Hoe weet je of iemand liegt? Wij denken er goed in te zijn, maar de meeste mensen zijn slecht in het ontmaskeren van een leugenaar. Maar raad eens? Daar komt verandering in! Volg deze 3 eenvoudige stappen en ontdek met gemak of iemand de waarheid spreekt of dat ze je een flinke leugen voorschotelen. Geen bedrog meer, laat de waarheid zegevieren:

Inhoudsopgave:

Kun je een leugenaar herkennen?

Je bevindt je in een ietwat ongemakkelijke situatie op het werk. Een langdurige klant, die al geruime tijd van jullie diensten gebruikmaakt, heeft een confrontatie gehad met een van je collega’s. Zo’n incident kan gebeuren. Normaal gesproken zou je direct proberen de boel te sussen, maar hier is een complicatie: de communicatie tussen jouw collega en de klant is niet vastgelegd — per ongeluk of met opzet, dat is de vraag. Hierdoor is er een hij zegt/zij zegt-situatie ontstaan.

Natuurlijk wil je je collega graag geloven, maar het verhaal dat de klant indient klinkt opvallend geloofwaardig. Je besluit de zaak met je collega te bespreken, maar al snel bekruipt je het gevoel dat ze de feiten aan het verdraaien is.

Hoe kun je zeker weten of iemand liegt? Met andere woorden, hoe herken je leugens? Hier is een 3-stappenplan.

vrouw die jaloers naar haar vriendin kijkt

Ontmasker de leugenaar!

Stap 1. Doe een 0-meting

Hoe kun je zien of iemand de waarheid spreekt? Om te bepalen of iemand liegt, is het essentieel om te weten wat zijn of haar natuurlijke gedrag is, zowel in rust als in stressvolle situaties. Het is gemakkelijk om argwaan te krijgen wanneer je collega met haar voet wiebelt, maar als dit een gebruikelijke gewoonte is, hoeft het niet per se een teken van bedrog te zijn.

Hoewel je je nauwe samenwerking met je collega goed kent, is het slim om voorafgaand aan het gesprek onopvallend haar houding en lichaamstaal te observeren.

Is ze gespannen? Dat zou kunnen, maar een gespannen houding later in het gesprek betekent niet automatisch dat ze liegt. En geeuwen? Misschien heeft ze gewoon een korte nacht gehad. Het is belangrijk om de basishouding van de persoon te begrijpen, zodat je afwijkingen kunt opmerken.

Kortom:

Ken de basishouding van de persoon zodat je weet wanneer iemand zich anders gedraagt dan normaal.

Stap 2. Speur naar iets dat afwijkt

Met de basishouding in gedachten ga je het gesprek met je collega aan. Er zijn talloze constructieve manieren om iemand aan te moedigen de waarheid te vertellen, maar hier concentreren we ons specifiek op het herkennen van leugens.

Door de basishouding te vergelijken met gedrag dat optreedt wanneer iemand op het punt staat ontmaskerd te worden, kun je je vermoedens versterken.

Doorgaans zal een persoon dan een of meer van de volgende dingen laten zien:

Afwijkingen in inhoud. Dit betreft de verbale manier waarop iemand zijn of haar leugen probeert te beschermen. Door te letten op wat iemand zegt of juist niet zegt, kun je veel te weten komen. Vaak zul je zien dat een leugenaar op verschillende manieren omgaat met gestelde vragen:

De persoon gebruikt een lidwoord of aanwijzend voornaamwoord

In een poging letterlijk afstand te nemen van de beschuldiging of een vraag, gebruikt de persoon aanwijzende voornaamwoorden (deze, die, dat, daar of dit) of lidwoorden (de, het, een).

Een hele bekende is Bill Clinton’s distantieerde antwoord: ‘I did not have sexual relations with that woman.’

Door de woorden “that woman” te gebruiken maakt hij haar minder menselijk en plaatst hij haar zo ver mogelijk van hem af als maar kan. Misschien doet jouw collega iets soortgelijks.

Jij: ‘Klopt het dat je de aanvraag over het hoofd hebt gezien en geen reactie op de klacht hebt gegeven?’
Zij: ‘Ik heb wel degelijk aan die aanvraag gedacht’, ‘Ik heb de klant gebeld en we hebben die klacht besproken’ of ‘ik weet niets van deze klachtenmail af’.

De persoon beantwoordt de vraag met een tegenvraag

Om te voorkomen dat hij of zij zichzelf verspreekt, zal de persoon jouw vraag beantwoorden door zelf een vraag te stellen. Hiermee voorkomt hij dat hij antwoord moet geven en daardoor zichzelf misschien verraadt.

Jij: ‘Klopt het dat je de aanvraag over het hoofd hebt gezien en geen reactie op de klacht hebt gegeven?’
Zij: ‘Hoe kom je daarbij?’, ‘Vind je dat ik niet verantwoordelijk met mijn werk omga of waarom vraag je me dit?’ of ‘Dit komt zeker van Loek, of niet?’

De persoon herhaalt letterlijk één of meerdere woorden

Door letterlijk te kopiëren wat jij zegt, verkleint de leugenaar de kans dat hij of zij zich verspreekt. Hij neemt daarom letterlijk jouw woorden over:

Jij: ‘Klopt het dat je de aanvraag over het hoofd hebt gezien en geen reactie op de klacht hebt gegeven?’
Zij: ‘Ik heb de aanvraag niet over het hoofd gezien’ of ‘ik heb zeker een reactie op de klant gegeven’.

De manieren kunnen daarnaast ook door elkaar lopen: de leugenaar stelt een tegenvraag waarin hij of zijn jouw letterlijke bewoordingen gebruikt terwijl hij er afstand van neemt. Een driedubbel-duidelijk leugen.

groep mensen die om tafel zit

Afwijkingen in lichaamstaal: nu gaan we over naar non-verbale communicatie; de fysieke handelingen die kunnen verraden of iemand liegt. Hierbij komt die basishouding van pas als vergelijkingsmateriaal. Als de persoon normaal gesproken nooit bepaalde lichaamstaal vertoont, kan dit erop wijzen dat er iets verzwegen wordt.

De persoon knippert overmatig veel

Ervan uitgaande dat je collega op een “gewone” manier knippert – dus niet absurd vaak of juist creepy weinig – kan overmatig knipperen wijzen op nervositeit. Dit kan op zijn beurt weer wijzen op het achterhouden van de waarheid. Kijk daarom naar wat ze met haar ogen doet. Weet dat de meeste mensen zo’n 1 keer per 5 seconden hun ogen bevochtigen. Indien zij dat vaker doet, liegt ze misschien.

De persoon schermt zichzelf af

De leugenaar kan voorwerpen of zijn lichaamshouding gebruiken om zichzelf af te schermen. Bijvoorbeeld door zijn armen te kruisen of zijn torso weg te draaien van degene die voor hem zit. Ook fysieke voorwerpen als een laptop, een kop koffie of een tas, bieden deze bescherming. Ook hierbij geldt weet dat een persoon misschien vaker zijn of haar armen kruist en dat je daar dus rekening mee moet houden.

De persoon wiebelt of tikt met de voeten

Ook dit kan weer een teken van nervositeit zijn. Het lichaam wil het gesprek ontvluchten en vertoont daarom zenuwtrekjes als tikken, schuifelen of wiebelen.

De persoon heeft gespannen lippen

Strak op elkaar geperste lippen kunnen zomaar wijzen op het letterlijk binnenhouden van de waarheid. Het lichaam lijkt te willen voorkomen dat er iets uit de mond van de persoon komt.

De persoon kijkt weg in de tegengestelde richting

Het blijkt dat zodra iemand liegt hij of zij de neiging heeft om de tegenovergestelde richting op te kijken of te draaien dan zijn of haar voorkeurshand. Een linkshandige leugenaar zal tijdens het gesprek dus regelmatig naar rechts kijken. Voor rechtshandigen geldt dat andersom.

De persoon heeft ongecontroleerde mondbewegingen

Denk aan geeuwen, maar ook (glim)lachen, zeker wanneer het een situatie is die niet grappig is. Dit kan ook weer duiden op nervositeit. Door te lachen of te geeuwen, kan het lijf deze spanning iets loslaten.

Manipulatie herkennen

Afwijkingen in micro-expressie. Naast deze tamelijk duidelijke non-verbale communicatie vertoont iemand die liegt ook minuscule, haast onmerkbare gezichtsuitdrukkingen. Micro-expressies worden die ook wel genoemd. Je ziet ze niet meteen, tenminste wanneer je daar geen getraind oog voor hebt.

De persoon vertoont micro-expressies

Hoe kijken mensen als ze liegen? Vaak zijn het kleine veranderingen in spierspanning, bijvoorbeeld rond de mond, ogen of wenkbrauwen. Deze zouden kunnen verraden of iemand wel of niet de waarheid spreekt.

Het is boeiend om je hierin te verdiepen. Tv-series zoals ‘Lie to Me’ zijn bijvoorbeeld gebaseerd op onderzoek naar deze micro-expressies. Er zijn ook tal van YouTube-video’s en kanalen die uitleggen waar je op moet letten om te zien of iemand liegt. Bijvoorbeeld deze video waarin ‘body language expert’ Logan Portenier de lichaamstaal van seriemoordenaar Ted Bundy probeert te ‘lezen’. Komt zijn lichaamstaal overeen met het verhaal dat hij vertelt?

Stap 3. Ga het gesprek aan

Door afwijkingen op te merken in het verhaal, de lichaamstaal en onbewuste micro-expressies van iemand, kun je een vermoeden krijgen of die persoon liegt. Het zijn geen harde bewijzen, maar eerder indicatoren die je alert maken.

Als je eenmaal een vermoeden hebt, is het verstandig om het gesprek met je collega aan te gaan. Gebruik verschillende gesprekstechnieken en -methoden om haar aan te moedigen de waarheid te vertellen. Motiverende gespreksvoering en empathisch luisteren kunnen hierbij van onschatbare waarde zijn.

Wil je meer weten over hoe je op een kalme manier het gesprek kunt aangaan? Overweeg dan onze cursus Gesprekstechnieken. In deze eendaagse cursus leert een van onze experts je niet alleen hoe je de waarheid naar boven haalt, maar ook hoe je de misschien beschadigde relatie herstelt. Beloofd!

Kortom: hoe kan je een leugenaar altijd ontmaskeren?

Hoe weet je of iemand de waarheid spreekt? Het herkennen van leugens kan een uitdaging zijn, maar met aandacht voor gedrag, zowel verbaal als non-verbaal, kun je aanwijzingen vinden. Hier zijn de stappen die je kunt volgen:

  1. Ken de basishouding: observeer het normale gedrag van de persoon in verschillende situaties, zowel rustig als stressvol. Dit dient als referentiepunt voor latere vergelijkingen.
  2. Speur naar iets dat afwijkt. Let op hoe de persoon reageert op gestelde vragen.
    1. Gebruik van aanwijzende voornaamwoorden of lidwoorden.
    2. Beantwoording met een tegenvraag.
    3. Letterlijk herhalen van woorden.
    4. Vergelijk het huidige gedrag met de basishouding.
    5. Overmatig knipperen van de ogen kan op nervositeit wijzen.
    6. Het afschermen van het lichaam met bijvoorbeeld gekruiste armen.
    7. Wiebelen of tikken met de voeten als teken van nervositeit.
    8. Gespannen lippen als mogelijk teken van terughoudendheid.
    9. Kijken in de tegengestelde richting van de voorkeurshand.
    10. Ongecontroleerde mondbewegingen zoals geeuwen of ongepaste glimlach.
    11. Afwijkingen in micro-expressies: veranderingen in spierspanning rond mond, ogen of wenkbrauwen.
  3. Ga het gesprek aan. Breng vervolgens de waargenomen afwijkingen subtiel ter sprake om het gesprek te openen. Gebruik hier gesprekstechnieken, zoals motivatietechnieken en empathisch luisteren om de waarheid aan te moedigen. (En vergeet niet: overweeg het aanleren van goede gesprekstechnieken, zoals die worden aangeleerd in onze cursus Gesprekstechnieken.)

Onthoud dat deze indicatoren geen harde bewijzen zijn, maar signalen die je alert maken. Houd daarom altijd rekening met de context en wees voorzichtig met het trekken van conclusies of wijzende vingertjes. Het doel is en blijft om een open gesprek te voeren met je collega en de waarheid naar boven te halen!

Wie zijn wij? | Cursus Gesprekstechnieken

Tijdwinst.com is gespecialiseerd in slimmer (samen)werken. Dat vraagt ook om heldere communicatie, duidelijke gesprekken en elkaar op een nette manier feedback geven. Daar is onze cursus gesprekstechnieken dan ook op gericht.
Daarnaast verzorgen we nog meer (online) trainingen voor werknemers en ondernemers in heel Nederland. Bijvoorbeeld op het gebied van timemanagement, feedback geven, assertiviteit en snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.