40% van de mensen heeft er last van: angst voor spreken in het openbaar. In Amerika is het zelfs de allergrootste volksangst, nog boven de dood! Of het bij jou ook zó erg is, of dat je er alleen flink nerveus van wordt – deze tips en inzichten (van onder andere ‘The Boss’ Springsteen) gaan je in ieder geval helpen.
40% van de mensen heeft officieel last van angst voor spreken in het openbaar, of glossofobie. Het is voor velen zelfs een grotere angst dan angst voor de dood! Komiek Seinfeld wist ludiek op deze feiten in te springen met zijn hersenspinsel dat “op een begrafenis dus meer mensen in de kist zouden willen liggen dan te speechen voor de overledene.”
Luguber, maar waar. Plankenkoorts is echt onze állerallerergste nachtmerrie.
“There are two types of speakers. Those who get nervous and those who are liars.”
― Mark Twain
Twain gelooft zelfs dat het percentage van 40% een onderschatting is: iedereen heeft er last van – stelt hij.
Afijn, goed om te weten: je bent echt niet de enige. Bij lange na niet.
Gelukkig kun je jouw spreekangsten ook overwinnen, zodat ze niet zo’n enorme grootte aannemen als in Seinfeld’s uitspraak. Want zenuwen op de planken hoeven helemaal zo’n nachtmerrie niet te zijn, weet zanger Bruce Springsteen.
Wat Bruce Springsteen met plankenkoorts te maken heeft
Ja, ‘The Boss’ – die heeft er ook wat mee te maken. Hij was namelijk altijd doodzenuwachtig voor élk optreden dat hij gaf, zelfs nadat hij mateloos populair was geworden en eigenlijk nog weinig fout kon doen bij zijn publiek.
Hij wist echter, in de loop van zijn enorme podiumervaring, zijn nervositeit om te zetten in een goede performance. Want, zo redeneerde hij, zenuwen zijn simpelweg energiestroompjes die door je lijf jagen. Een energie die je heel goed kunt gebruiken om te presteren.
“Ik heb er zin in!”
Volgens research van Harvard professor Alison Wood Brooks klopt Springsteen’s theorie en kun je hem ook zelf toepassen. Dat doe je door – wanneer je nerveus bent – hardop tegen jezelf te zeggen “Ik heb er zin in!”, in plaats van “Ik moet kalmeren!”. Deelnemers van Brooks’ onderzoeksgroep die dat laatste deden presteerden een stuk minder in presentaties, doordat ze hun zenuwen probeerden te onderdrukken in plaats van te gebruiken als energiebron.
De truc van Susan Cain, beroemd introvert spreker
Susan Cain heeft weer een andere methode om haar performances te doen slagen. Ze is geen extravert persoon, zoals Bruce Springsteen dat is. Zij heeft wat meer moeite met ‘knallen’ en ‘vol energie het publiek op zijn kop zetten’. Ze is (misschien wel de beroemdste) introvert en spreker tegelijk. Haar missie: de wereld laten zien dat introverten juist succesvolle sprekers kunnen zijn – zolang ze hun karaktertrek in hun voordeel gebruiken in plaats van geforceerd proberen ‘extravert te doen’. Haar bestseller heet dan ook ‘Stil: De Kracht van Introvert Zijn in een Wereld Die Niet Ophoudt met Kletsen’.
Wat de introverte spreker volgens Cain moet doen: niet alleen de presentatie, maar ook de angst oefenen en voorbereiden – door hem van tevoren op te dragen in een kleine omgeving van 20 man, in plaats van in je eentje voor de spiegel.
“Ik moest mezelf echt ongevoelig maken voor mijn angst voor spreken in het openbaar. Ik deed dat door te oefenen in kleine, bekende groepen in rustige omgevingen waar het niet deerde als ik iets verpestte.
Na een tijdje raak je gewend aan dat vreemde gevoel dat je door iedereen aangekeken wordt, iets dat me vroeger deed gruwelen. Je raakt er zo aan gewend dat het je angst ervoor langzaam verdrijft.”
Dat dit werkt, is bewezen in studies van wijlen psycholoog en professor Robert Zajonc van Standford University. De angst voor spreken in het openbaar gaat namelijk niet om wat je zegt, maar voor wie je het zegt. Het gaat niet om de presentatie, maar om het publiek. Dáár zit hem de crux, volgens de theorie van Zajonc en de praktijkervaring van Cain.
“Ken je publiek”
Je kunt Cain’s techniek van de ‘angst oefenen op bekenden’ – als het nodig is – zelfs nog verder doordrijven in de eigenlijke presentatie. Dat doe je zo: zorg dat er een paar bekenden uit je ‘oefenpubliek’ in het ‘echte publiek’ aanwezig zijn, zodat je dat vertrouwde gevoel dat je uit de oefenrondes hebt gehaald makkelijker kunt oproepen.
Hebben je buurman en je partner geen tijd om aanwezig te zijn, of zou de rest van de zaal vreemd opkijken als deze vreemden (jouw bekenden) plotseling in hun midden zouden zitten? Dan is er altijd nog een eenvoudig alternatief: raak vertrouwd met de mensen uit je ‘echte publiek’. Leer er een paar kennen voordat je gaat spreken. Dit doe je bijvoorbeeld door op tijd aanwezig te zijn en een (informeel) gesprekje aan te knopen met een of meerdere deelnemers die later zullen deelnemen aan je presentatie.
Niet alleen is het goed om te weten wat voor vlees je in de kuip hebt voordat je gaat spreken, het maakt je bovendien vertrouwd met hen – en je kunt je tot de paar nieuwe bekende gezichten richten wanneer je het moeilijk hebt tijdens je performance.
S. Lucas: “Leer de intro, vergeet de rest”
Een tip van Stephen Lucas, auteur van ‘The Art of Public Speaking’. Hij raadt je aan om de intro van je verhaal uit je hoofd te leren – dat wil zeggen de eerste 10 zinnen – blind, zonder dat je ook maar één keer op je blaadje hoeft te kijken.
De rest leer je juist niet uit je hoofd, maar laat je vanzelf en natuurlijk voortkomen uit slechts een paar sleutelwoorden op je blaadje (of in je Powerpoint/Keynote slides) – als pointers voor wat je in grote lijnen wilde vertellen.
Dat je intro onthouden en de rest vergeten werkt, heeft een paar redenen:
- Bij je publiek blijven voornamelijk de eerste en de laatste zinnen van je verhaal hangen, blijkt uit onderzoek. Het is dus goed om de eerste paar zinnen meteen goed en raak te brengen en de zenuwen niet de overhand te laten nemen, omdat ze zo bepalend zijn voor je boodschap.
- Als je je door de eerste 10 zinnen heen gebeten hebt en je merkt dat je publiek je niet afgeschoten heeft en je er nog steeds staat, dan komt de rest vanzelf. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het gros van de zenuwen verdwenen is na zo’n 30 tot 60 seconden in de presentatie. Daarna wordt alles makkelijker en gaat het meer vanzelf!
- Er bestaat een duidelijk verschil tussen oplezen en vertellen. Je publiek merkt het wanneer je je verhaal van je blaadje of uit je hoofd aan het oplezen bent, en het komt hun aandachtsspanne zeker niet ten goede… Dwing jezelf dus om zo natuurlijk mogelijk te vertellen, door middel van steekwoorden in plaats van complete – van tevoren vastgelegde – verhalen.
En verder: een fout is nog geen ondergang
Als je angst vooral draait om het maken van fouten, dan kan ik je geruststellen. Iedereen maakt fouten, dat wist je vast al. Maar wist je ook dat iedereen ongeveer elke 10 woorden dat hij iets zegt een fout maakt? En dat dat niet eens iemand opvalt? Krampachtig foutloos je speech brengen is dus nergens voor nodig – en maakt hem er niet eens beter op.
Negeer je eigen fouten en spreek er gewoon overheen, niemand die het zo gauw doorheeft of zich er zo aan stoort als jij…
Maak je écht een fout, zoals een feitelijke onjuistheid? Of eentje die je publiek wel opmerkt en op reageert? Of je iets stoms doet, zoals een glas water omstoten of je laptop per ongeluk uitzetten? Jouw reactie en correctie bepaalt de reactie van je publiek. Je hebt het dus zelf in de hand, volgens Scott Berkun van het boek ‘Confessions of a Public Speaker’:
“Weet dat jouw reactie op een fout de reactie van het pubiek definieert. Als ik een plens water op mijn broek knoei en ik reageer alsof de Titanic aan het zinken is, dan ziet het publiek dit voorval – en mij – als een catastrofe. Reageer ik cool, of nog beter, grappig, dan zal het publiek hetzelfde doen.”
Is het maken van klunzige fouten jouw ‘worst case scenario’ als het op spreken in het openbaar aankomt? Dan kan er dus weinig ergs meer gebeuren! Zolang je je eigen reactie maar in toom houdt. En zolang je je zenuwen om weet te zetten in energie (zoals Bruce Springsteen), je niet alleen je presentatie maar ook je angst voorbereidt (zoals Susan Cain) en je je intro blind uit je hoofd leert (zoals Stephen Lucas) kan die helemaal niet meer stuk! Je mag deze ervaren sprekers en hun theorieën namelijk stuk voor stuk op hun woord geloven, wanneer ze je deze adviezen geven. Gebruik ze!
En onthoud: hoe vaker je presenteert of presteert in het openbaar, hoe gemakkelijker het wordt. Vraag het maar aan ‘The Boss’.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
