In plaats van assertief te zijn, reageren veel mensen subassertief. Je stelt je onderdanig op, verontschuldigt je om de haverklap en laat andermans belangen voorgaan. Oftewel: gedrag waar je van af wilt. Laten we er daarom eens in duiken. Wat is subassertiviteit, wat zijn de gevolgen van subassertief gedrag en wat doe je ertegen?

In conflictsituaties is het niet gemakkelijk om het hoofd koel te houden. Veel mensen hebben een van deze twee neigingen:

  1. Ze gaan zich direct uit alle macht verdedigen of schieten in de aanval (agressief gedrag).
  2. Ze maken zich juist klein en stellen zich onderdanig op naar de ander toe om conflicten te vermijden (subassertief gedrag).

Daarnaast is er een kleine groep die assertief gedrag vertoont: ze geven op een constructieve manier hun oordeel, geven grenzen aan en laten niet over zich heen lopen, maar blijven daarbij weg van agressiviteit. Dát is hoe je het wilt hebben. Prettig voor jezelf én de ander.

Wat betekent subassertief?

De ‘subassertief’ betekenis is het eenvoudigst uit te leggen met de term onderdanig gedrag.

‘Sub’ betekent ‘onder’ en dat is precies waar het om gaat: je gedraagt je alsof je onder de ander staat en zegt niet wat je denkt.

Je denkt misschien wel ‘Hier heb ik geen tijd voor!’ of ‘Dit is niet mijn verantwoordelijkheid’, maar je handelt daar niet naar. Daardoor kom je vaak onzeker en aarzelend over. Je komt niet op voor jezelf en laat de belangen van anderen voorgaan op die van jou. Bovendien laat je anderen vaak beslissingen voor je maken.

Het frappante is dat je vaak thuis wél doorziet dat mensen over je grenzen heen gaan. Je zegt bijvoorbeeld vrolijk ‘Ja hoor, geen probleem!’ als je leidinggevende je het zoveelste meerwerk in de schoenen schuift, terwijl je ‘s avonds aan de eettafel roept ‘Nu krijg ik alweer veel te veel werk. Waarom ziet hij dat toch niet?!’.

Hoe herken je subassertief gedrag?

Of jij subassertief bent, kun je herkennen aan diverse subassertief-kenmerken:

  • Je laat je keuzes en gedrag afhangen van anderen. Oftewel: je hebt de neiging tot pleasen.
  • Je maakt jezelf klein in relaties tot anderen en laat de ander vaak dominant zijn.
  • Je gaat er niet tegenin als de ander over je grenzen gaat.
  • Je eigenwaarde is sterk afhankelijk van de waardering van anderen.
  • Je spreekt je boosheid of teleurstelling niet uit.
  • Je durft je mening niet goed te uiten of laat de mening van een ander voorgaan op die van jou.
  • Je voelt je snel schuldig en vat het persoonlijk op als iemand je ergens op aanspreekt.
  • Je hebt de neiging om vaker je excuses aan te bieden dan nodig is.

Subassertief voorbeeld

Je manager komt naar je toe: een klant worstelt met een groot probleem en dat moet nú aangepakt worden. Eigenlijk is je collega beter thuis in dit issue en heb je geen tijd om hier nu úren in te steken. Maar je collega is er vandaag niet en je wilt je leidinggevende niet teleurstellen. Dus zeg je:

‘Geen probleem. Ik ga er direct mee aan de slag.’

Je werkt je een slag in de rondte, gaat zelfs tot in de late uurtjes door en verontschuldigt je bij de klant als je pas om elf uur ‘s avonds het verlossende mailtje stuurt: ‘Sorry dat het zo lang duurde. Het probleem is opgelost.’ Ondertussen ben je gespannen, want je bent door alles in de knel gekomen met de rest van je werk.

Assertief voorbeeld

Was je assertief geweest in het bovenstaande subassertief-voorbeeld? Dan had je eerder netjes aangegeven dat jij hier niet goed in thuis bent en er de tijd niet voor hebt:

‘Ik begrijp dat het belangrijk is, maar helaas heb ik vandaag geen tijd hiervoor. Ook is Jaap hier beter in thuis dan ik. Ik zou de klant aangeven dat hij beter morgen Jaap kan benaderen.’

Dat had je een avond doorwerken, planningsproblemen en een gevoel van ‘Waarom ik ook altijd?!’ bespaard.

Tips voor je tijd bewaken?

Naast je assertiever opstellen, zijn er meer manieren om te voorkomen dat je in de knoop komt met je agenda. Volg Björn en Tijdwinst.com op Instagram voor een dagelijkse dosis timemanagement-tips. Of lees het boek ‘Elke Dag Om 15:00 Uur Klaar’ om te ontdekken hoe je in minder tijd meer gedaan krijgt.

Wat zijn de gevolgen van subassertief gedrag?

Subassertiviteit is de makkelijkste weg kiezen. Je zult met niemand ooit een kwaad woord wisselen en voorkomt dat iemand je ergens de schuld van kan geven. Op korte termijn is dit een veilige strategie, maar op lange termijn zeker niet. Je vergeet erdoor hoe je voor jezelf opkomt en duidelijk maakt hoe jij ergens in staat. Daarmee verlies je je eigenwaarde en wordt je steeds onzekerder.

Er kleven best wel wat negatieve gevolgen aan subassertief gedrag. Zo kunnen subassertieve mensen hier last van krijgen:

  • Je krijgt niet wat je wilt. Je verwacht misschien dat anderen kunnen inschatten wat je wilt. Maar aangezien gedachten lezen nog altijd onmogelijk is, zal je daarin helaas vaak teleurgesteld worden.
  • Je gaat confrontaties uit de weg. Met alle gevolgen van dien. Want als je confrontaties ontloopt, zullen mensen over je grenzen blijven gaan en je mening blijven negeren. Dit kan flink escaleren.
  • Je kunt slecht omgaan met lastige situaties. Doordat je lastige situaties steeds de rug toe keert, raak je er zelf ook van overtuigd dat je hier niet mee kunt omgaan. Zo ontneem je jezelf de kans om er beter in te worden.
  • Je hebt oppervlakkige relaties. Tuurlijk, het is prettig voor de ander om altijd zijn zin te krijgen. Maar het is ook frustrerend om steeds ‘Ik weet het niet, kies jij maar!’ te horen. Dat kan je in de weg zitten om gelijkwaardige relaties te ontwikkelen op het werk of privé.
  • Je laat over je grenzen gaan. Je spreekt problemen niet uit. Daardoor laat je structureel over grenzen gaan en kunnen anderen niet weten waar je grenzen liggen, waardoor ze er waarschijnlijk nog eens overheen walsen.
  • Je gaat van subassertief naar burn-out. Door steeds over grenzen te gaan, je eigen belangen te negeren en meer te doen dan je aankunt, krijg je stress. Op die manier kan subassertief zelfs tot burn-out leiden. Dr. Wilmar Schaufeli, hoogleraar Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht, heeft wetenschappelijk aangetoond dat mensen met een burn-out vaker subassertief zijn.

Kortom: alle reden om subassertief zijn af te leren. Het liefst zo snel mogelijk. Dat vraagt om één ding: leren om assertief te reageren.

Wat wél werkt: assertief reageren

Zowel voor jezelf als voor de mensen om je heen is het prettiger als jij leert om assertief te zijn. Besef dat mensen om je heen ook graag duidelijkheid hebben over wat jij wel en niet wilt. Dan kunnen ze erop vertrouwen dat jij het wel aangeeft als je het ergens niet mee eens bent of als het te veel is.

Met assertief reageren neem je de verantwoordelijkheid voor je eigen mening, gevoelens en behoeften en kom je daar ook voor op. Je maakt niet de ander verantwoordelijk voor het aanvoelen van je grenzen, maar neemt het heft in eigen hand. Op een nette, krachtige en duidelijke manier maak je duidelijk wat jij vindt en nodig hebt.

Assertief reageren betekent bijvoorbeeld:

  • Je blijft dicht bij jezelf in communicatie; je beschuldigt de ander niet, maar praat vanuit jouw ervaringen en behoeften.
  • Je laat je niet zomaar imponeren en blijft rustig als mensen je onder druk zetten.
  • Je durft jouw mening te geven, ook als die afwijkend is.
  • Je geeft je grenzen aan op een duidelijke en prettige manier.
  • Je zegt geen ‘sorry’ als dat niet nodig is.
  • Je geeft respectvolle feedback in situaties die daarom vragen.
  • Je gaat conflicten op een constructieve manier aan en zult daardoor minder vaak gefrustreerd zijn over dingen die niet gaan zoals je had gewild.

Het mooiste voordeel van assertief reageren is dat je door je uit te spreken niet meer gefrustreerd bent dat je het ene hebt gezegd en het andere denkt. Je mede-tafelgenoten hoeven niet meer je gesprekken aan te horen over je leidinggevende en collega’s die jouw belangen niet zien. En je weet zelf ook: komt er iets op mijn pad waar ik het niet mee eens ben, dan kan ik dat netjes aangeven.

Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over subassertief

Nu ken je de subassertief betekenis, je weet wat de gevolgen van subassertief gedrag zijn en je weet ook hoe assertief reageren je verder kan helpen. Maar waarschijnlijk heb je nog wel meer vragen. Wij zetten de antwoorden op een paar veelgestelde vragen op een rij.

  • Wat is subassertief zijn?

    Kort samengevat: je laat de belangen van de ander voorgaan op die van jou. Daarbij ben je meer bezig met wat de ander vindt dan met verwoorden wat jij werkelijk vindt en wilt.

  • Is subassertief een vaardigheid?

    Nee, subassertiviteit  is eerder iets wat je in de weg zit in relaties met anderen. Je stelt je onderdanig op en zegt niet wat je denkt. Dat is zowel in werksituaties als privé niet helpend. Er is zelfs een verband gevonden tussen subassertief en burn-out.

  • Wanneer ben je subassertief?

    Je bent subassertief als je in lastige (conflict)situaties niet zegt wat je denkt, omdat je het belang van de ander laat voorgaan op dat van jou. Je roept bijvoorbeeld ‘Ja hoor, geen probleem! Dat doe ik wel even!’, terwijl je eigenlijk denkt ‘Hier heb ik helemaal geen tijd voor. Laat me met rust!’. Een aantal subassertief kenmerken vind je eerder in dit artikel.

  • Wat is passief subassertief gedrag?

    Subassertief zijn is een vorm van je passief opstellen. Je laat het van de ander afhangen of aan jouw behoeften tegemoet wordt gekomen. Je zegt bijvoorbeeld ‘Ik ben nogal druk, maar ik neem het er alsnog wel bij’ in de hoop dat de ander dan zegt ‘Oh nee joh, dat hoeft niet!’. In plaats daarvan kun je beter assertief zijn door zelf uit te spreken dat je deze taak er niet bij kunt hebben.

  • Wat is het verschil tussen assertief en subassertief?

    Als je assertief bent, dan geef je duidelijk aan wat jouw behoeften zijn en hoe jij ergens over denkt. De ander weet daardoor waar hij aan toe is. Ben je subassertief? Dan zeg je dingen om de ander te pleasen. De ander moet gissen of wat je zegt overeenkomt met wat je werkelijk vindt en wilt.

  • Wat is non-assertief reageren?

    Onder non-assertief gedrag vallen subassertief en ook agressief reageren. Dat laatste betekent dat je de ander aanvalt of over de grenzen van de ander gaat in plaats van het bij jezelf en jouw behoeften te houden.

Volg een cursus assertiviteit, leer assertief reageren

Wil jij ook af van je subassertieve houding? Volg onze cursus assertiviteit en ontdek hoe jij je assertief kunt opstellen en duidelijk communiceert, waardoor je kunt aangeven wat je wel en niet wilt. Dat bespaart je veel frustratie en stress, vergroot je zelfvertrouwen, zorgt voor prettige samenwerkingen en creëert ook meer duidelijkheid voor de ander.

Ben je er klaar voor om die stap te zetten? Meld je aan voor onze cursus assertiviteit (zowel als cursus op locatie als online te volgen). Dan ga je binnenkort in een kleine groep en met veel persoonlijke begeleiding werken aan jouw assertiviteit.

Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!

Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.

Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.

Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.

  1. 1-daagse training Time Management | Blog
  2. 1-daagse training Assertiviteit | Blog
  3. 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
  4. 1-daagse training Feedback Geven | Blog
  5. 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
  6. 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog