Vergaderingen die niet to the point komen en irritaties op de werkvloer die eeuwenlang door blijven sudderen: een werkdag wordt er niet efficiënter van. Wil je tijd besparen, dan is een goede communicatie onmisbaar. Begrijpen jij en je collega’s elkaar niet altijd even goed? Dan kan de Roos van Leary een uitkomst zijn.
Wat komt aan bod:
- Wat is de Roos van Leary en waar komt dit model vandaan?
- Hoe werkt de Roos van Leary precies?
- Waar is de Roos van Leary voor bedoeld? En hoe kan je hiermee tijd besparen?
- Als de communicatie niet goed gaat, hoe pas je dit model dan toe?
- Conclusie
- Veelgestelde vragen over de Roos van Leary
Die ene collega die nooit wat zegt tijdens een meeting, of die andere collega die, koste wat het kost, het laatste woord moet hebben. Pff… Het kan bakken energie kosten. Maar wist je dat al deze negatieve energie je ook nog eens minder productief maakt? Tijd om wat aan die communicatie op de werkvloer te doen.
Wat is de Roos van Leary en waar komt dit model vandaan?
De Roos van Leary (ook wel ‘interpersoonlijk circumplex’ of de ‘interpersoonlijke cirkel’) is een communicatiemodel dat is ontwikkeld door Timothy Leary, een Amerikaanse psycholoog. Dit model komt voort uit een onderzoek naar interpersoonlijke relaties, uitgevoerd door Leary in de jaren 50. In essentie is dit model bedacht om inzicht te krijgen in de natuurlijke communicatie en interactie tussen mensen.
Stel je voor, je vertoont bepaald communicatiegedrag, dan heeft dat effect op de ander. Een gevalletje actie-reactie. Waarom je dit in een model moet weergeven? We sommen een aantal effecten van de Roos van Leary-theorie voor je op:
- Je begrijp je eigen gedrag beter. Zie de Roos van Leary als een uitleg van je gedrag, een spiegel die jou laat zien waarom je je op een bepaalde manier gedraagt. Het geeft inzicht in jouw interactie met anderen.
- Je wordt bewust van de impact op anderen. Het model laat je begrijpen hoe jouw woorden invloed hebben op bijvoorbeeld je collega’s.
- Je communicatie verbetert. Door het model goed te begrijpen, zal je beter leren communiceren. Je leert hoe je je communicatiestijl aan verschillende situaties en mensen aan kan passen.
- Je wordt beter in conflicthantering. Is er een conflict? De Roos van Leary helpt je het conflict te begrijpen, waarna je het kunt oplossen.
- Je verbetert de samenwerking met collega’s. Of je nu in een team werkt of de leiding hebt: de Roos van Leary kan een samenwerking en manier van leiderschap verbeteren.
- Je bespaart tijd. Je verspilt door de Roos van Leary minder tijd aan miscommunicaties, discussies of vervelende communicatieverschillen met collega’s.
Hoe werkt de Roos van Leary precies?
Je weet inmiddels wat voor positieve effecten de Roos van Leary met zich meebrengt én waar het voor staat. Maar hoe werkt de Roos van Leary? Timothy Leary werkt op basis van twee inzichten, namelijk: menselijk gedrag is voorspelbaar én iedereen verlangt naar invloed en acceptatie. Hij bedacht een assenstelsel, waarbij een horizontale en verticale as een windroos vormen. Daar heeft hij dan ook de naam op gebaseerd.
De horizontale as van de Roos van Leary
We beginnen bij de horizontale as van de Roos van Leary, waar het draait om de relatie met anderen. Hoe stel jij je op? Vertoon je afstandsgericht gedrag, waarbij je je richt op jouw eigen taken en belangen? Of vertoon je nabijheidsgericht gedrag, waarbij je je richt op de relatie en harmonie? Wanneer je totaal niet bezig bent met acceptatie en je je richt op jezelf, dan noem je dat in de Roos van Leary ‘tegen-gedrag’. Focus je je op acceptatie, dan wordt dat ‘samen-gedrag’ genoemd.
Dus, in een notendop:
- Tegen-gedrag, houdt in dat iemand niet wil samenwerken. Mensen die ‘tegen-gedrag’ vertonen, zijn niet flexibel en richten zich op eigen belang. Er is sprake van vijandigheid naar anderen, waarbij er concurrerend gedrag wordt vertoond. Mensen met ‘tegen-gedrag’ zijn minder geneigd tot samenwerken.
- Samen-gedrag, betekent in de context van de Roos van Leary of iemand goed kan opschieten met de ander, en het gedrag gericht is op het accepteren van elkaar. Bij ‘samen-gedrag’ streven mensen ernaar om goed met anderen om te gaan. Ze staan open voor een harmonieuze samenwerking, waarbij dingen soepel verlopen en er een positieve sfeer heerst.
De verticale as van de Roos van Leary
Bij de verticale as van de Roos van Leary draait het om jouw opstelling naar anderen toe. Stel jij je dominant of onderdanig op? Wil je graag de controle houden? Of heb je liever zo min mogelijk invloed? Ook hier heeft Leary twee termen bij bedacht, namelijk ‘boven-gedrag’ en ‘onder-gedrag’.
We leggen de twee uit:
- Boven-gedrag, draait om mensen die zich aan de dominante kant bevinden. Zij nemen graag de leiding, maken beslissingen en willen zoveel mogelijk de baas zijn. Mensen die ‘boven-gedrag’ vertonen, komen door dit gedrag soms agressief of arrogant over. Ze zijn vaak zelfverzekerd, controlerend en dominant.
- Onder-gedrag, bevindt zich aan de onderkant van de Roos. Mensen met ‘onder-gedrag’ zijn geneigd te volgen en aan te passen. Ze cijferen zichzelf graag weg, begeven zich op de achtergrond en zijn meegaand.
Dus, welke vier kwadranten horen bij de Roos van Leary? Samen-gedrag, tegen-gedrag, boven-gedrag en onder gedrag.
Welke gedragsstijlen onderscheidt de Roos van Leary?
We weten nu welke kwadranten de Roos van Leary heeft, dus het theoretische raamwerk van het communicatiemodel is duidelijk. Maar wat haal je er precies uit? Wanneer je de verticale en de horizontale as kruist, houd je rekening met twee factoren.
De verticale as (dominantie): hoeveel invloed wil iemand uitoefenen?
De horizontale as (verbondenheid): werk je samen of voor jezelf?
Er kunnen in totaal acht verschillende gedragsstijlen ontstaan, wanneer je verticale en horizontale as kruist. Dus, hoe herken je de verschillende gedragskwadranten in de praktijk?
- Boven-Samen – de Leider
Leidend gedrag, waarbij de manier van communiceren anderen tot gedrag aanzet. Deze persoon nodigt anderen uit om te volgen en neemt initiatief.
“Ik stel dat we nu meteen aan de slag gaan en deze regels volgen.”
- Samen-Boven – de Helper
Deze persoon vertoont helpend gedrag. Er wordt gecommuniceerd met het doel anderen te helpen, aan te moedigen en te ondersteunen – op een vriendelijke manier.
“Kijk, ik leg je uit hoe het werkt. Als je dit vanaf nu zo aanpakt, dan…”
- Samen-Onder – de Ondersteuner
Meewerkend gedrag. Deze persoon laat anderen in hun waarde en wil graag hulp krijgen van anderen. Er wordt waarde gehecht aan een fijne sfeer en een goede samenwerking.
“Kun je me vertellen hoe ik dit zo efficiënt mogelijk kan doen? Ik wil het graag in één keer goed doen.”
- Onder-Samen – de Volger
Afhankelijk gedrag. Iemand anders neemt de leiding – en dat vindt deze persoon helemaal prima. Deze persoon vraagt om advies en volgt dit graag op.
“Wanneer wil je dat het af is? Dan zorg ik daarvoor.”
- Boven-Tegen – de Grenzensteller
Agressief gedrag. Hij of zij prikkelt anderen en is gek op confronteren. Deze persoon laat zich horen en zegt wat hij vindt.
“Waarom moet dit zo lang duren? Ik snap niet waarom we dit volgens deze specifieke regels moeten uitvoeren?”
- Tegen-Boven – de Bepaler
Concurrerend gedrag. Deze persoon vindt het niet erg om instructies te geven en besluiten te nemen. Er wordt met gemak een besluit genomen, zonder anderen erbij te betrekken.
“Ik wil dat je morgen meteen begint en je de regels die we hebben afgesproken goed onthoudt.”
- Tegen-Onder – de Opstandige
Opstandig gedrag. Hij of zei stelt kritische vragen en wil anderen laten nadenken. “Is het wel slim om het zo aan te pakken?”, is een vraag die uit de mond van deze persoon kan komen.
“Dat is niet hoe we het hadden afgesproken. We zouden meteen beginnen, niet morgen.”
- Onder-Tegen – de Stille
Teruggetrokken gedrag. De persoon die deze gedragsstijl vertoont, vindt het fijn om anderen te laten bepalen. Interactie? Dat laat deze persoon liever aan een ander over.
“…”
Waar is de Roos van Leary voor bedoeld? En hoe kan je hiermee tijd besparen?
Nu de verschillende gedragsstijlen in kaart zijn gebracht, vraag je je misschien af wat je hiermee kunt. Snappen we. Het zit als volgt: Leary beweert dat iedereen geneigd is om het tegenovergestelde gedrag te vertonen van wat je ziet. Het ene gedrag roept dus het andere gedrag op (ook wel complementariteit theorie). Jij zegt iets, dan roept dat bij de ander een bepaald gevoel op. De ander doet iets, dat roept bij jou een gevoel op. Als de één beslist, dan stelt de ander zich onderdanig op.
Zie het als volgt:
- Een collega die om hulp vraagt, krijgt duidelijke instructies. (Meewerkend gedrag lokt Helpend gedrag uit.)
- De leidinggevende zegt wat er moet gebeuren en de stagiaire luistert aandachtig. (Leidend gedrag lokt Afhankelijk gedrag uit.)
- Een collega wil niet meewerken en spreekt iedereen tegen, tot grote irritatie van een teamgenoot. (Opstandig gedrag lokt Agressief gedrag uit.)
Het Roos van Leary-model brengt dus in kaart waarom we ons op een bepaalde manier gedragen. Dit zorgt er ook voor dat jij en je collega’s elkaar beter kunnen begrijpen. En dan komen we uit bij het stukje timemanagement. Want stel je voor, je gaat alle miscommunicatie uit de weg. Dan is er meer tijd over op een dag, toch?
Psssst…. Nog meer tijd besparen? Volg ons via Instagram voor extra tips!
Effectieve communicatie begint bij inzicht in je eigen gedrag en dat van anderen
De Roos van Leary helpt je dus begrijpen waarom sommige gesprekken stroef verlopen en hoe je ze weer vlot kunt trekken. Maar wat als je moeite hebt om grenzen te stellen of om assertief je mening te delen zonder conflict? Dat is waar assertiviteit een cruciale rol speelt.
Wil je leren hoe je op een respectvolle manier ‘nee’ zegt zonder schuldgevoel? En hoe je met duidelijke communicatie misverstanden voorkomt? In onze podcastaflevering ‘Nee zeggen zonder schuldgevoel: assertiviteitsexpert zegt hoe’, deelt Maggs Rippen haar beste tips om met respectvolle communicatie sterker in je schoenen te staan. Luister nu en ontdek hoe je jouw communicatiestijl kunt versterken!
Als de communicatie niet goed gaat, hoe pas je dit model dan toe?
Denk je: hoe kan de Roos van Leary helpen bij het verbeteren van communicatie? Dat kan vooral handig zijn in situaties waar interactiepatronen knellen aka de rode zone van de Roos van Leary.
Danger zone: de rode zone van de Roos van Leary
In veel gevallen vullen de interactiepatronen elkaar dus goed aan. Iemand vraagt om hulp, iemand geeft advies, dat is prettig. Maar wat gebeurt er wanneer een communicatiestijl té sterk wordt ingezet? Dan zul je zien dat de communicatie lastig verloopt en de gesprekspartners dat als frustrerend ervaren.
Zoiets noem je een ‘knellend interactiepatroon’: je vertoont communicatie gedrag dat zich in de ‘rode zone’ van de Roos van Leary bevindt:
Dit houdt simpelweg in dat wanneer bepaald gedrag, zoals Leidend en Volgend, te dik wordt aangezet.
Iemand neemt bijvoorbeeld té veel de leiding en de ander volgt té veel. Dat gaat knellen. De een neemt alle verantwoordelijkheid en de ander ligt nog net niet met z’n voeten op de tafel.
Zó kom je qua communicatie weer op één lijn
Miscommunicatie en frustratie: je zit er niet op te wachten. Jij en je gesprekspartner liggen qua communicatiestijl niet op één lijn, aangezien een of beide personen te ver doorschieten in het gedrag. Dat is gelukkig op te lossen door middel van de ‘interactiesleutel’ van de Roos van Leary.
Hoe breng je de communicatie terug naar een prettig niveau? Je verandert van richting, namelijk horizontaal het tegenovergestelde van het gedrag dat jouw gesprekspartner vertoont.
Volg de groene pijlen op de afbeelding van de Roos van Leary en voer het tegenovergestelde gedrag van jouw gesprekspartner uit:
Zo kun je de Roos van Leary dan toepassen:
- Stelt jouw collega zich enorm concurrerend op? Dan wordt het tijd om je extra leidend op te stellen. Misschien krijg je je collega wel mee.
- Wordt jouw stagiaire plotseling enorm opstandig? Werk eens mee, geef complimenten over zijn of haar inzichten en kap niet alles af. Misschien moedigt dit de stagiaire aan om minder opstandig te worden.
- Gedraagt je collega zich teruggetrokken? Stel je afhankelijk op, geef aan dat zijn of haar mening juist héél belangrijk is en toon extra interesse. Wedden dat je collega zich meer op zijn of haar gemak voelt en zich durft te laten zien?
Door deze manier van communiceren toe te passen, kun je flink wat misverstanden, irritaties en conflicten voorkomen. Meetings worden productiever, collega’s vinden elkaar aardiger en discussies (of ellenlange gesprekken) worden voorkomen. En geloof ons: daar win je heel wat uren mee.
Miscommunicatie op de #werkvloer? Zonde van je tijd! ⏳💬 De Roos van Leary helpt je om effectiever te communiceren én tijd te besparen! https://t.co/21B9RIvmbJ #timemanagement #communicatie
— Tijdwinst.com (@tijdwinst) February 3, 2025
Nog meer tips? Volg een training!
Wil je – naast het begrijpen waarom je op een bepaalde manier communiceert – leren hoe je deze inzichten kunt toepassen? Dan is de training Assertiviteit echt wat voor jou. In deze training neem je een deep dive in de wereld van assertiviteit, waarbij je niet alleen leert hoe je communiceert, maar ook ontdekt hoe je krachtig kunt spreken.
Kunnen jouw communicastieskills wel een boost gebruiken? En wil je weten waarom gesprekken soms eh… knellen? Schrijf je dan vandaag nog in voor onze 1-daagse Assertiviteitstraining.
Conclusie
Tijd besparen op de werkvloer? Dan kan de Roos van Leary je helpen. Door beter te begrijpen hoe jouw gedrag anderen beïnvloedt – en andersom – leer je effectiever communiceren en samenwerken. Het model helpt je om stroeve of knellende communicatie te doorbreken, zodat irritaties en misverstanden minder vaak voorkomen. En dat scheelt je niet alleen frustratie, maar ook kostbare uren.
De gedachtegang achter de Roos van Leary: gedrag roept vaak een voorspelbare reactie op. Gedraagt iemand zich bijvoorbeeld dominant, dan is de kans groot dat de ander zich onderdanig opstelt. Merk je dat het niet lekker botert? Dan kun je met de zogenoemde interactiesleutel de communicatie weer soepel krijgen. Door jouw gedrag aan te passen, kun je de ander onbewust uitnodigen hetzelfde te doen. En daarmee bespaar je in the end een hoop gedoe én tijd.
Veelgestelde vragen over de Roos van Leary
-
Wat is de Roos van Leary test?
De Roos van Leary test is een handige tool om inzicht te krijgen in je communicatiestijl en hoe deze jouw interacties beïnvloedt. Het model onderscheidt acht gedragsstijlen, gebaseerd op twee assen: dominantie (dominant of onderdanig) en verbondenheid (samenwerkend of tegenwerkend). Door de test in te vullen, ontdek je welke gedragsstijl je vaak in de praktijk brengt, zoals leider, helper of grenzensteller. Dit inzicht maakt je bewust van hoe jouw gedrag anderen beïnvloedt en hoe je beter zou kunnen communiceren. Wil je de samenwerking op de werkvloer verbeteren? Dan zou iedereen deze test uit kunnen voeren.
-
Wat zijn praktische voorbeelden van de toepassing van de Roos van Leary in het dagelijks leven?
In het dagelijks leven kan de Roos van Leary goed van pas komen, aangezien je hiermee relaties of vriendschappen kunt verbeteren. Voorbeelden van de Roos van Leary in privésituaties zijn als volgt: stel je voor, je hebt een discussie met je partner, dan kun je wanneer de ander agressief gedrag vertoont, jezelf ondersteunend opstellen. Als jij een luisterend oor biedt, dan zal de spanning snel doorbroken worden. Of gedraagt een vriend(in) zich teruggetrokken? Cheer deze persoon op door interesse te tonen.
-
Hoe kan de Roos van Leary gebruikt worden in team- en groepsdynamiek?
De Roos van Leary kan de teamspirit enorm verbeteren. Waarom? Het helpt teamleden te begrijpen hoe hun gedrag anderen beïnvloedt. Wanneer teamleden weten dat ze tegenovergesteld gedrag in kunnen zetten om communicatie soepeler te laten voorlopen, zal dat uiteindelijk voor een betere samenwerking zorgen. Dit kan ook gelden voor een leider die een team wil aansturen, of een leraar in het onderwijs, dan is de Roos van Leary een handig model om het dominante gedrag niet te overdrijven. Niet alleen wordt werken in teamverband hierdoor efficiënter, het zal er ook gezelliger van worden.
-
Welke invloed heeft je eigen gedrag volgens de Roos van Leary op de reactie van anderen?
Hoe jij je gedraagt, heeft een directe invloed op de reactie van anderen. De Roos van Leary geeft aan dat gedrag een actie-reactie dynamiek volgt. Vertoon je boven-gedrag? Dan kan dit onder-gedrag uitlokken bij de ander. En dat betekent ook dat jij opstandig kan worden als de ander te veel controle probeert uit te oefenen. Het idee is in ieder geval dat als je je gedrag aanpast, bijvoorbeeld door meer samen te werken in plaats van je terug te trekken, je de reactie van anderen kunt sturen. Met als gevolg: een betere samenwerking.
-
Kan de Roos van Leary helpen bij conflictmanagement en zo ja, hoe?
De Roos van Leary is hét model om inzicht te krijgen in communicatiepatronen en gedrag. Door, wanneer er stroeve en knellende communicatie optreedt, het tegenovergestelde gedrag in te zetten, kun je conflicten de-escaleren. Zo wordt de communicatie verbetert en een conflict snel opgelost.
-
Wat zijn de beperkingen of valkuilen bij het gebruik van de Roos van Leary?
Net als bij ieder communicatiemodel, zitten er ook aan de Roos van Leary wat haken en ogen.
- Stereotypering. Mensen vertonen niet altijd hetzelfde gedrag, dit hangt namelijk af van de situatie. Kortom, het gedrag van een persoon is niet altijd vast te leggen in één kwadrant.
- Simpliciteit. De Roos van Leary is een model dat vaststaat, maar communicatie is in de praktijk veel complexer.
- Te grote focus op gedrag. Soms wordt vergeten dat er achter bepaald gedrag een emotie zit, iets wat niet in het model naar voren komt.
Wie zijn wij? | Tijdwinst.com
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen.
Populaire trainingen:
- 1-daagse training Time Management
- 1-daagse training Assertiviteit
- 1-daagse training Gesprekstechnieken
- 1-daagse training Feedback geven
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken
