Feedback geven mag dan belangrijk zijn, het is wel erg lastig. Veel mensen grijpen automatisch naar de welbekende sandwich methode, omdat het structuur biedt en prettig aanvoelt. Maar werkt deze aanpak eigenlijk wel? In dit artikel ontdek je bij welke drie feedback methoden jouw boodschap echt aankomt en bijdraagt aan groei, en waarom de sandwich methode juist hierin tekortschiet. 

Wat komt aan bod:

  1. De populairste feedback methode werkt níét
  2. Welke feedback modellen zijn er? Van STAR tot 4G
  3. Wat maakt feedback methoden effectief?
  4. Veelgestelde vragen over feedback methoden

De populairste feedback methode werkt níét

De meest bekende manier om feedback te geven is de sandwich methode, ook wel de hamburger methode genoemd. We durven te wedden dat jij dit feedback model ook weleens gebruikt hebt, misschien zelfs onbewust. Met deze feedback methode sandwich je als het ware de negatieve feedback die je eigenlijk wil geven tussen twee complimenten. Zie het eerste compliment als de bovenste boterham, de negatieve kritiek als het beleg en een positieve afsluiter als de onderste boterham. 

Het idee is dat de negatieve feedback op deze manier verzacht wordt. Op zich geen gekke gedachte, want niemand vindt het écht leuk om kritiek te krijgen. Het nadeel is alleen dat je daadwerkelijke feedback zo gemixt wordt met positieve opmerkingen, dat het voor de ander niet meer duidelijk is wat je nu precies wil zeggen. De ernst van je negatieve feedback wordt onderschat, gemist of de boodschap wordt vergeten. Daarbij ondermijn je zowel de negatieve als de positieve feedback die je geeft, en komt het onoprecht over. 

Het is veel efficiënter om feedback te geven zonder eromheen te draaien. Hoe concreter en specifieker je bent, hoe meer de ander eraan heeft. Die weet dan namelijk hoe hij of zij zich kan verbeteren en wat er wordt verwacht. 

Genoeg reden om de sandwich methode links te laten liggen, maar eerlijk is eerlijk: zo’n feedback model werkt voor jou als gever wel prettig. Het geeft je structuur en een houvast om te weten wat je moet zeggen. Het zorgt ervoor dat je niet met je mond vol tanden staat en dat de boodschap goed over komt. De juiste feedback methode kan je juist wél helpen om constructieve feedback te geven. 

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Tijdwinst.com (@tijdwinst)

Welke feedback modellen zijn er? Van STAR tot 4G

Daarom duiken we in dit artikel dieper in de wereld van feedback methoden. Welke zijn wel efficiënt? En waarom? 

1. Feedback methode STAR

De kans is groot dat je weleens van de STAR methode hebt gehoord. Maar wat hield de STAR methodiek ook alweer in? STAR is een afkorting die staat voor Situatie, Taak, Actie en Resultaat. Het is eigenlijk gebaseerd op 4 stappen die je kunt doorlopen om feedback te geven:

  1. Situatie: hierin beschrijf je de situatie waarover je feedback wilt geven, zoals een project. Oftewel: wat is de context?
  2. Taak: welke taak moest de ander uitvoeren, of wat verwachtte je van je collega of medewerker?
  3. Actie: in de derde stap bespreek je welke actie er daadwerkelijk is uitgevoerd en op welke manier. 
  4. Resultaat: hierin beschrijf je de gevolgen, het resultaat dat wel of niet behaald is en waarom de actie wel of niet effectief was. 

Dat kan er bijvoorbeeld zo uitzien:

Situatie: “Tijdens onze wekelijkse teamvergadering afgelopen woensdag bespraken we ideeën voor de nieuwe marketingcampagne.”
Taak: “Iedereen in het team had de taak om input te geven, zodat we samen tot een creatief concept konden komen.”
Actie: “Ik merkte dat je het grootste gedeelte van de vergadering het woord voerde en meerdere collega’s onderbrak die hun ideeën probeerden te delen.”
Resultaat: “Sommigen kregen hierdoor niet de kans om hun ideeën te delen en dat werkt erg demotiverend.”

Een vijfde of zesde stap bij het STAR model? 

Het STAR model wordt soms uitgebreid met een vijfde of zelfs zesde stap. Zo wordt er vaak een R toegevoegd (de STARR-methode) voor reflectie. In deze stap bespreek je samen wat er van de feedback geleerd kan worden. Wat zou de volgende keer anders aangepakt kunnen worden? En op welke manier?

De STAR/AR variant heeft hetzelfde doel: door de toevoeging van de A en/of de R bespreek je de alternatieve actie (wat er anders gedaan had kunnen worden) en het alternatieve resultaat (wat het gewenste resultaat had geweest).

Of je nu kiest voor één of twee extra letters, het toevoegen ervan is waardevol, omdat het direct voor je collega duidelijk wordt wat je de volgende keer verwacht en hoe hij of zij zich kan verbeteren. Er is geen ruimte voor miscommunicatie!

starr model voor feedback te geven

2. Feedback methode 4G

Een andere waardevolle feedback methode is het 4G model, ook wel 4G feedback, de 4G’s of de 4G methode genoemd. Ook dit model draait weer om vier stappen om op een effectieve manier feedback te geven. Bij deze methode zijn dat:

  1. Gedrag: je vertelt welk gedrag je hebt geobserveerd bij de ander.
  2. Gevoel: je vertelt welk gevoel dit bij je oproept. Waarom ben je boos, verdrietig of juist blij?
  3. Gevolg: je deelt het gevolg van het gedrag dat je in de eerste stap hebt benoemd. 
  4. Gewenste gedrag: je sluit af met duidelijke instructies over hoe iemand zijn of haar gedrag in de toekomst kan verbeteren. 

Deze feedback methode bespreken we uitgebreid in onze 1-daagse training Feedback Geven. Doordat je niet met een belerende vinger naar de ander wijst, maar vanuit een feitelijke observatie en het gevoel dat dit bij jou oproept praat, valt de ander minder snel in de verdediging. 

In plaats van dat je zegt:

“Jij laat me nooit uitpraten in vergaderingen en wil alleen maar je eigen ideeën doorvoeren!”

zeg je:

“Ik heb in onze wekelijkse teamvergadering gemerkt dat ik meerdere keren werd onderbroken. Ik vond het frustrerend dat ik en anderen niet de kans kregen om hun ideeën te delen. Het zorgt ervoor dat ik minder gemotiveerd ben om mijn ideeën te delen en met dit project aan de slag te gaan. Zou je de volgende keer kunnen wachten met je mening delen tot ik helemaal ben uitgepraat?

In onze Youtube video leggen we nogmaals kort uit wat het 4G model inhoudt en geven we praktische voorbeelden van hoe je deze goede feedback methode kunt toepassen.

3. Ik-ik-jij methode

Nog een goed feedback model waarbij de ander minder snel in de verdediging schiet en er een constructief gesprek kan ontstaan, is de ik-ik-jij methode. Ook hierbij geldt: door de feedback vanuit je eigen perspectief te geven, in plaats van meteen conclusies te trekken over waarom de ander dat gedrag laat zien, zorg je ervoor dat de ander zich minder aangevallen voelt.

Vergelijk een opmerking als: “Jij bent altijd slordig”, maar eens met: “Ik heb gemerkt dat je de laatste tijd meer spelfouten maakt.” Niet alleen is de tweede opmerking veel minder aanvallend, hij is ook nog eens krachtiger. Dat komt doordat het gebaseerd is op feiten en de ander dit niet kan ontkrachten.

Zoals de naam al verklapt bestaat de ik-ik-jij methode uit drie stappen. De eerste ‘ik’ hebben we inmiddels behandeld. De tweede ‘ik’ beschrijf wat dit met je doet. Denk hierbij niet per se aan een emotie (“Ik vind dat irritant”), maar het gevolg (“Hierdoor kost het controleren van je rapporten mij veel tijd en kan ik minder aandacht besteden aan de inhoud”). In de derde stap, oftewel de ‘jij’, vraag je of de ander zich in jouw feedback herkent. Dit is een belangrijke stap, omdat hiermee de feedback verandert in een dialoog waarin je samen op zoek kunt naar een oplossing. De ander zal ook veel meer openstaan voor wat jij te zeggen hebt. 

feedback-methoden

Wat maakt feedback methoden effectief?

Je hebt je waarschijnlijk inmiddels gerealiseerd dat effectieve feedback methoden wellicht iets van elkaar verschillen, maar ook veel overeenkomsten hebben. Dat zijn:

  • Dat de feedback gericht is op concrete feiten en waarneembaar gedrag;
  • Het belangrijk is dat de feedback concreet en specifiek is, zodat de ander weet wat je bedoelt en verwacht;
  • Je vanuit jezelf spreekt, om niet aanvallend over te komen;
  • Je samen probeert tot een oplossing te komen, dus dat je ook luistert naar wat de ander te zeggen heeft. 

Deze overeenkomsten zorgen ervoor dat de feedback daadwerkelijk bijdraagt aan groei en verbetering. Voor andere populaire feedback methoden als 360 graden feedback en tips en tops geldt dan ook dat ze alleen effectief zijn als ze deze ‘feedback regels’ bevatten. 

Meer leren over feedback geven en ontvangen

Feedback methoden kunnen structuur en houvast geven bij je volgende feedbackgesprek wanneer je ze op de juiste manier inzet. Toch blijft het spannend en lastig. Komt de feedback wel over zoals je bedoelt? Hoe moet je reageren als de ander toch in de verdediging schiet? En bestaan er eigenlijk ook feedback methoden om feedback te ontvangen?

Wil je leren om zowel constructieve feedback als waardevolle complimenten te geven, en ook open te staan voor de feedback van anderen? Dan hebben we een goede tip voor je: onze 1-daagse cursus feedback geven en ontvangen. Oefenen staat hierin centraal, zodat je alles wat je leert direct kunt toepassen en je bij je volgende feedbackgesprek niet met je mond vol tanden staat. 

Met deze intensieve maar waardevolle dag help je jezelf én de ander groeien, omdat je in de toekomst feedback durft te vragen en te geven die echt effectief is. Meer weten? Kijk hier voor meer informatie over de training en wat dit je kan opleveren. 

feedback-methoden

Ook handig: meer tips en inzichten

Bij Tijdwinst bieden we meer dan alleen trainingen. Onze uitgebreide toolbox is boordevol praktische tools en inzichten om jouw persoonlijke effectiviteit te vergroten. Voor dagelijkse inspiratie en slimme tips kun je ons volgen op Instagram en Pinterest.

Wil je echt grip krijgen op time management en je focus verbeteren? Onze boeken Elke dag om 15:00 uur klaar en Focus op wat écht belangrijk is bieden je concrete handvatten en de belangrijkste lessen uit onze trainingen, zodat je ze meteen in de praktijk kunt brengen.

Daarnaast is er de Tijdwinst Podcast, waarin Bjorn gesprekken voert met boeiende experts over thema’s als leiderschap, feedback en succes. Luister de afleveringen wanneer het jou uitkomt, via YouTube of je favoriete podcast-app.

Met deze artikelen word je zeker een feedback pro

Veelgestelde vragen over feedback methoden

  • Welke feedback methodes zijn er?

    Er zijn veel verschillende feedback methodes, maar niet elke methode is even effectief. De 4G-methode, de ik-ik-jij methode en de STAR-methodiek zijn dit wel, mits ze op de juiste manier worden ingezet. Het belangrijkste is dat de feedback concreet is en niet op een aanvallende manier wordt gegeven.

  • Welke 3 soorten feedback zijn er?

    Er wordt vaak gesproken over 3 vormen van feedback. Naast het traditionele feedback (gericht op de huidige prestaties), bestaat er tegenwoordig ook feedup en feedforward. Bij feedup ligt de focus op de verwachtingen en doelen voorafgaand aan een taak of project. Feedforward gaat om de volgende stap. Oftewel: het geven van advies en suggesties voor de toekomst. 

  • Wat zijn de 4 stappen van feedback?

    De 4 stappen van feedback volgens het 4G model zijn: Gedrag, Gevoel, Gevolg en Gewenste gedrag. In de eerste stap omschrijf je het gedrag waarover je feedback geeft, vervolgens het gevoel dat dit jou geeft, het gevolg dat het gedrag heeft en het gewenste gedrag dat je graag had willen zien.

  • Wat zijn de 5 stappen van feedback?

    De 5 stappen van feedback volgens de STARR-methode zijn Situatie (de situatie waarover je feedback geeft), de Taak (die de ander had moeten uitvoeren), de Actie (die in plaats daarvan is uitgevoerd), het Resultaat (de gevolgen van de actie) en de Reflectie (wat kan de volgende keer beter aangepakt worden).

  • Wat zijn effectieve methoden om feedback te geven op de werkvloer?

