Assertief communiceren: duidelijk zeggen wat je wilt zónder over de ander heen te walsen

Voel jij je soms niet gehoord in gesprekken? Zeg je vaak ja, terwijl je nee bedoelt? En slik je je mening in om conflicten te vermijden? Eigenlijk weet je dat je in gesprekken moet zeggen wat je denkt, voelt en nodig hebt. Maar assertief communiceren is makkelijker gezegd dan gedaan. 

Wat komt aan bod:

1. Wat is assertief communiceren?
2. Is assertief positief of negatief? 
3. De voordelen van assertief communiceren
4. Hoe communiceer je assertief? 5 tips
5. Veelgestelde vragen over assertief communiceren

Wat is assertief communiceren? Zeggen wat je denkt én de ander blijven respecteren

Het laatste wat je wilt, is over iemand heen walsen met jouw mening en niet naar de input van de ander luisteren. Je weet immers als geen ander hoe dat voelt. Assertief communiceren is echter een vaardigheid die je helpt om op een heldere en zelfverzekerde manier te zeggen wat je denkt, zonder daarbij de ander uit het oog te verliezen. Het is de balans tussen voor jezelf opkomen en ruimte laten voor de ander.

Is assertief zijn positief of negatief? 

In tegenstelling tot wat veel mensen denken is assertieve communicatie niet hetzelfde als agressief en dominant zijn. Het is juist de middenweg tussen subassertiviteit (oftewel: alles slikken om conflicten te vermijden) en agressiviteit (alles op jouw manier willen doordrukken). Het is communicatie met lef én empathie. 

Assertief communiceren betekent namelijk dat je op een heldere en respectvolle manier je gedachten en gevoelens uitspreekt. Je hebt daarbij respect voor de ander, maar ook voor jezelf. Je zegt wat je bedoelt, zonder daarbij de ander te kwetsen. En je luistert naar de ander, zonder jezelf daarbij weg te cijferen. 

De voordelen. Waarom assertieve communicatie je leven makkelijker maakt

Deze manier van communiceren kent veel voordelen, zowel assertief op het werk zijn als in je privéleven:

• Je voorkomt misverstanden, omdat je duidelijk en helder bent over wat je denkt, voelt en wilt;
• Je hebt minder stress, omdat er geen sprake is van misverstanden of anderen die over jouw grenzen heen gaan;
• Je stelt grenzen zonder schuldgevoel, omdat je respectvol bent en de ander niet uit het oog verliest;
• Je krijgt meer respect, omdat je voor je eigen belangen opkomt;
• Je krijgt meer zelfvertrouwen, omdat je merkt dat je gerespecteerd wordt en je stem laat horen;
• Je behaalt meer doelen en ambities omdat je je mening en ideeën durft te geven, om feedback durft te vragen en durft aan te geven wat je wensen zijn;
• Je krijgt meer voor elkaar met je team omdat je samenwerkt op een manier die het beste uit elkaar haalt.

Klinkt goed toch? Maaruh, hoe goed ben jij daar momenteel in?

Zelftest: hoe assertief communiceer jij?

Beantwoord de volgende 7 vragen met ja of nee. Wees eerlijk – je houdt jezelf er alleen maar mee voor de gek als je nu sociaal wenselijk gaat opstellen!

1. Zeg je weleens ‘ja’ terwijl je eigenlijk ‘nee’ bedoelt?
2. Slik je je mening in om de sfeer niet te verpesten?
3. Word je regelmatig overruled in overleggen zonder dat je daar iets van zegt?
4. Denk je achteraf vaak: “Had ik toen maar gezegd wat ik écht dacht?”
5. Vind je het lastig om grenzen aan te geven zonder je schuldig te voelen?
6. Vermijd je confrontaties liever, zelfs als het ten koste gaat van jouw belang?
7. Heb je moeite om een compliment of kritiek te geven zonder het af te zwakken?

Resultaat:

• 0 – 2 keer ‘ja’. Jij weet dondersgoed wat je wilt en je zegt het ook. Respectvol, maar helder. Assertiviteit zit in je systeem. Of… je scoort goed omdat je geen gesprekken voert? 😉
• 3 – 5 keer ‘ja’. Je weet soms wat je wilt, maar zegt het niet altijd. Je kiest vaak voor veiligheid boven duidelijkheid. Tijd om daaraan te sleutelen – voor jezelf én de mensen om je heen.
• 6 – 7 keer ‘ja’. Grote kans dat jij je regelmatig overloopt voelt. Je slikt meer dan je uitspreekt. Goed nieuws: assertief communiceren is te leren. Serieus, dit is geen karaktertrek. Dit is een vaardigheid. Onderstaande tips gaan je helpen:

Assertief communiceren in de praktijk: 5 tips die werken

Hoe communiceer je assertief? Assertief communiceren betekent dat je duidelijk, eerlijk en respectvol je mening, gevoelens of grenzen uitspreekt. Je laat zien dat je jezelf én de ander serieus neemt. We delen de belangrijkste tips:

1. Wees eerlijk over wat je voelt of wilt

Om daadwerkelijk assertief te communiceren, moet je weten wat je voelt of wilt, en hier ook eerlijk over zijn. Dit kan je goed oefenen door te beginnen in je privéleven met vrienden en familie. 

Zeg bijvoorbeeld waar je zin in hebt om te eten (in plaats van dat het je niet uitmaakt), dat je toe bent aan een avondje voor jezelf (in plaats van dat je zegt al plannen te hebben) en door je mening te geven in een discussie (in plaats van die voor jezelf te houden). 

“Ik heb vanavond echt behoefte aan rust, dus ik sla deze keer over.”

“Liever niet. Ik wil mijn focus op dat andere project houden.”

“Eigenlijk heb ik liever sushi dan pizza. Zullen we dat doen?”

2. Kom samen tot een oplossing

Het is helemaal niet erg om het eens oneens te zijn met een collega of iemand die dichtbij je staat. Zolang je samen maar bereid bent tot een oplossing te komen waar iedereen achter staat. Dit doe je door elkaar rustig te laten uitpraten en vragen te stellen, en niet door de ander aan te vallen of eisen te stellen.

“Ik snap jouw punt, en ik zie het zelf net iets anders. Hoe kunnen we dit aanpakken zodat we er allebei achter staan?”

“Wat zou voor jou wel werken? Dan kijk ik of ik daarin mee kan.”

“Zullen we onze ideeën naast elkaar leggen en kijken wat het beste werkt?”

3. Zorg voor een balans tussen luisteren en spreken

In een gesprek met de ander is het bij assertieve communicatie belangrijk om de ander de ruimte te geven om te reageren, maar net zo belangrijk om het gesprek niet te laten overnemen. Dit geldt niet alleen in situaties waarin je het oneens bent, maar ook in ieder ander gesprek. 

“Wat jij zegt, begrijp ik. Tegelijkertijd wil ik ook delen hoe het voor mij voelt.”

“Laat me even reageren op wat je net zei.”

“Ik hoor je. En toch voelt dit voor mij niet goed, dus ik wil dat ook benoemen.”

Voel je je vaak niet gehoord? Slik je je mening in om ‘de sfeer’ te bewaren? Dan is dit artikel voor jou. Leer hoe je #assertief communiceert: duidelijk, respectvol én zonder schuldgevoel. #tijdwinst https://t.co/qFM6o1jdyS

— Tijdwinst.com (@tijdwinst) May 2, 2025

4. Gebruik positieve lichaamstaal

Hoe je iets brengt is een belangrijk onderdeel van hoe iets overkomt. Assertieve lichaamstaal ondersteunt jouw woorden. Wanneer je rechtop staat, je schouders ontspant en oogcontact maakt, komt jouw boodschap veel beter aan dan wanneer je een zachte stem gebruikt, veel wegkijkt en nerveus met je been zit te tikken. Dus:

• Sta rechtop, voeten op heupbreedte, handen open of ontspannen naast je.
• Maak (rustig) oogcontact als je iets zegt.
• Gebruik een duidelijke, rustige stem. Niet te zacht, niet te snel.

5. Wees duidelijk en concreet

Het allerbelangrijkste van assertief communiceren is dat je duidelijk en concreet bent. Dit voelt wellicht niet vriendelijk, maar onthoud dat de ander hierdoor weet wat er van hem of haar verwacht wordt. Het komt ook over alsof je sterker in je schoenen staat als je direct bent, waardoor je serieuzer wordt genomen. Gebruik daarom geen verzwakkende twijfelwoorden meer als ‘misschien’, ‘denk ik’, ‘lijkt me’ en ‘mogelijk’.

“Nee, dat wil ik niet.” (en dat is genoeg. Geen uitleg nodig.)

“Ik heb vrijdag om 12.00 uur tijd. Past dat voor jou ook?”

“Ik merk dat ik geïrriteerd raak als dit telkens op mijn bord komt. Ik wil dat we daar een duidelijke taakverdeling over maken.”

“Ik wil graag feedback geven over hoe het gesprek gisteren verliep.”

Meer leren? Volg onze assertiviteitstraining

Wil jij iemand zijn die effectief en vol zelfvertrouwen communiceert? Wil je een duidelijke en constructieve gesprekspartner worden? Iemand die zijn grenzen aangeeft zonder schuldgevoel? In slechts één dag geven we je met onze assertiviteit training de tools in handen om deze persoon te worden.

Onze betrokken docenten delen hun kennis over assertiviteit, wanneer je in een kleine groep aan de slag gaat met diverse oefeningen. Door in een veilige omgeving alvast te oefenen met veelvoorkomende situaties, wordt het makkelijker om ‘nee’ te zeggen, confrontaties aan te gaan en feedback te geven. Daar hoef je ons niet voor op onze blauwe ogen te geloven – lees de ervaringen van onze cursisten maar!

Of begin bij onze podcast en social kanalen

In onze Tijdwinst Podcast luister je onder andere naar een aflevering over assertiviteit op de werkvloer. Hoe kun je assertief communiceren zonder daarbij anderen te overheersen of onbeleefd over te komen? Dat is precies wat onze experts Björn Deusings en Inge Nysten je in deze aflevering vertellen (ook te vinden op je favoriete podcast app).

Meer tips en adviezen over assertiviteit en persoonlijke effectiviteit in het algemeen? Volg ons op Instagram, LinkedIn, Facebook, Pinterest, X en Threads voor dagelijkse updates en inspiratie.

Veelgestelde vragen over assertief communiceren

• Wat is de betekenis van assertief?

  De assertief betekenis is ‘voor jezelf op durven komen’. Een belangrijk onderdeel van assertiviteit is echter ook dat je hierbij anderen in hun waarde laat. Je bent zelfbewust en zelfverzekerd (beide termen zijn een assertief synoniem), maar verliest nooit de ander uit het oog en houdt rekening met zijn of haar mening, gevoelens en ideeën.

• Wat betekent het als je assertief bent?

  Als je assertief bent, betekent dit dat je op een duidelijke, maar respectvolle manier voor jezelf opkomt. Je durft je mening te geven en je grenzen aan te geven, zonder dat je daarbij over de ander heen walst. Je staat stevig in je schoenen en laat van je horen, maar wel altijd met empathie.

• Hoe ben je assertief?

  Je bent assertief door te weten wat je voelt en wat je nodig hebt en dit vervolgens duidelijk te communiceren. Je bent bijvoorbeeld assertief door vaker nee te zeggen en je daar niet schuldig over te voelen. Assertiviteit en assertief communiceren kun je leren.

• Wat is assertiviteit precies?

  Assertiviteit is de vaardigheid om op een duidelijke en respectvolle manier voor jezelf op te komen, zonder daarbij de ander te overheersen of jezelf weg te cijferen. Het is een communicatiestijl waarbij je zowel je eigen behoeften, gevoelens en ideeën als die van een ander respecteert.

• Waarom is assertiviteit belangrijk?

  Assertiviteit is belangrijk, omdat het veel voordelen heeft. Als je assertief bent, word je beter begrepen, ervaar je meer zelfvertrouwen, voorkom je opgekropte frustraties, heb je gezondere relaties en kun je je grenzen stellen, wat je energie en rust geeft.

• Hoe verschilt assertiviteit van agressiviteit?

  Hoewel je bij zowel assertiviteit als agressiviteit voor jezelf opkomt, verschillen de begrippen wel degelijk van elkaar. Agressieve communicatie is namelijk dominant en dwingend, er is geen ruimte voor de ander. Assertieve communicatie is geen eisen stellen, maar je eigen behoeften en wensen communiceren terwijl je ook luistert naar die van de ander. Agressief is dus eigenlijk het assertief tegenovergestelde.

• Hoe kan ik assertiever worden?

  Assertiever worden begint bij jezelf afvragen wat je precies voelt en wilt. Vervolgens is het vooral oefenen om dit aan te geven. Begin bij mensen die dichtbij je staan door bijvoorbeeld te zeggen waar je écht zin in hebt om te eten of wanneer je het niet eens bent met hun mening. Als het echt lastig is om assertiever te worden, is een assertief training een uitkomst.

• Wat zijn enkele voorbeelden van assertieve communicatie?

  Voorbeelden van assertieve communicatie zijn aangeven dat je behoefte hebt aan een avondje voor jezelf tegen een vriendin en meteen een nieuwe afspraak plannen, of een vreemde die in de rij voordringt laten weten dat dit niet oké is zonder daarbij je stem te verheffen.

• Hoe kan ik assertief nee zeggen zonder me schuldig te voelen?

  Je hoeft je niet schuldig te voelen wanneer je op een assertieve manier nee zegt. Als je op een respectvolle en duidelijke manier uitlegt waarom je nee zegt zonder eromheen te draaien, is er niets mis met voor jezelf kiezen. De ander zal dan begrijpen waarom je nee zegt.

• Wat zijn de voordelen van assertief zijn?

  Als je assertief bent, neem je jezelf serieus, waardoor anderen dat ook doen. Dat zorgt voor meer zelfvertrouwen, minder stress en frustraties en uiteindelijk voor een grotere kans op succes op het werk. Ook zorgt het voor gezondere relaties, omdat je grenzen stelt, duidelijk bent en elkaar respecteert.

• Wat zijn de nadelen van niet-assertief zijn?

  Als je niet-assertief bent, maak je jezelf waarschijnlijk onzichtbaar, je grenzen worden continu overschreden en je weet op een gegeven manier ook zelf niet meer wat je wilt en denkt. Uiteindelijk heeft dit grote gevolgen: je voelt je gefrustreerd en machteloos en raakt opgebrand.

• Hoe herken ik dat ik niet assertief genoeg ben?

  Je herkent dat je niet assertief genoeg bent als je je continu aanpast aan anderen, je conflicten zoveel mogelijk uit de weg gaat en je vaak achteraf denkt ‘had ik maar iets gezegd’. Wanneer je eigenlijk nooit je mening doelt en vaak ja zegt terwijl je eigenlijk nee bedoelt, zijn dit ook duidelijke signalen.

• Hoe kan ik assertiviteit oefenen in mijn dagelijks leven?

  Begin klein, bijvoorbeeld door vaker nee te zeggen. Een andere oefening is door elke keer wanneer je wil zeggen dat het je niet uitmaakt wél te zeggen wat je wilt. Ook kun je oefenen door eerlijk te zijn over hoe je je voelt als iemand vraagt hoe het met je gaat.

• Wat zijn enkele technieken om assertiever te communiceren?

  Er zijn verschillende technieken die je kunt gebruiken om assertiever te communiceren. Denk aan het gebruiken van ik-boodschappen, waarbij je je eigen gevoelens benoemt zonder dat de ander het gevoel krijgt aangevallen te worden. Ook actief luisteren en het geven van constructieve feedback helpen je om assertiever te communiceren.

• Hoe kan ik assertief blijven in een conflictsituatie?

  Assertief blijven in een conflictsituatie is lastig, de meeste mensen zullen toegeven (subassertief communiceren) of juist een tegenaanval inzetten (agressief communiceren). Het is daarom belangrijk om kalm te blijven, duidelijk je standpunt uit te leggen en tegelijkertijd open te staan voor die van de ander.

• Wat is het verschil tussen passief, agressief en assertief gedrag?

  Het verschil tussen passief, agressief en assertief gedrag draait om hoe respectvol je met anderen én jezelf omgaat. Je kunt passief en agressief zien als twee einden van een schaal. Bij passief gedrag stel je de behoeften van anderen boven die van jezelf en bij agressief stel je die van jezelf juist boven die van anderen. In het geval van assertief gedrag zit je hier tussenin: je houdt rekening met je eigen behoeften én die van anderen.

• Hoe kan ik assertief zijn zonder over te komen als onbeleefd?

  Je wilt voor jezelf opkomen zonder onbeleefd op te komen. Gelukkig betekent assertiviteit juist dat je beleefd bent. Als je dit gedrag op een goede manier toepast, kom je juist heel respectvol en duidelijk over. Het is daarbij belangrijk om begrip te tonen, vriendelijk te blijven en de ander niet aan of af te vallen.

• Wat zijn enkele barrières voor assertiviteit en hoe kan ik deze overwinnen?

  Barrières voor assertiviteit kunnen zijn: de angst om afgewezen te worden of niet leuk te worden gevonden, een gebrek aan zelfvertrouwen, onjuiste aannames over assertief gedrag en niet goed weten wat je voelt of wilt. Dit kun je overwinnen door veel te oefenen met assertiviteit.

• Hoe kan ik assertiviteit bevorderen in mijn team of organisatie?

  Als je assertiviteit wil bevorderen in je team of organisatie is het allereerst belangrijk om zelf het goede voorbeeld te geven, door je mening op een respectvolle manier te brengen en actief te luisteren naar de inbreng van anderen. Dit zal het makkelijker maken voor collega’s om assertief gedrag te laten zien.

• Hoe kan ik omgaan met kritiek op een assertieve manier?

  Je kunt omgaan met kritiek op een assertieve manier door rustig te blijven en eerlijk naar jezelf te kijken. Verdedig jezelf niet, maar realiseer je ook dat je niet alle kritiek hoeft mee te nemen. Zeker wanneer deze juist niet op een assertieve manier gegeven wordt.

• Wat zijn enkele veelvoorkomende misverstanden over assertiviteit?

  Veelvoorkomende misverstanden over assertiviteit zijn dat mensen het verwarren met agressiviteit of onbeleefdheid, of dat assertiviteit egoïstisch is. Ook denken veel mensen dat assertiviteit een geboren eigenschap is, terwijl dit gedrag en een communicatiestijl is die je gewoon kunt aanleren.

• Hoe kan ik mijn kinderen leren assertief te zijn?

  Kinderen leren het meest van wat je doet, niet wat je zegt. Als je zelf assertief bent naar anderen, zullen zij dit op een gegeven moment kopiëren. Daarnaast is het goed om ze aan te moedigen om hun mening te geven en dit ook serieus te nemen.

• Welke rol speelt zelfvertrouwen in assertiviteit?

  Je hebt een beetje zelfvertrouwen nodig om te beginnen met assertief communiceren, maar tegelijkertijd zal je zelfvertrouwen ook stijgen van assertief gedrag. Het zorgt namelijk voor meer zelfrespect en een groter gevoel van controle over je leven. Hoe vaker je assertief communiceert, hoe meer je zelfvertrouwen groeit en hoe makkelijker het de volgende keer weer is om assertief te zijn. Een vicieuze cirkel waar je wel in wil zitten!

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: 

• 1-daagse training Time Management
• 1-daagse training Assertiviteit 
• 1-daagse training Gesprekstechnieken
• 1-daagse training Feedback geven
• 1-daagse training Effectief Thuiswerken
• 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken