Werk je op een kantoor, dan zal je ongetwijfeld eens feedback hebben gegeven óf gekregen. Zo’n feedbackgesprek draait niet alleen om het zenden van informatie. Actief luisteren is minstens zo belangrijk. En dat is meer dan een beetje hummen en instemmend knikken. Pas als je écht luistert, heeft een feedbackgesprek zin.

Wat komt aan bod:

    1. Wat wordt er bedoeld met actief luisteren?
    2. Waarom is actief luisteren zo belangrijk in feedbackgesprekken?
    3. Hoe toon je dat je actief luistert?
    4. Hoe leer ik actief luisteren?
    5. Zó luister je beter tijdens feedbackgesprekken
    6. Wat zijn de grootste misverstanden bij écht luisteren?
    7. Conclusie
    8. Veelgestelde vragen over actief luisteren

Wat wordt er bedoeld met actief luisteren?

Onderuitgezakt voor je uit staren en luisteren naar wat er gezegd wordt óf op het puntje op je stoel zitten en met volle aandacht naar de ander luisteren. Het zijn twee verschillende manieren, namelijk actief en passief luisteren. Wat is actief luisteren precies en hoe verschilt het van gewoon luisteren?

De betekenis van actief luisteren is de woorden van de ander met volle aandacht tot je nemen. Het is een vaardigheid die je jezelf kunt leren, ook bij gesprekken over onderwerpen die je (stiekem) helemaal niet interesseren. 

Misschien denk je: ik heb dit niet nodig, want ik ben een goede luisteraar. We willen niet vervelend zijn, maar eh… je heb misschien een te hoge pet van jezelf op. Het blijkt namelijk dat slechts 10% van de mensen daadwerkelijk een goede luisteraar is. 

Misschien toch eens meer naar Confucius luisteren, die zei:

“Je hebt twee oren en één mond. Om twee keer zoveel te luisteren dan ’te praten’.”

Waarom is actief luisteren zo belangrijk in feedbackgesprekken?

Stel je voor, je hebt al je moed bij elkaar verzameld om je werkgever te vertellen dat je je vindt dat er te weinig waardering wordt gegeven. Je doet je verhaal, maar je werkgever lijkt het niet te begrijpen. Het gesprek wordt afgerond en jij voelt je… niet opgelucht. 

De kans dat jij niet duidelijk bent geweest is natuurlijk aanwezig, maar de fout kan ook héél goed bij een ander liggen. Oftewel, je gesprekspartner luister niet goed. 

Actief luisteren is belangrijk in feedbackgesprekken, omdat het ervoor zorgt dat er tijdens het gesprek wederzijds begrip ontstaat.

Wanneer iemand écht luistert, voel je je gehoord en serieus genomen. Daarnaast ontstaat er een veilige en open sfeer, omdat je boodschap goed is begrepen. Want vraag je je af: hoe kan actief luisteren conflicten helpen voorkomen of oplossen? Het helpt een meningsverschil of escalatie te voorkomen, omdat misverstanden minder snel mogelijk zijn. 

Kortom, wanneer je actief luistert in een feedbackgesprek, dan leidt het daadwerkelijk tot verbetering, want de feedback wordt opgepakt. En dat is toch wat je wil?

Hoe toon je dat je actief luistert?

Je hebt luisteren en goed luisteren. Wat zijn de kenmerken van actief luisteren? Ik leg het je uit door de 7 vaardigheden van actief luisteren toe te lichten:

  • Houd je aandacht erbij. Focus je op wat de ander zegt, zonder afgeleid te raken door achtergrondgeluid of – het allerergste – je telefoon. 
  • Bevestig. Met knikken en hummen laat je merken dat je luistert, maar ook de manier waarop je zit of staat speelt mee. Welke rol speelt lichaamstaal bij actief luisteren? Een grote rol. Ga maar eens na: is het fijn om tegen iemand te praten die onderuitgezakt zit? 
  • Vat samen. Heeft iemand gesproken? Vat in eigen woorden samen wat de ander heeft gezegd. Bijvoorbeeld: “Je geeft dus aan dat je het lastig vindt om de opdrachten op tijd af te krijgen, omdat de deadlines iets te krap worden gepland.”
  • Vraag door. Stel open vragen om meer duidelijkheid te krijgen. Bijvoorbeeld: “Hoe vaak ervaar je het ongemak van een te krappe deadline?”
  • Parafraseer. Zodra de ander uitgesproken is, parafraseer jij de kern van het verhaal. Zo check je of je het goed begrijpt. Denk aan: “Als ik het goed begrijp zou je het prettig vinden om de deadlines standaard een paar dagen later te plannen, zodat je voldoende tijd hebt om de opdracht naar wens te voltooien en het niet afgeraffeld hoeft te worden. Klopt dat?”
  • Toon empathie. De ander lucht z’n hart, heb daar begrip en respect voor.
  • Oordeel niet. Luister zonder meteen te adviseren of bagatelliseren. 

Hoe leer ik actief luisteren?

Of je nu het ontvangen of geven van feedback soepeler wil laten verlopen óf beter wil communiceren met je collega’s, partner of wie dan ook: je kunt het leren. Ik hoor je denken: hoe train of oefen ik mijn actieve luistervaardigheden in het dagelijks leven? Dat doe je door deze vier technieken en strategieën die actieve luisteraars toepassen aan te leren. 

Actief luisteren is dus ook effectief luisteren. Er zijn verschillende voorbeelden van actief luisteren, maar goede luisteraars zetten in elk geval deze vier kernprincipes in. 

  1. Ze stellen goede vragen. Hiermee laat je als luisteraar zien dat je echt goed in het verhaal zit. Dat zorgt ervoor dat het gesprek gaande blijft en dat er sprake is van dialoog in plaats van monoloog.
  2. Ze vergroten het zelfvertrouwen van de spreker. Door steun en vertrouwen uit te stralen met je lichaamshouding en gezichtsuitdrukking, help je de spreker verder te gaan. Die geeft een stukje van zichzelf bloot en jij laat weten dat je dat waardeert. Da’s wel zo fijn toch?
  3. Ze zijn coöperatief en empathisch. In plaats van constant corrigeren en aanvullen, gaat het bij actief luisteren om oprecht aansluiten bij het verhaal van de spreker. Je voegt toe, vraagt door, vat samen. Je begeleidt de spreker als het ware in diens verhaal.
  4. Ze geven goede feedback. Door actief luisteren heb je je volle aandacht bij het gesprek. Dat geeft je de mogelijkheid opbouwende feedback te geven die past bij het verhaal van de spreker.

Dus, je leest het. Een goede luisteraar geeft goede feedback. En dat is precies waarom actief luisteren zó belangrijk is bij deze gesprekken. Tijd om daar eens wat meer op in te zoomen. 

Zó luister je beter tijdens feedbackgesprekken

Of je nu feedback krijgt óf feedback geeft: het is belangrijk om actief te luisteren. Want ook als jij je punt wil maken, is de reactie van de ander minstens zo belangrijk. Ik geef je een voorbeeld:

Stel je voor, je irriteert je al weken aan je collega die maar weinig inzet toont. Je verzamelt moed bij elkaar en vertelt hem over je gevoel. “Ik heb het gevoel dat je de laatste tijd weinig motivatie hebt. Je mist deadlines en raffelt projecten af. Is er iets aan de hand?”

Misschien zit je collega slecht in z’n vel of spelen er thuis vervelende zaken, terwijl jij dacht dat je collega gewoon ‘lui’ was. Door actief te luisteren, kunnen jij en je collega een oplossing voor dit probleem zoeken.

Welke technieken helpen je verder om actief te luisteren tijdens een succesvol feedbackgesprek? Ik som ze voor je op.

1. Parkeer je eigen mening 

Misschien hoor je iets waar je het totaal niet mee eens bent. De neiging is groot om meteen in de verdediging te schieten, maar doe dat niet. Haal adem, luister door en laat de ander uitspreken. Daarna kom jij pas aan het woord. 

2. Check, check, dubbelcheck

In plaats van te zeggen: “Oke, ik snap het”, herhaal je nogmaals de vraag van de ander. Misschien denk je: hoe gebruik ik samenvatten en doorvragen bij actief luisteren? Door (wel alleen ald de ander uitgepraat is) de kwestie in je eigen woorden samen te vatten in een vragende zin, zodat de ander het kan bevestigen. Geloof mij: zó voorkom je misverstanden.  

Voorbeeld:
“Bedoel je dat ik meer moet rapporteren over mijn input in het project, zodat jij beter overzicht hebt?”

Zo laat je zien dat je de boodschap niet alleen hoort, maar ook écht wilt begrijpen.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Tijdwinst.com (@tijdwinst)

3. Wees niet bang voor een stilte

Stiltes voelen vaak ongemakkelijk, maar ze zijn écht goud waard. Ze geven de spreker de kans om na te denken en jou de tijd om de informatie te verwerken. Probeer die stilte niet meteen op te vullen. Het is geen date, het is een feedbackgesprek. 

4. Focus op de intentie van het gesprek – niet alleen op de woorden

Iemand kan feedback onhandig formuleren, maar het draait uiteindelijk om de kern. Probeer te luisteren naar de intentie achter de woorden. Zo voorkom je dat je blijft hangen in hoe iets gezegd wordt, in plaats van wat er wordt bedoeld. Misschien kan jij gemakkelijk over je gevoel praten, maar dat hoeft niet voor iedereen te gelden. 

