Betere communicatie, betere samenwerking en betere gezamenlijke resultaten. Het zijn allemaal resultaten die je kunt behalen door meer inlevingsvermogen te tonen. Ja, ook als je het standpunt van je collega totaal niet begrijpt. Misschien wel juist dan. Hoe je dat doet, inleven in een ander? Deze 5 tips helpen je om je inleef- en luisterskills te verbeteren. 

Wat komt aan bod?

  1. Wat is inlevingsvermogen?
  2. Waarom is inlevingsvermogen belangrijk?
  3. Waarom we het lastig vinden
  4. Zelfs als je het oneens bent
  5. 5 tips voor meer inlevingsvermogen
  6. Wees er voor de ander
  7. Luister en stel vragen
  8. Erken wat de ander voelt
  9. Vraag wat jij voor de ander kunt doen
  10. Optioneel: geef op een constructieve manier feedback
  11. Veelgestelde vragen over meer inlevingsvermogen

Wat is inlevingsvermogen?

Wat betekent inlevingsvermogen eigenlijk? Laten we eens naar de inlevingsvermogen betekenis kijken:

Inlevingsvermogen – ook wel ‘empathie tonen’ –  is het vermogen om zich in te leven in de gevoelens en gedachten van anderen. Het betekent dat iemand zich kan verplaatsen in de situatie van een ander en begrijpt hoe die persoon zich voelt of denkt. 

Waaruit blijkt inlevingsvermogen? Dat kenmerkt zich als volgt:

Kenmerken en signalen van een groot inlevingsvermogen

Waaruit blijkt dat je inlevingsvermogen hebt? Nou, een gezonde dosis empathie kan zich op verschillende manieren uiten. Hieronder zijn een aantal voorbeelden:

  • Empathie: Mensen met een groot inlevingsvermogen zijn vaak empathisch. Ze kunnen zich goed verplaatsen in de emoties en gevoelens van anderen en begrijpen hoe iemand zich voelt.
  • Goed observatievermogen: Mensen met een groot inlevingsvermogen hebben vaak oog voor detail en kunnen subtielere signalen oppikken. Ze letten op non-verbale signalen zoals gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal en stemgeluid.
  • Gevoeligheid: Mensen met een groot inlevingsvermogen zijn vaak gevoelig voor de gevoelens van anderen. Ze kunnen snel aanvoelen of iemand blij, verdrietig, boos of gestrest is en weten hier gepast op te reageren.
  • Luisteren: Mensen met een groot inlevingsvermogen zijn goede luisteraars. Ze geven anderen de ruimte om hun verhaal te doen en proberen deze te begrijpen vanuit het perspectief van de ander.
  • Behulpzaamheid: Mensen met een groot inlevingsvermogen zijn vaak behulpzaam. Ze willen graag iets betekenen voor anderen en zijn bereid om te helpen waar mogelijk.
  • Creativiteit: Mensen met een groot inlevingsvermogen zijn vaak creatief. Ze kunnen zich goed verplaatsen in de situatie van anderen en kunnen hierdoor nieuwe oplossingen bedenken voor problemen.
  • Zelfreflectie: Mensen met een groot inlevingsvermogen zijn vaak in staat tot zelfreflectie. Ze kunnen zichzelf in de schoenen van anderen plaatsen en nadenken over hoe hun eigen handelen anderen beïnvloedt.

Stuk voor stuk uitstekende kwaliteiten om te bezitten, niet?

Het hebben van inlevingsvermogen wordt dan ook niet voor niets vaak gezien als een belangrijke sociale vaardigheid.

En dat is niet heel gek:

Waarom is inlevingsvermogen belangrijk?

In onze maatschappij is empathie een eigenschap die vaak ondergewaardeerd wordt. We leven in een wereld waarin prestaties en efficiëntie hoog in het vaandel staan en waarin het tonen van emoties vaak als zwak wordt beschouwd. Toch is inlevingsvermogen een belangrijke eigenschap voor het opbouwen en onderhouden van relaties, het begrijpen van anderen en het oplossen van conflicten.

Als je inlevingsvermogen hebt, kun je je namelijk voorstellen hoe iemand anders zich voelt als diegene verdrietig, boos of juist heel blij is. En als je dat begrijpt, kun je daar rekening mee houden. In jouw gesprekken, in jouw omgang, in de keuzes die je maakt. En dat niet alleen in de privésfeer. 

Ook op de werkvloer krijg je dagelijks te maken met situaties die om het tonen van empathie vragen:

  • Je bent manager en een van je medewerkers klopt met een lastige situatie bij je aan. Ze zit er flink doorheen en heeft advies nodig.
  • Je werkt samen met een collega en jullie staan er allebei heel anders in. Een gezamenlijk besluit lijkt heel ver weg.
  • Je directe collega worstelt ergens mee en wil haar hart luchten om weer verder te kunnen.
  • Of je bent in gesprek met een klant die het momenteel lastig heeft. Je wilt daar op een goede manier op inspelen en empathie tonen zonder dat je daarin te ver gaat.

In al die situaties is er één vaardigheid die je helpt. Inlevingsvermogen dus. Belangrijk om te hebben én te tonen. 

Toch vinden we dat vaak lastig.

Waarom we het lastig vinden om empathie te tonen op de werkvloer

Het tonen van inlevingsvermogen kan lastig zijn. Eén van de redenen kan bijvoorbeeld zijn dat sommige mensen zich niet bewust zijn van de gevoelens van anderen en daarom niet weten hoe ze moeten reageren op die gevoelens. Dit kan leiden tot onhandigheid of ongepaste reacties, wat het tonen van inlevingsvermogen dan natuurlijk de weg zit.

Daarnaast kan het ook lastig zijn om inlevingsvermogen te tonen als je zelf emotioneel betrokken bent bij de situatie. Dit kan je belemmeren in je vermogen om de gevoelens van anderen op de juiste manier te begrijpen en te reageren op hun behoeften.

Daarbij zijn we het gewoon niet altijd eens met de ander. Empathie tonen vraagt namelijk om het tijdelijk opzij zetten van jouw eigen mening en perspectieven om je te richten op de perspectieven en overtuigingen van bijvoorbeeld een collega. Dit kan een uitdaging zijn omdat het kan aanvoelen alsof je jouw eigen waarden opzij moet zetten.

Mensen die hier moeite mee hebben, herkennen zichzelf misschien in onderstaande kenmerken:

Kenmerken en signalen van weinig empathie

Hieronder volgen enkele kenmerken en signalen die kunnen wijzen op een laag inlevingsvermogen:

  • Moeite met het begrijpen van emoties: Mensen met een laag inlevingsvermogen hebben vaak moeite om de emoties van anderen te begrijpen of te herkennen.
  • Geen empathie tonen: Ze tonen weinig empathie of begrip voor anderen wanneer ze problemen hebben of wanneer ze emotioneel zijn.
  • Egocentrisme: Ze hebben vaak de neiging om alles vanuit hun eigen perspectief te bekijken en houden weinig rekening met de gevoelens of behoeften van anderen.
  • Gebrek aan interesse in anderen: Mensen met een laag inlevingsvermogen hebben vaak weinig interesse in anderen en hun persoonlijke leven.
  • Problemen met sociale interactie: Ze hebben vaak moeite met sociale interacties en vinden het moeilijk om zich aan te passen aan verschillende sociale situaties.
  • Moeite met het onderhouden van relaties: Ze hebben vaak moeite om relaties te onderhouden en kunnen zich afstandelijk of ongeïnteresseerd tonen.
  • Impulsief gedrag: Ze kunnen impulsief zijn en weinig nadenken over de gevolgen van hun acties voor anderen.

Herkenbaar? Laten we dan nu kijken naar hoe je meer inlevingsvermogen kunt krijgen, zelfs wanneer jij het totaal niet eens bent met die ene collega. 

Inlevingsvermogen tonen – zelfs als je het oneens bent 

Hoe inlevingsvermogen stimuleren? De mate waarin je je in een ander kunt inleven, heeft er vaak mee te maken hoe dicht iemand bij je staat en hoeveel jullie op elkaar lijken. Als een collega ergens totaal anders instaat dan jij, lijkt het misschien knap lastig om je alsnog in de ander te verplaatsen. Maar wees gerust: onmogelijk is het niet.

Ook als je het niet met iemand eens bent, kun je nog je best doen om je in de ander in te leven. 

Daarover vertelt Dylan Marron bijvoorbeeld in zijn TED talk. Hij ging in gesprek met mensen die haatreacties op zijn YouTube-kanaal achterlieten en daar kwamen verrassende gesprekken uit voort. De moraal van zijn verhaal? Ga het gesprek aan en probeer de situatie van de ander zo goed mogelijk te begrijpen. Dat kan je verrassende (en helpende) inzichten opleveren.

Kun je inlevingsvermogen leren?

P.S. Heb je een collega die je écht niet kunt uitstaan? Probeer dan het Ben Franklin-effect eens. Misschien ga je je collega door deze handige hersenhack tóch iets aardiger vinden. 

Hoe kan je inlevingsvermogen toepassen? 5 tips voor meer inlevingsvermogen

Je kunt je in theorie dus zelfs in de schoenen verplaatsen van collega’s met wie je totaal niet op één lijn zit. Hoe je dat doet? Hoe kun je je inlevingsvermogen vergroten? Deze 5 tips helpen je om met meer inlevingsvermogen te reageren op een situatie waarin dat gepast is.

1. Wees er voor de ander

Maak bewust tijd vrij voor een gesprek. Een simpele randvoorwaarde, maar wel een heel belangrijke. Neem de tijd, zodat je er echt voor de ander kunt zijn. 

Zoek ook een passende ruimte die zo min mogelijk afleiding biedt en zorg ervoor dat je met volle aandacht bij het gesprek kunt zijn. Hoe meer je gefocust bent op het gesprek, hoe beter je alle details van het verhaal in je op kunt nemen en dus inlevingsvermogen kunt tonen.

2. Luister en stel vragen 

Hoor niet alleen wat de ander zegt, maar besteed er ook echt aandacht aan. In die zin gaat je inleven in de ander een stap verder dan alleen maar luisteren. Actief luisteren is waar je voor inlevingsvermogen meer bij gebaat bent. 

Actief luisteren houdt in dat je het woord niet overneemt en ook niet direct tegen de ander ingaat. In plaats daarvan laat je de ander uitpraten en stel je vragen waarmee je je gesprekspartner aanmoedigt om meer te vertellen. Af en toe bevestig je wat de ander zegt en erken je dat.

Ga daarbij uit van de 80-20-regel: probeer 80% van de tijd te luisteren en 20% te praten.

Als je aan het woord bent, zijn verhelderende (open) vragen heel helpend om de situatie van de ander nog beter te begrijpen. En dat zonder zelf het gesprek over te nemen. 

Inlevingsvermogen voorbeeld:

  • “Hoe lang speelt dat al?”
  • “Wat vind je daar het lastigst aan?”
  • “Waar zou je op dit moment behoefte aan hebben?”
  • “Hoe voel je je daarbij?”
  • “Wat zegt betrokkene X daarvan?”
  • “Wat heb je zelf al geprobeerd?”

3. Erken wat de ander voelt

Geef niet direct concrete feedback en wacht ook nog even met het aandragen van oplossingen. Begin met erkennen wat de ander voelt en met bevestigen dat dat lastig is. Vul geen dingen in voor de ander, maar vat liever kort samen wat de ander heeft gezegd. Doe dat ook zoveel mogelijk in diens woorden. 

Enkele empathie tonen voorbeeld zinnen:

  • “Ik zie dat het je raakt. Dat begrijp ik.” 
  • “Dat moet heel lastig voor je zijn geweest.”
  • “Je voelt je dus … door …”
  • “Dus er gebeurde dit, dat en dat. Dat moet heel lastig zijn geweest.”
  • “Wat een rotdag heb je gehad! Dat is zeker niet makkelijk.”

Let op: de gevoelens van een ander erkennen hoeft niet te betekenen dat je het ermee eens bent. Je vat simpelweg samen wat je uit het gesprek haalt en verplaatst je in het perspectief van de ander, maar neemt niet per definitie zijn gevoelens en gedachten over. 

Sterker nog: liever niet. Afstand bewaren van het verhaal is vaak alleen maar helpend voor jullie allebei. 

4. Vraag wat jij voor de ander kunt doen

Het kan zijn dat iemand alleen zijn verhaal kwijt wil. Maar misschien vindt de ander het ook fijn als je feedback geeft of een oplossing aandraagt. Laat dat van de ander afhangen. Kom niet direct met adviezen, maar vraag simpelweg waar diegene behoefte aan heeft. 

Empathie voorbeelden:

  • “Wat heb je van mij nodig?”
  • “Wat kan ik voor je doen?” 
  • “Waar heb je nu behoefte aan?”

Vraagt de ander om advies of oplossingen? Dan kun je die natuurlijk geven (lees hiervoor wel eerst nog even tip 5). Heeft de ander vooral behoefte aan een luisterend oor? Slik dan je feedback in – hoe moeilijk ook – en bewaar die tot een ander moment.

5. Optioneel: geef op een constructieve manier feedback

Staat de ander open voor feedback? En heb je elk detail van de situatie goed begrepen door aandachtig te luisteren? Dan is het eindelijk zover: je kunt de ander de feedback geven die vast al een tijdje op het puntje van je tong ligt.

Of nee, wacht. Nog heel even. 

Het is wel zo handig om je feedback te brengen op een goede manier waarbij je rekening houdt met de behoeften van de ander. Houd het bijvoorbeeld bij hooguit één feedbackpunt in plaats van helemaal los te gaan met tips. Bied verder aan dat je met de ander wilt meedenken over een plan van aanpak. Ook een voorbeeld geven van het gedrag dat je voorstelt kan helpen.

Lees in dit artikel hoe je feedback geeft op zo’n manier dat zelfs die ene irritante collega naar je luistert. Werkt echt!

Wat ook helpt om constructieve feedback te geven? 

Volg een 1-daagse cursus feedback geven van deskundige trainers. Wij bieden de populairste feedbacktraining van Nederland zowel als open training als online aan. 

In deze training leer je op een opbouwende manier feedback geven en ontvangen en leer je daarvoor allerlei tips & tricks (zowel verbaal als non-verbaal). Zo kun je je onderlinge relaties verbeteren en een nog betere samenwerking in je team bereiken door simpele aspecten van je eigen gedrag te veranderen. Oftewel: nuttige lessen waar je je hele carrière wat aan hebt.

Meer weten over empathie tonen?

Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over meer inlevingsvermogen

  • Empathie tegenovergestelde?

    Het tegenovergestelde van empathie is afwezigheid van empathie, ofwel onverschilligheid of apathie. Apathie houdt in dat iemand geen gevoelens of interesse toont in de emoties of behoeften van anderen. In plaats van zich te verplaatsen in de situatie van een ander en mee te voelen, lijkt een apathisch persoon emotieloos en ongeïnteresseerd. Dit kan gevolgen hebben voor de relaties met anderen, omdat empathie juist belangrijk is voor het opbouwen van sterke relaties en het begrijpen van anderen.

  • Hoe zorg je dat iemand meer inlevingsvermogen krijgt?

    Ontbreekt het een ander aan empathie? Heb je bijvoorbeeld een botte baas of een onverschillige kennis? Je kunt iemand niet veranderen. Wel kun je de ander helpen een betere versie van zichzelf te worden:

    • Praat over emoties: Moedig de persoon aan om openlijk over emoties te praten en luister actief naar wat ze zeggen. Dit kan helpen om empathie te ontwikkelen door zich meer bewust te worden van de gevoelens van anderen.
    • Bekijk situaties vanuit verschillende perspectieven: Stimuleer de persoon om te leren om situaties te bekijken vanuit verschillende perspectieven. Door zich te verplaatsen in de gedachten en gevoelens van anderen, kan men empathie opbouwen.
    • Moedig vrijwilligerswerk aan: Vrijwilligerswerk kan helpen om empathie te ontwikkelen door in contact te komen met mensen uit verschillende achtergronden en met verschillende ervaringen.
    • Lees romans of bekijk films: Verhalen kunnen helpen om empathie te ontwikkelen door de lezer of kijker mee te nemen in de emoties en ervaringen van de personages.
    • Beoefen mindfulness: Mindfulness kan helpen om empathie te ontwikkelen door de persoon in staat te stellen zich te concentreren op het huidige moment en zich bewust te worden van de emoties en ervaringen van anderen. Stel het eens aan hem of haar voor.

    Het vergroten van het inlevingsvermogen is een proces dat tijd en moeite kost. Het is belangrijk om geduldig te zijn en de persoon te ondersteunen bij zijn of haar ontwikkeling.

  • Empathie tonen tijdens telefoongesprek, hoe doe je dat?

    Inlevingsvermogen tonen zonder dat je elkaar ziet kan lastig zijn. Je hebt immers geen non-verbale cues die waarmee je kunt aftasten hoe iemand zich voelt. Toch is het niet onmogelijk:

    • Luister actief: empathie begint met luisteren. Zorg ervoor dat je tijdens het gesprek echt luistert naar wat de ander te zeggen heeft. Probeer niet te onderbreken en vraag door als je iets niet begrijpt.
    • Gebruik non-verbale signalen: zelfs tijdens een telefoongesprek kun je non-verbale signalen gebruiken om empathie te tonen. Laat merken dat je luistert door af en toe “mm-hmm” te zeggen of door te reageren op wat de ander zegt.
    • Stel jezelf in de schoenen van de ander: probeer je voor te stellen hoe de ander zich voelt. Als de ander bijvoorbeeld verdrietig is, stel je dan voor hoe jij je zou voelen als je in dezelfde situatie zat.
    • Toon begrip: laat de ander weten dat je begrijpt hoe hij of zij zich voelt. Zeg bijvoorbeeld: “Ik kan me voorstellen dat dat heel moeilijk voor je is” of “Dat klinkt echt frustrerend”.
    • Toon medeleven: toon medeleven door bijvoorbeeld te zeggen: “Dat vind ik echt vervelend voor je” of “Ik begrijp dat dit een moeilijke tijd voor je is”.
    • Wees oprecht: empathie tonen werkt het best als het oprecht is. Als je niet oprecht bent, zal de ander dit merken. Wees dus echt geïnteresseerd in wat de ander te zeggen heeft.

  • Partner met gebrek aan empathie, help!

    Niet alleen op de werkvloer heb je soms te maken met een gebrek aan inlevingsvermogen. Misschien herken je het ook thuis wel. Heb jij een partner die soms een beetje moeite heeft met het tonen van empathie? Geen empathie in relatie? Dat kan een uitdaging zijn! Maar maak je geen zorgen, want hier zijn een paar tips die je misschien kunnen helpen:

    • Leer de taal van je partner: sommige mensen vinden het moeilijk om hun emoties te uiten, maar dat betekent niet dat ze er niet zijn. Misschien heeft jouw partner gewoon een andere manier om zijn of haar gevoelens te uiten. Probeer te begrijpen hoe jouw partner zijn of haar emoties uit en probeer hetzelfde te doen.
    • Benoem je emoties: als je partner het moeilijk vindt om empathie te tonen, kan het helpen om bepaalde emoties te benoemen en letterlijk te vertellen hoe jij je voelt. Probeer te zeggen: “Ik voel me verdrietig” of “Ik ben blij” en kijk hoe je partner reageert. Misschien herkent hij of zij de emotie en kan dat helpen om meer empathie te tonen.
    • Houd het positief: humor kan helpen om moeilijke situaties luchtiger te maken. Probeer grappige opmerkingen te maken over hoe jouw partner soms reageert op bepaalde situaties en maak er samen een grap van.
    • Wees geduldig: empathie tonen is niet voor iedereen even makkelijk, dus wees geduldig met je partner. Probeer niet gefrustreerd te raken als hij of zij niet meteen begrijpt hoe jij je voelt. Geef het tijd en blijf communiceren.

    Hopelijk helpen deze tips je om je partner beter te begrijpen en om samen te werken aan het tonen van meer empathie.

Dagelijks zulke inzichten? Volg ons op social media!

Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.

Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder. 

Wie zijn wij? | Cursus Feedback Geven

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.

  1. 1-daagse training Time Management | Blog
  2. 1-daagse training Assertiviteit | Blog
  3. 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
  4. 1-daagse training Feedback Geven | Blog
  5. 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
  6. 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog