Assertief zijn lijdt aan een imago-probleem. Er bestaat namelijk 1 groot misverstand: dat ‘assertiviteit’ ongeveer hetzelfde is als ‘agressiviteit’. Tijd voor een duidelijke definitie van wat assertiviteit NIET en vooral ook wél is. (En waarom we dat verschil zo slecht kennen.)
“Lekker assertief, hoor”, zeggen we wanneer iemand om het hardst zijn opinie ongevraagd de ruimte in knalt. Of “die is wel heel assertief”, wanneer iemand voorkruipt in de rij bij de kassa terwijl hij zegt dat hij “er alleen even langs moet”. Of een collega die onterecht alle credits voor een team-project op zich neemt.
Laat me voor eens en altijd duidelijk zijn: dat is niét wat ‘assertief zijn’ is. Je mag gerust zeggen: dat is het tegenovergestelde van assertiviteit.
Bovenstaande voorbeelden, die vaak verward worden met assertiviteit, zijn echter duidelijke kenmerken van: agressiviteit.
- Het is agressief om anderen te overstemmen
- Het is agressief om ongevraagd je mening af te kondigen
- Het is agressief om voor te dringen
- Het is agressief om credits van anderen op je te nemen
- Het is agressief om brutaal te zijn
- Het is agressief om de meest aanwezige persoon op een feestje te zijn
- Het is agressief om anderen te onderbreken om je eigen verhaal af te steken
- Het is agressief om wat je wil bij anderen af te dwingen
- Het is agressief om anderen te manipuleren om dingen voor jou te doen
- Het is agressief om anderen neer te halen voor je eigen goede gevoel
Wél assertief zou zijn:
- Niet luider spreken om gehoord te worden, maar aandacht vragen voor wat je gaat zeggen
- Je mening pas verkondigen wanneer er om gevraagd wordt of daar de ruimte voor is
- Netjes achteraan in de rij aan te sluiten, zoals iedereen moet doen
- Alle eer toe laten komen aan wie ere toekomt
- Niet brutaal te zijn, maar beschaafd
- Niet de meest aanwezige, maar wel de meest aangename persoon op een feestje zijn
- Anderen laten uitspreken en pas zelf van wal steken wanneer er een pauze valt
- Iets van anderen gedaan krijgen, omdat ze je vanuit zichzelf willen helpen
- Anderen in hun waarde te laten, in plaats van manipuleren of neer halen
- Jezelf goed voelen door eigenwaarde en zelfrespect, los van je relatie tot anderen
Om het verschil tussen assertief en agressief nog duidelijker te maken, de definitie van assertiviteit ten opzichte van agressiviteit:
Wat is assertief?
“Als je assertief adequaat reageert dan kom je op voor je eigen mening, rechten en standpunten zonder je gesprekspartners agressief te benaderen zodat zij in hun waarde blijven.”
Best duidelijk, toch? Assertief is niet agressief.
Waarom dan toch die verwarring in het verschil tussen assertief en agressief?
Waarschijnlijk doordat assertief zijn toch een raakvlak heeft dat grenst aan dat van agressief zijn. Het is tenslotte een spectrum, waarop die kenmerken zich begeven, en geen ingekaderde hokjes.
Zie je? Het één gaat altijd in het ander over. Het verschil tussen agressief en assertief kán daardoor klein zijn.
Voordringen is bijvoorbeeld agressief, wanneer je ongestoord over anderen heen walst. Doe je het net even anders, dan ben je de grens met assertief zijn overgestoken:
“Zou ik vóór u mogen afrekenen? Ik heb maar 1 product en heb over 10 minuutjes een afspraak bij de tandarts.”
9 van de 10 keer zal de ander je vóór laten gaan. Zonder sores, zonder scheve blikken, zonder agressie. En dat door één klein verschil in je communicatie.
Verschil agressief en assertief en waarom dat zo belangrijk is…
Dat minieme verschil maakt een groot verschil. Agressief gedrag werkt namelijk altijd afstotend voor de relaties om je heen, wat funest is voor je mentale welzijn. Decennialang onderzoek naar een lang en gelukkig leven heeft namelijk uitgewezen dat de relaties met de mensen om je heen de belangrijkste sleutel zijn tot geluk en welzijn. Assertief gedrag daarentegen versterkt die relaties in plaats van ze af te stoten, wat dus in je voordeel werkt – of dat nu goede vrienden, vage kennissen of verre collega’s zijn.
Toch wordt agressief gedrag nogal eens gebruikt en zelfs geprezen, vooral op zakelijk gebied. Totaal onterecht, en duizenden jaren achterhaald.
… en waarom het met assertiviteit verwarde agressiviteit op het werk maar niet begrepen (en zelfs geprezen!) wordt?
Hoe dat kan, die positieve stempel op agressief gedrag dat verward wordt met assertief gedrag – meestal wanneer het zich binnen de kantoormuren afspeelt? Waarom de luidst sprekende collega het meest aan het woord is in een vergadering? Waarom praatjesmakers en stennisschoppers altijd die top sales-functie krijgen?
Komt door de Neanderthaler die nog latent in ons aanwezig is.
Die Neanderthaler heeft ontzag voor degene met de grootste knuppels en speren (nu: grootste lease-bak). Die hadden namelijk de grootste kans om prooien en daarmee voedsel binnen te slepen en hun grot te verdedigen (nu: grootste account binnen gesleept). Zij domineerden de andere dieren en vijanden in het rijk, dus kregen zij het meeste aanzien (nu: sales of CEO functie).
Helaas is het nog niet iedereen opgevallen dat die tijd achter ons ligt. We hebben de luxe om onze grotten met sloten te verdedigen en onze prooien in het supermarkt-schap met een cellofaantje er omheen in huis te halen (of zelfs maar door de drive-in te rijden).
De knuppels, speren en oergeluiden zijn niet meer nodig. We kunnen weer normaal doen. Geciviliseerd – want dat zijn we. En bij civilisatie, menselijkheid en wederzijds respect hoort nu eenmaal assertief gedrag – géén oeroud agressief gedrag.
Begrijp dat, en je bent goed onderweg om het verschil tussen agressief en assertief te kennen én in de praktijk te brengen.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