Wil je deze skills toepassen in de praktijk? Met actief luisteren oefeningen kun je het jezelf aanleren. Dit doe je door ze simpelweg zo vaak mogelijk toe te passen, in een veilige omgeving. Probeer het eens als je met je partner, beste vriend of ouders praat. Dan zal je merken dat het steeds natuurlijker gaat.

Wat zijn de grootste misverstanden bij écht luisteren?

Knikken, rechtop zitten, samenvatten, doorvragen: actief luisteren klinkt op papier heel logisch, maar gaat in de praktijk niet altijd goed. Sterker nog, er liggen een aantal uitdagingen op de loer. Maar nu vraag jij je natuurlijk af: wat zijn signalen dat ik níet goed aan het luisteren ben?

Let op deze zaken om te zorgen dat luisteren ook echt actief luisteren wordt:

  • Het gevaar van interne afleidingen. Je bent fysiek aanwezig bij het gesprek, maar met je hoofd zit je helemaal ergens anders. Je bent aan het multitasken of je gedachten vliegen alle kanten op. Merk op dat je gedachten afdwalen en breng jezelf weer terug bij het gesprek. En ja, dat zul je ongetwijfeld vaker dan één keer moeten doen.
  • Het gevaar van externe afleidingen. Misschien zit je in een rumoerige ruimte, is er veel beweging om je heen of kijk je steeds naar het oplichtende scherm van je telefoon. Kortom, er is veel afleiding. Zorg dat je zoveel mogelijk afleidingen elimineert. Leg je telefoon in je tas, ga met je rug naar die drukke groep zitten en focus op de mond en het geluid van je gesprekspartner. Dat helpt je externe afleidingen het hoofd te bieden.
  • Vooroordelen en aannames. Als je luistert en gelijk iets vindt van wat er gezegd wordt, ben je in je eigen hoofd beland. Je aandacht ligt niet meer bij het gesprek. Probeer zonder oordeel te luisteren naar de ander en houd je aandacht bij wat je hoort, niet bij wat je denkt. En onthoud dat actief luisteren niet hetzelfde is als altijd instemmen en ja knikken. 
  • Luisteren vs. spreken. Mensen denken soms dat actief luisteren betekent dat je zelf je mond houdt. Niets is minder waar. Wees niet bang om vragen te stellen, feedback te geven of af en toe te parafraseren. Dat verdiept je gesprek. 

ik actief aan het luisteren

Nog meer leren? Volg een training! 

Feedback geven of krijgen is de normaalste zaak van de wereld op de werkvloer. Toch blijft het knap lastig om er goed mee om te gaan. Het leren van actief luisteren is een belangrijk onderdeel van een feedbackgesprek, maar er zijn nog véél meer tips die de communicatie versoepelen. 

Met onze training Feedback Geven word je nog beter in feedback geven en ontvangen. In één dag leer je van onze experts hoe je een boodschap succesvol en tactisch brengt. Ook krijg je voldoende tips om alles uit feedback te halen. 

Praktische tips en handige inzichten zijn altijd welkom, toch? Volg Tijdwinst op Instagram, daar delen we dagelijks tips over feedback geven, gesprekstechnieken en slimmer (samen)werken. 

Waarom actief luisteren dus niet moeilijk is… gewoon doen

Actief luisteren is veel meer dan een vriendelijke knik of een paar keer hummen. De actief luisteren theorie laat zien dat écht luisteren draait om aandacht, samenvatten, doorvragen en empathie tonen. Door een actief luisteren methode toe te passen, creëer je wederzijds begrip en voorkom je misverstanden en dat is precies wat je nodig hebt tijdens een feedbackgesprek. Vraag je je af: hoe kan ik actief luisteren inzetten in mijn werk of relaties? Begin klein. Leg je telefoon weg, vat samen wat de ander zegt en stel een checkvraag. Zo laat je zien dat je luistert én dat je de ander serieus neemt. Of je nu een lastig gesprek met een collega hebt of een gevoelige situatie met je partner bespreekt: actief luisteren maakt elk gesprek effectiever en waardevoller. Het is dé sleutel om van feedback een kans te maken om te groeien – samen.

Veelgestelde vragen over actief luisteren

  • Wat zijn de 5 fasen van actief luisteren?

    De 5 fasen van actief luisteren zijn: ontvangen (aandachtig horen wat er gezegd wordt), begrijpen (de boodschap verwerken), interpreteren (de juiste betekenis eruit halen), evalueren (de informatie afwegen zonder te oordelen) en reageren (samenvatten of doorvragen).

  • Hoe kan ik laten merken dat ik echt luister zonder steeds te onderbreken?

    Wil je laten merken dat je écht luistert zonder steeds te onderbreken? Gebruik non-verbale signalen: knik, glimlach en maak oogcontact. Zo blijf je betrokken zonder het gesprek te verstoren.

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: