Bij agressief gedrag denk je hoogstwaarschijnlijk aan een hooligan die na een voetbalwedstrijd als een gek de tegenstander aanvalt. Slaan, schoppen, spugen: je linkt het aan agressief gedrag. Agressiviteit vind je echter ook in andere vormen, die minstens zo vervelend kunnen zijn. Word je regelmatig door een collega afgesnauwd en is agressief gedrag op de werkvloer jou wel bekend? Dit kun je doen. 

Wat komt aan bod:

  1. Wat is agressieve communicatie?
  2. Wat zijn de kenmerken van agressieve communicatie?
  3. Wat zijn de oorzaken van agressieve communicatie?
  4. Wat zijn de psychologische gevolgen van agressieve communicatie op de werkvloer?
  5. Hoe kan ik herkennen of ik agressief communiceer?
  6. Maar, hoe vind je dan de juiste communicatiestijl?
  7. Ik word agressief aangesproken: wat moet ik doen?
  8. Veelgestelde vragen over agressieve communicatie

Wat is agressieve communicatie?

Grote kans dat je bij het woord agressiviteit al een bepaald beeld voor ogen hebt. Echter, agressieve communicatie hoeft niet te betekenen dat er tijdens een gesprek ruiten worden ingeslagen en een complete serviesset aan gort wordt gegooid. Een bepaalde manier van communiceren kan al als agressieve communicatie worden bestempeld. 

Wat zijn de kenmerken van agressieve communicatie?

Agressieve communicatie kun je herkennen aan verbale- en non-verbale kenmerken:

  • Iemand komt controlerend of dominant over. Zinnen als: “Je moet…”, “Wie zijn schuld is dat?” en “Omdat ik het zeg.”
  • Intimiderende lichaamstaal, denk aan het ballen van vuisten, neusvleugels die uitzetten, op de tafel slaan of met een vinger wijzen. 
  • Een stem wordt verheven. 
  • Er wordt geen rekening gehouden met de gevoelens van een ander. Sterker nog, er wordt totaal niet naar geluisterd. 

Deze manier van communiceren kan in verschillende situaties plaatsvinden. Om je er een beter beeld bij te geven, sommen we een aantal voorbeelden op. 

  • Vergadering: een leidinggevende die kritiek levert op een medewerker door de ander te kleineren of te beledigen in plaats van feedback te geven.
  • Deadline: een werkgever die medewerkers onder druk zet door hen te dreigen met ontslag of andere negatieve consequenties als een deadline niet wordt gehaald.
  • Openbare vernedering: een leidinggevende die een fout van een medewerker publiekelijk aan de kaak stelt op de werkvloer (waar iedereen het kan horen), waarbij de nadruk ligt op de fout en niet op het leren ervan. 

agressie

Wat zijn de oorzaken van agressieve communicatie? Of ook wel: waar komt het in hemelsnaam vandaan?

Een agressie op de werkvloer: daar is nog nooit iemand gelukkig van geworden. De kans is echter groot dat je na zo’n woede-aanval de schuld bij jezelf legt. Je zal je werk wel niet goed uitgevoerd hebben, of je moet gewoon beter je best doen. Maar laten we daar héél gauw mee stoppen. De persoon die onwijs agressief communiceert zit fout, jij niet. 

Maar waar komt die agressiviteit dan vandaan? Het moet toch op een bepaalde manier aangewakkerd zijn? Dat klopt, maar dat heb jij niet in de hand. Agressieve communicatie komt vaak door een aantal verschillende factoren:

Psychologische factoren

In dit geval spelen er (misschien al wel een tijdje) zaken die de persoon zijn gaan irriteren. Denk aan stress, wanneer iemand onder hoge druk staat, reageert het lichaam met een vecht-of-vlucht reactie, wat kan leiden tot een kort lontje. Ook kan angst een rol spelen, bijvoorbeeld wanneer iemand bang is om zijn baan te verliezen of niet te voldoen aan bepaalde verwachtingen. Ook kan frustratie een trigger zijn voor agressieve communicatie, bijvoorbeeld bij een gebrek aan erkenning of wanneer er veel onopgeloste problemen zijn. 