    Effectieve methoden om feedback te geven op de werkvloer zijn bijvoorbeeld het 4G model en de ik-ik-jij methode. Deze methodes zijn effectief omdat de feedback concreet en specifiek is, er geen ruimte voor miscommunicatie, en op een respectvolle constructieve manier wordt gegeven. 

  • Wat is het verschil tussen formele en informele feedbackmethoden?

    Formele feedbackmethoden zijn geplande en terugkerende momenten, zoals het beoordelingsgesprek en het functioneringsgesprek, en hebben evaluatie en ontwikkeling als doel. Informele feedbackmethoden worden ingezet voor directe verbetering of motivatie en gebeuren frequent. Het verschil is ook dat formele feedback wordt gedocumenteerd en informele niet.

  • Welke feedbackmethoden werken het best voor teamontwikkeling?

    Feedbackmethoden die het best werken voor teamontwikkeling zijn bijvoorbeeld de retrospectives (bekend uit Agile/Scrum-methodes) en peer-to-peer feedback. Een retrospective is een teamoverleg waarin je terugkijkt op wat goed ging en wat beter kan. Het is een open dialoog, waar je goed door kan vragen. Hetzelfde geldt voor peer-to-peer feedback, waarbij je direct, informele feedback geeft op de prestaties van een collega.

  • Hoe pas je 360 graden feedback effectief toe zonder weerstand te creëren?

    Je kunt de 360 feedback methode alleen effectief toepassen als je vier regels toepast: als je feedback vragen op de juiste manier stelt (concreet, simpel en onbevooroordeeld), je duidelijk uitlegt wat de bedoeling is, het aantal invullers beperkt en de feedback opvolgt. 360 graden feedback is een middel voor jou als feedbackgever om betere feedback te geven, niet het einddoel. 

  • Wat zijn de voor- en nadelen van schriftelijke versus mondelinge feedback?

    Het voordeel van schriftelijke feedback is dat de ontvanger het op elk moment kan teruglezen, je de tijd hebt om de feedback juist te formuleren en de ontvanger het rustig op zich kan laten inlezen. Het voordeel van mondelinge feedback is echter dat het een dialoog kan zijn, waardoor er minder miscommunicatie is en de ander er echt iets aan heeft. Een combinatie kan daarom ideaal zijn.

  • Welke methoden zijn geschikt voor het geven van feedback op afstand (bijv. via video of e-mail)?

    Bij negatieve, gevoelige of belangrijke feedback die op afstand gegeven moet worden, is het essentieel om dit via een videogesprek te doen. Hierdoor is namelijk de lichaamstaal en intonatie duidelijk en kan er direct worden doorgevraagd. Voor andere geschreven feedback via e-mail en chat, is het belangrijk dat de feedback concreet, constructief en duidelijk is en dat positieve feedback niet wordt vergeten. 

  • Hoe combineer je verschillende feedbackmethoden binnen één organisatiecultuur?

    Het is heel goed mogelijk om verschillende feedbackmethoden te gebruiken binnen één organisatie, mits deze worden ingezet als ontwikkelingstool en om de samenwerking te verbeteren. Denk hierbij aan individuele feedbackmomenten met de 4G methode en het beoordelingsgesprek, feedback op teamniveau met een retrospective en een jaarlijks medewerkerstevredenheidsonderzoek. 

  • Wat zijn creatieve of minder bekende methoden om feedback te verzamelen en delen?

    Minder bekende methoden om feedback te geven zijn de 4G methode en de ik-ik-jij methode, terwijl deze juist effectiever zijn dan bekendere feedback methodes als de sandwich methode en het vragen van tips en tops. Hierbij doorloop je verschillende stappen van feedback, waarbij je concreet en duidelijk bent en niet met een belerende vinger wijst naar de ander.

  • Hoe zorg je dat feedbackmethoden leiden tot gedragsverandering in plaats van frustratie?

    Feedback leidt tot frustratie wanneer deze vaag is, niet constructief en aanvallend. Feedback methoden die concrete feedback opleveren waar de ander echt iets aan heeft en niet wordt aangevallen, leiden juist wel tot gedragsverandering. Er is geen ruimte voor miscommunicatie, de feedback wordt op een respectvolle manier gegeven en het is duidelijk wat de ander de volgende keer kan doen om zich te verbeteren.

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: