleineren bijnaam gebruiken en informatie achterhouden: het zijn subtiele vormen van pesten die veel impact kunnen hebben.
Wat zijn effectieve manieren om pestgedrag bespreekbaar te maken?
1. Erken het pestgedrag
Gepest worden is niet alleen pijnlijk, er komt ook een gevoel van schaamte bij kijken. Je schaamt je ervoor dat je ‘niet lekker in de groep ligt’ of ‘de minst begeerde persoon in de ruimte’ bent. Hoe moeilijk het ook is: erken dat je gepest wordt. Je collega is niet gewoon irritant, hij of zij pest je. Erkenning is de eerste stap richting verandering.
Onthoud dat jij je niet moet schamen, de volwassen persoon die dit gedrag vertoont moet zich schamen.
2. Houd je mond niet (langer) dicht
“Het is maar een grapje” wordt vaak gezegd om pestgedrag goed te praten. Maar jij bepaalt of het grappig is – niet de pester. Zeg er iets van. Hardop. Zolang je stil blijft, denkt de ander dat jij het oké vindt. Om het pesten op de werkvloer aan te pakken stop jij met je mond dichthouden.
Voorbeelden:
“Ik vind dit niet grappig”: laat kort en duidelijk weten dat je er niet om kunt lachen.
“Kun je uitleggen wat je daarmee bedoelt?”: kaats de bal terug naar de pester. Laat zien dat jij niet zomaar over je heen laat lopen.
“Ik merk dat je dit vaker zegt. Waarom doe je dat?”: benoem dat iets herhaaldelijk gebeurt en stel een eerlijke vraag.
“Stop hiermee”: soms hoeft een zin niet uitgebreid te zijn om duidelijkheid te scheppen.
“Zullen we het gewoon professioneel houden?”: een nette en duidelijke manier om grenzen aan te geven.
3. Straal kracht uit
Pesters zijn gek op onzekerheid. We snappen maar al te goed dat pesten je alleen maar onzekerder maakt, maar probeer dit gevoel eens te verbloemen. Doe alsof je je sterk voelt door rechtop te zitten, mensen aan te kijken en kalm te blijven. Die zelfverzekerde houding zal een pester uit balans brengen.
4. Houd een logboek bij
Hebben opmerkingen geen zin? En blijft het pestgedrag doorgaan? Om pestgedrag serieus aan te pakken, is het slim om bij te houden wat er gebeurt, wanneer en door wie. Denk je: hoe bewijs je pesten? Houd een logboek bij met vervelende ervaringen, zodat je precies kunt benoemen wat er misgaat voordat je het pestgedrag bespreekbaar maakt bij een vertrouwenspersoon.
5. Praat met een vertrouwenspersoon
Misschien denk je: wanneer is het verstandig om externe hulp (zoals HR of een vertrouwenspersoon) in te schakelen? Als het pestgedrag na jouw opmerkingen en zelfverzekerde houding nóg niet stopt. Zoek een collega, vertrouwenspersoon of leidinggevende die je vertrouwt. Misschien is er iemand op de werkvloer die zich óók ongemakkelijk voelt bij het gedrag van de pester. Samen sta je sterker – en het maakt de kans groter dat de situatie wordt aangepakt.
Nog beter worden in voor jezelf opkomen? Volg een training!
Merk je dat je het moeilijk vindt om voor jezelf op te komen? Zou je graag met meer zelfvertrouwen op de werkvloer verschijnen? En is assertiviteit iets waar je aan wil werken? Onze training Assertiviteit kan je hierbij helpen.
Tijdens onze krachtige 1-daagse Assertiviteitstraining leer je jouw communicatieve vaardigheden te versterken en je zelfverzekerdheid op de werkvloer (en daarbuiten) te vergroten. Leer effectieve technieken om met zelfvertrouwen en overtuiging te spreken – en dat allemaal in één dag.
Welke rol heeft een leidinggevende bij het voorkomen en aanpakken van pesten?
Let op: we gaan er nu vanuit dat jouw leidinggevende niet de persoon is die pestgedrag vertoont. Wanneer het pesten op het werk door een leidinggevende wordt uitgevoerd, zou je namelijk naar een ander (een collega, HR-medewerker of instantie) stappen om het pesten aan te kaarten.
Stel, je stapt naar je leidinggevende om het pestgedrag van een collega aan te geven, dan speelt je leidinggevende een grote rol. Deze persoon is namelijk niet alleen verantwoordelijk voor planningen en targets, maar óók voor de sfeer en veiligheid binnen het team. Als er gepest wordt, mag je verwachten dat leiding ingrijpt.
Dus, hoe kan een organisatie een veilige en respectvolle werkomgeving creëren? Niet alleen met een leidinggevende die zich bekommert om de sfeer. Organisaties die pestgedrag willen voorkomen, organiseren een helder anti-pestbeleid en een laagdrempelige vertrouwenspersoon.
Oja en, een leidinggevende die het goede voorbeeld geeft.
Hoe kan ik als collega iemand steunen die gepest wordt?
Word jij bij het bedrijf waar je werkt niet gepest, maar merk je dat een ander hier wel het slachtoffer van is? Ook dat kan lastig zijn. Je erkent dat het niet oké is, maar wegkijken is makkelijker dan je ermee bemoeien.
Toch zijn er een paar simpele, maar krachtige manieren om iemand die gepest wordt te steunen.
- Laat merken dat je het ziet. “Ik zag wat er net gebeurde, gaat het wel?”, kan iemand al enorm helpen. Je laat zien dat deze persoon er niet alleen voor staat en jij als vertrouwenspersoon kan fungeren.
- Zeg er iets van op het moment dat het gebeurt. Iets als: “Hé, dat is niet oké”, kan al enorm helpen. Je laat zien dat dit specifieke gedrag niet getolereerd wordt.
- Bied een luisterend oor. Misschien wil je collega zijn of haar verhaal kwijt. Luister zonder meteen advies te geven.
- Moedig aan om hulp te zoeken (en help hierbij). Wijs je collega op mogelijke stappen. Bied aan om mee te gaan of om te helpen. Durft je collega het niet aan? Misschien kan jij de stap nemen om met iemand te praten.
We snappen het, je wil nog meer interessante tips. Volg ons op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van slimmer communiceren, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw productiviteit een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Conclusie
Pesten is niet iets wat enkel op de basisschool plaatsvindt, je vindt pestgedrag óók op de werkvloer. En dat is serieus en schadelijk. Niet alleen voor de persoon die wordt gepest, maar ook voor het hele team en de organisatie. Of het nu gaat om buitensluiten, sarcastische opmerkingen of het stellen van onhaalbare deadlines: je vindt pestgedrag in verschillende vormen.
De oplossing begint bij bewustwording. Durf pestgedrag te benoemen, houd het niet voor je en wees niet bang om hulp in te schakelen. Of je nu slachtoffer bent, collega of leidinggevende: iedereen heeft een rol in het creëren van een veilige, respectvolle werkcultuur. Door het gesprek aan te gaan, je uit te spreken en elkaar te steunen, maak je de werkvloer een plek waar iedereen zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt. Want nee – het is geen grapje. Pestgedrag is een serieus probleem wat door iedereen voorkomen moet worden.
Wie zijn wij? | Tijdwinst.com
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen.
Populaire trainingen:
- 1-daagse training Time Management
- 1-daagse training Assertiviteit
- 1-daagse training Gesprekstechnieken
- 1-daagse training Feedback geven
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieke
