Het lijkt zo’n ongrijpbaar, kwetsbaar en vluchtig ding: concentratie. Als een fladderende vlinder die je probeert op één plek te houden. Toch kan het. Als je weet wat de (verschillende!) definities van concentratie zijn volgens neurowetenschappers, en hoe je je brein helpt je concentratie te verbeteren, voor laser-focus tot je 80e.
Wat is concentratie?
Ten eerste. Het is logisch dat je snel afgeleid bent. We leven in de eeuw van wat dr. Julie Schwartzbard “TMI” noemt: Too Much Information. Al die informatie en afleiding is de grote vijand van een goede concentratie, zegt zij.
De betekenis van concentratie is namelijk:
“Gerichte aandacht op één taak of handeling, zonder afleiding of versnippering.”
Afleiding of versnippering. Afleiding is het grote gevolg van TMI, weet je nu. Versnippering het gevolg van de tweede grote vijand van concentratie: multitasking.
Hoe je die twee vijanden verslaat, ontdek je zometeen. Eerst even terug naar de definitie van concentratie. Het bestaat namelijk uit verschillende vormen, die focus in je hoofd. Dit zijn ze, en hoe ze (wel) werken in je hoofd.
De 3 vormen van concentratie
De eerste is “selectieve concentratie”. Het is aandacht zoals het zou moeten zijn: focussen op één ding, terwijl je de rest negeert. Het is het soort concentratie dat het lastigst vol te houden is, maar het best werkt voor je werk. De vorm die je 2 grote vijanden weet te verslaan: informatie overload en de neiging tot multitasking. Deze wil je.
De tweede is “verdeelde concentratie”. Ook wel “aandachts-switchen” genoemd. Hierbij managet en verwerkt je brein meerdere informatiebronnen tegelijkertijd. Het bestaat, maar het werkt in de meeste gevallen niet erg goed. Tenzij je een lage-aandachtstaak combineert met een hoge-aandachtstaak – zoals autorijden en de autoradio bedienen – werkt het eigenlijk totaal niet. Zo kun je gewoonweg niet opletten tijdens een meeting en je mailbox checken tegelijkertijd. Het is het één, of het ander.
De derde en laatste vorm volgens de neurowetenschap is “constante concentratie”. Dit is ook weer een goede, maar net iets anders dan de eerste vorm. Het is focus op één ding tegelijkertijd, voor langere tijd. Zoals een boek lezen, zonder dat je na een pagina alweer met je hoofd ergens anders bent.
Kun jij het (nog)?
Misschien zonder problemen, misschien met steeds meer moeite, misschien heb je het nooit gekund. Ligt maar net aan je genetische aanleg, gecombineerd met je ervaring met (ononderbroken selectieve) aandacht.
Hoe concentratie werkt in je brein
Heb je aanleg voor concentratie – zonder gevoeligheid voor afleiding – dan werkt het in je voordeel. Werk je vaak gefocust aan één taak tegelijkertijd – singletasking – dan werkt die getrainde ‘concentratie-spier’ uiteraard ook fijn mee.
Je concentratievermogen is dus zowel statisch als flexibel: het werkt op een bepaald niveau, maar dat niveau kan ook stijgen richting meer concentratie. Je brein is namelijk uitgerust met een set vernuftige filters voor informatieverwerking. Ze kunnen bepaalde informatie doorlaten, die jij bestempelt als de moeite om op te focussen, en andere informatie op de achtergrond houden.
Deze bijzondere functie in je brein wordt nog altijd grondig onderzocht, maar wetenschappers denken dat het het werk is van je “ventrolaterale prefontale cortex” (VLPFC); vlak achter de slapen van je hoofd. Deze afleidingsblockers werken een beetje als remmen. En bij iedereen zijn die net anders afgesteld. Bovendien werken ze beter wanneer je ze goed onderhoud.
Ook goed om te weten: dat remmen kost je nogal wat energie. Hoeveel verschilt per brein, maar weet dat je concentratievermogen praktisch altijd beperkt is en niet non-stop werkt. Je remmen zullen verschroeien. Vooral wanneer je plotse geluiden of lichten moet buitenhouden, is het nogal een mentale taak. (Een e-mail melding op je beeldscherm met pingetje is daarom killing voor je concentratie.)
Extra lastig: je brein heeft de natuurlijk neiging om afgeleid te worden. Het struint en slentert maar al te graag een beetje in het rond. Dit wordt in de wetenschap “ambient neural activity” genaamd. Meteen ook de logische verklaring dat social media zo’n enorme afleider is: het biedt je een constante stroom aan afleiding-snacks.
En ja: als je ouder wordt, wordt het voor je brein steeds lastiger om al die extra informatie en afleiding op de rem te zetten. Vanaf je 40e vertraagt dit systeem, en worden de remmen minder actief.
Je natuurlijke filter-systeem tegen TMI heeft dus nogal wat uitdagingen. Geen wonder dat je focus behouden zo lastig is. Toch kan het wel, als je je brein een beetje helpt. Zo kun je zelfs op je 70e of 80e nog messcherpe focus hebben, volgens dr. Schwartzbard:
“Dat je ouder wordt betekent niet automatisch dat je te maken krijgt met wazig denken of slechte focus – vooral wanneer je nu iets doet om je brein te helpen scherp te blijven.”
Haar tips, voor die blijvende “messcherpe focus”.
Concentratie verbeteren – 3 tips
1. Stop met multitasken
Je hebt hem al een paar keer voorbij zien komen hierboven: de grote boze vijand van je concentratie. De enige echte beste en meest effectieve tip voor meer concentratie is daarom:
Stop. Met. Multitasken.
(Lees hier meer over waarom het niet werkt – en nee, ook niet bij jou.)
Hier kun je stoppen met lezen, als je wil. Volg je dit advies op – start met singletasking – dan ben je op 80% richting meer concentratie. Wil je voor de volle 100% concentratie gaan? Dan zijn er nog 2 adviezen waar je wat mee kunt.
2. Prioriteer je (concentratie)taken
We hebben het gehad over je “TMI-remmen”. De filters in je hoofd die alle overbodige randinformatie wegfilteren, zodat jij je kunt concentreren op één taak tegelijkertijd. Die remmen die uitstekend kunnen werken, maar niet non-stop. Zorg er dus voor dat je niet de hele dag concentratietaken achter elkaar gepland hebt staan.
Onthoud: je remmen werken het best in de ochtend, dus plan de taken die de meeste focus vereisen zo vroeg mogelijk. Denk: rapporten checken, berekeningen doen, stukken schrijven en projecten analyseren. Vooral taken die foutgevoelig zijn doe je liever met meer focus – en dus met meer prioriteit tijdens je werkdag.
Daarna mag je brein weer zoveel op “ambient neural activity” modus als het wil, met taken die minder laser-focus nodig hebben – zoals meetings en mails.
3. Profiteer van het Mozart Effect
Voor de laatste 10% van je 100% focus kun je wat wetenschappers “het Mozart Effect” noemen inzetten. Volgens studies vergroot het luisteren naar “minuets” – een speciaal soort wals – je focus. Mag van Mozart, maar ook minuets van andere klassieke artiesten hebben natuurlijk eenzelfde effect. Deze Spotify lijst staat er vol mee; doe er je voordeel mee.
Wat ook werkt, volgens dr. Schwartzbard: oefenen op taken waarvoor je selectieve concentratie nodig hebt. Het VLPFC gedeelte in je brein, dat met die filters, is flexibel en dus te ‘trainen’. Door ongestoord een boek te lezen, mediteren of jezelf op een rubiks kubus te werpen bijvoorbeeld.
Nog meer focus?
De training Snellezen en Geheugentechnieken is er volledig op gericht om jou binnen 1 dag beter te leren omgaan met je brein en alle informatie die het dagelijks te verwerken krijgt. Hoe doe je dat handiger, met de juiste technieken, om het te helpen die helderheid te houden? Wij helpen je.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van slimmer communiceren, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw productiviteit een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder. En snellezen? Tekstbegrip? En leessnelheid? Zulke zaken komen ook aan bod.
Wie zijn wij? | Training Snellezen, Geheugentechnieken & Mindmapping
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