Omgevingsfactoren

Niet alleen factoren op de werkvloer kunnen agressief gedrag aanwakkeren, ook de manier van opvoeding kan een rol spelen. Werd agressief gedrag vroeger bij iemand thuis getolereerd, dan kan dit zich voortzetten in het volwassen leven van deze persoon. Ook spelen culturele normen en waarden in sommige gevallen een rol. Sommige culturen hebben een hogere tolerantie voor agressieve communicatie. 

Persoonlijkheidskenmerken

Ook kunnen agressie problemen te maken hebben met iemands persoonlijkheid. Sommige mensen kunnen van nature een kort lontje hebben, zien het glas halfvol en worden simpelweg geïrriteerd wanneer iets niet gaat zoals zij willen. Emoties en gevoelens beheersen? Dat is voor hen niet weggelegd. Daarnaast gaan agressie en dementie helaas ook regelmatig hand in hand. Agressie bij dementie kan ontstaan door een combinatie van cognitieve achteruitgang, communicatieproblemen en fysieke ongemakken. Er wordt de laatste tijd dan ook veel gesproken over een dementie en agressie probleem in verpleeghuizen.

Ook denken sommige mensen dat je met agressiviteit iets bereikt, zoals iemand overtuigen van jouw mening of je gelijk krijgen. Als iemand in het verleden heeft meegemaakt dat agressieve communicatie heeft geholpen om dit doel te bereiken, dan kan dat iemand zijn standaard manier van communiceren worden. 

agressie

Wat zijn de psychologische gevolgen van agressieve communicatie op de werkvloer?

We hoeven je waarschijnlijk niet uit te leggen dat je – zodra je agressief wordt toegesproken – je niet lekker voelt. Sterker nog, je kan je aangevallen voelen en weet niet goed wat te doen. De gevolgen van agressieve communicatie zijn echter groter dan alleen dat nare gevoel. Het doet meer met je dan je denkt, zowel persoonlijk als werkgerelateerd. 

Op persoonlijk niveau kan agressieve communicatie je gestrest laten voelen. Dit is een natuurlijke reactie van je lichaam, aangezien het gevoel van dreiging de stressrespons in je lichaam activeert. Ervaar je voor een langere periode veel stress, dan heeft dit negatieve effecten op je gezondheid. Ook kan het inspelen op je gevoel, want aangesproken worden op een agressieve toon maakt je onzeker en angstig. 

Stel je voor, je wordt op een onwijs boze manier toegesproken nadat je een foutje hebt gemaakt op de werkvloer (want hallo, je bent ook maar een mens!). Dit zorgt ervoor dat je de eerstvolgende keren onzeker te werk gaat – je wil immers niet wéér iets fout doen. Maakt dat je plezier op de werkvloer groter? Je raadt het waarschijnlijk al… Nee. 

Over werkplezier gesproken: agressieve communicatie op de werkvloer zorgt voor een vergroot aantal conflicten. Dit doet niet veel goeds voor de samenwerking en werksfeer. Elkaar continu (bij wijze van) in de haren vliegen, klinkt niet gezellig en dat is het ook niet. Het zorgt daarnaast voor een onveilige en toxische werkomgeving. Dit zal de productiviteit van de medewerkers ook niet bevorderen.

Hoe kan ik herkennen of ik agressief communiceer?

Van een stemverheffing tot gebalde vuisten: het is niet heel ingewikkeld om te herkennen dat een ander agressief communiceert. Maar misschien doe je dit zelf ook wel? De kans is aanwezig – en we zeggen heus niet meteen dat het zo is! – dat je op een agressieve manier communiceert, zonder dat je het doorhebt. 

Door je eigen gedrag onder de loep te nemen, kun je ontdekken of je zelf agressief communiceert. Ga bijvoorbeeld eens na: hoe ga je met anderen om? Ervaar je vaak conflicten? Onderbreek je anderen midden in een gesprek? Of merk je dat je gesprekspartner zich snel ongemakkelijk voelt? Dit kan wijzen op agressieve communicatie. 

Denk eens na over je meest recente gesprekken en vraag jezelf af hoe je op die momenten gereageerd hebt. Was je respectvol, oordelend of manipulatief? Wilde je de ander overtuigen van jouw mening en gaf je niet op? Zodra je hier ‘ja’ op kan antwoorden, wordt het tijd om je eigen communicatiestijl eens onder handen te nemen. 

agressie

Maar, hoe vind je dan de juiste communicatiestijl?

Dat is wat veel mensen verwarrend vinden. De communicatiestijlen (agressief, passief en assertief) worden namelijk vaak verward met elkaar. Zonde, want ze zijn onwijs verschillend. We sommen de drie communicatiestijlen inclusief voorbeelden voor je op:

Agressieve communicatie

Hier hebben we het natuurlijk al over gehad, maar kortgezegd is dit een manier van communiceren waarbij je op een respectloze manier met de ander omgaat. Vaak ten koste van de behoeften en gevoelens van anderen. Dit kan zowel verbaal agressief als non-verbaal agressief. 

Voorbeelden:

  • “Jij doet altijd alles verkeerd. Je veroorzaakt alleen maar problemen!”
  • Ongevraagd je mening verkondigen, anderen overstemmen, credits van anderen op je nemen, manipuleren, anderen neer halen. 
  • Stemverheffing, gebalde vuisten, wijzen en zwaar ademen. 

Assertieve communicatie

Bij assertieve communicatie weet je wat je wil en durf je dit ook uit te spreken, daarbij heb je wel respect voor de rechten en gevoelens van een ander. Oftewel, je houdt rekening met jezelf én met de ander. Hiermee creëer je wederzijds respect, je bent open, eerlijk en transparant. 

Voorbeelden:

  • “Ik voel me opgejaagd, aangezien de deadline nadert en we het mogelijk niet halen. Kunnen we een plan bedenken om dit te voorkomen?”
  • Open houding, rustige en duidelijke stem en oogcontact. 

En denk ook aan dingen als:

  • Niet luider spreken om gehoord te worden, maar aandacht vragen voor wat je gaat zeggen
  • Je mening pas verkondigen wanneer er om gevraagd wordt of daar de ruimte voor is
  • Netjes achteraan in de rij aan te sluiten, zoals iedereen moet doen
  • Alle eer toe laten komen aan wie ere toekomt
  • Niet brutaal te zijn, maar beschaafd
  • Niet de meest aanwezige, maar wel de meest aangename persoon op een feestje zijn
  • Anderen laten uitspreken en pas zelf van wal steken wanneer er een pauze valt
  • Iets van anderen gedaan krijgen, omdat ze je vanuit zichzelf willen helpen
  • Anderen in hun waarde te laten, in plaats van manipuleren of neer halen
  • Jezelf goed voelen door eigenwaarde en zelfrespect, los van je relatie tot anderen

Passieve communicatie

Communiceer jij passief, dan ben je bang de ander te beledigen. En conflicten? Die vermijd je het allerliefst. Je eigen behoeften en wensen zet je op de tweede plek, om vervelende conversaties of eventuele discussies te voorkomen. Dit klinkt als een ‘makkelijke oplossing’, maar uiteindelijk voel je je hierdoor gefrustreerd, ontevreden en soms zelfs hulpeloos. 

Voorbeelden:

  • “Het maakt mij niet uit, kies maar wat jij wil.”
  • Oogcontact vermijden, zacht praten en een teruggetrokken houding. 

Dan bestaat er ook nog zoiets als passief agressief. De betekenis van passief agressief houdt in dat iemand zijn woede, boosheid of frustraties wil uiten, zonder dit op een directe manier te communiceren. Voorbeelden van passief agressief gedrag zijn subtiele (en vaak gemene hints), sarcasme, zwijgen en negeren of zichzelf in de slachtofferrol plaatsen. 

Al die communicatiestijlen: het is behoorlijk interessant. Maar wist je dat we op onze socialmediakanalen nog véél meer interessante tips geven om je werkdag plezieriger te maken? Via ons Instagram-account volg je alle handige tips en trucs op de voet. Liever in je mailbox? Schrijf je via onze website in voor de nieuwsbrief.

Ik word agressief aangesproken: wat moet ik doen?

Je kunt een agressieve communicatiestijl inmiddels herkennen. Maar nu weet je nog steeds niet hoe je die agressieve collega moet kalmeren. Of eh… is kalmeren eigenlijk wel de oplossing? Omgaan met iemand die jou agressief te woord staat kan behoorlijk lastig zijn. Je wordt geïntimideerd – en dat zorgt er bij veel mensen voor dat je compleet dichtklapt. 

Gelukkig zijn er een paar trucjes die je kan toepassen wanneer iemand een agressieve toon aanneemt. Dit wil niet zeggen dat de persoon in kwestie er voor altijd mee stopt, maar het gesprek zal – in de meeste gevallen – niet escaleren. 

1. Gebruik gesprekstechnieken om agressieve communicatie te verminderen

  1. Blijf kalm. Dit is misschien wel het allerbelangrijkste. Je wil vuur niet met vuur bestrijden. Vind je het lastig om kalm te blijven, adem dan rustig in en uit. 
  2. Reageer met ik-boodschappen. De persoon die agressief communiceert, zal niet blij worden van een jij-boodschap. Maak je gevoelens en grenzen duidelijk door het op jezelf te betrekken om escalatie te voorkomen. “Ik voel me ongemakkelijk bij deze toon”, is een goed voorbeeld. Dit werkt beter dan: “Jij maakt me ongemakkelijk.”
  3. Laat de ander merken dat je luistert, dit doe je door te herhalen en parafraseren. Zo zal je agressie bij de ander verminderen. 
  4. Stel grenzen. Gaat het gesprek echt nergens meer over, omdat de ander niet stopt met snauwen? Geef dit aan, opnieuw ik de ik-vorm. “Ik kan dit gesprek niet verder voeren als je blijft schreeuwen.”
  5. Wees assertief. Breng je standpunten duidelijk en respectvol. Houd – ondanks het vervelende gedrag – alsnog rekening met de ander. Blijf kalm en standvastig. Dit is bijna een gevalletje kill them with kindness. 
  6. Neem een pauze. Verlaat als het kan de ruimte en probeer tot tien te tellen. Zo stap je uit de verhitte situatie. Stel eventueel voor om het gesprek op een later moment voort te zetten.

Merk je dat je zelf agressief communiceert? En vraag je je af: hoe kan ik mijn communicatie verbeteren om minder agressief over te komen? Pas dan dezelfde tips toe!

2. Probeer de Roos van Leary eens uit

Eerder vertelden we al uitgebreid over de Roos van Leary, een model dat helpt om interacties tussen mensen te begrijpen en te beïnvloeden. Dit model, ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary kan helpen bij het begrijpen van agressieve communicatie. Het doel van dit model is niet om jouw karakter vast te pinnen of om je een hokje te stoppen, maar juist om je meer duidelijkheid te geven in het communicatiegedrag dat je vertoont en het effect dat je daarmee op de ander hebt. Zie het als actie–reactie. 

Hier een voorbeeld, om de Roos van Leary beter te begrijpen:

Een collega geeft een sneer naar een andere collega tijdens een vergadering omdat hij of zij ontevreden is over een gemaakt rapport. (agressief – teruggetrokken). Gevolg: de beschuldigde collega voelt zich aangevallen en vernederd, wat leidt tot een gespannen werksfeer.

De Roos van Leary kan je helpen de communicatie de juiste kant op te sturen. Het doet namelijk het volgende:

  • Herkenning en bewustwording: door het gedrag van anderen (en jezelf) te plaatsen in de Roos van Leary, kun je beter begrijpen wat voor soort agressief gedrag mensen ervaren of zelf vertonen.
  • Interventie en invloed: het model biedt handvatten om interacties te beïnvloeden. Door bijvoorbeeld zelf meer samenwerkend gedrag te vertonen, kan je het tegenwerkende gedrag van de ander verminderen.
  • Conflictmanagement: door te begrijpen waar agressief gedrag vandaan komt en hoe het zich uit, kunnen betere strategieën worden ontwikkeld om conflicten te voorkomen, beheersen en op te lossen.

 

Roos van Leary

3. Zoek professionele hulp

Je leest het al, er zijn genoeg tips om die agressieve communicator te woord te staan. Maar we weten allemaal, het kan in de praktijk verdomd lastig zijn om dit toe te passen. Iets kan op papier zo gemakkelijk lijken, maar wat doe je in een verhitte situatie? Juist. Verstijven en alle theorieën per direct vergeten. Het is daarom geen gek idee om dit eens te oefenen. Beeld je een fictief of een vervelend gesprek uit het verleden in, en bedenk hoe je volgens bovenstaande tips zou reageren. Oefening baart kunst. 

Wil je nog meer effectieve tips om dergelijke gesprekken te handelen, dan kan een training een uitkomst zijn. Vind je het lastig om voor jezelf op te komen? Of je grenzen duidelijk aan te geven? Tijdens onze 1-daagse assertiviteitstraining leer je grenzen te stellen, bijvoorbeeld tijdens een gesprek met een agressieve toon. Zo leer je in één dag hoe je weerbaarder wordt op de werkvloer én kun je dit ook meteen in real life toepassen. 

Conclusie

Het moge duidelijk zijn: iemand die agressief is, is niet de gezelligste gesprekspartner. Word je op de werkvloer agressief aangesproken, dan kan dit de sfeer op de werkvloer behoorlijk aantasten. Niet alleen krijg je er op persoonlijk vlak problemen mee (denk aan stress of onzekerheid) ook werken collega’s minder fijn met elkaar samen en zijn conflicten op de werkvloer het gevolg. 

Er zijn gelukkig manieren om met een agressief persoon te dealen, zoals het praten vanuit een ik-vorm, het herhalen van het verhaal van de ander of het nemen van een time-out. En als je zelf agressief communiceert en dit wil voorkomen? Dan zijn er ook manieren om jezelf te kalmeren. Eén ding is in ieder geval duidelijk: van agressieve communicatie wordt niemand beter. Of je het nu zelf uitvoert of ermee moet dealen: er is baat bij verandering. En dat is niet gemakkelijk, maar ook zeker niet onmogelijk. Jij kan dit! 

Wil je hier meer over weten, lees dan gerust verder?

 

agressie

Veelgestelde vragen over agressieve communicatie

  • Wat is de betekenis van agressief?

    Wat is agressie? De betekenis van agressief houdt in dat iemand geneigd is tot aanvallen, heftige confrontaties of het gebruiken van geweld, om bepaalde doelen te behalen. Dit hoeft niet altijd fysiek, maar kan ook verbaal. Dit vijandige en intimiderende gedrag gaat gepaard met zero respect en komt vaak voort uit woede, frustratie of dominant gedrag. Misschien denk je bij agressief gedrag aan een boze man, maar ook vrouwen kunnen er wat van. Agressiviteit heeft namelijk niet altijd wat te maken met hooligans met agressieproblemen, typisch gedrag van een alcoholist of gespierde mannen in een boksring. 

  • Welke 3 vormen van agressie zijn er?

    Agressie kun je opdelen in drie verschillende soorten. 

    1. Verbale agressie, hierbij wordt iemand beledigd of gekleineerd. Denk aan kwetsende, dreigende of gemene opmerkingen en schelden. 
    2. Fysieke agressie houdt in dat er lichamelijke handelingen uitgevoerd worden. Denk aan duwen, schoppen, spugen, slaan of andere vervelende vormen van geweld. Er wordt schade of pijn aangericht bij de ander. 
    3. Relationele agressie of sociale agressie. Dit gaat over acties die gericht zijn op het schaden van iemands reputatie of relaties. Denk aan manipuleren, valse geruchten verspreiden of roddelen. 

  • Wat is een ander woord voor agressief?

    Het woord agressief kent een aantal synoniemen, namelijk: aanvallend, strijdlustig, gewelddadig, vijandig en opdringerig. 

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: