Geen keuze kunnen maken? Zo lukt het je altijd (9 tips)

Vind je kiezen lastig? Je staat in de supermarkt voor een overvol schap met zakken chips en denkt: ga ik voor paprika, naturel of ham-kaas? Dit is nog maar een keuze met een kleine impact, maar ook die kan je al blokkeren. En wat dacht je van grote levenskeuzes, zoals wel of niet solliciteren naar een nieuwe functie en wel of niet die peperdure vakantie naar Thailand boeken. Het zweet breekt je uit. De hele dag door moet je keuzes maken. En dat kan soms behoorlijk lastig zijn. Niet voor niets bestaat het woord keuzestress. Wat is keuzestress, waarom is geen keuze kunnen maken onhandig en hoe word je er beter in? 

Wat komt aan bod:

1. Wat is keuzestress?
2. De oorzaken van keuzestress
3. De gevolgen van geen keuzes kunnen maken
4. Besluiteloosheid aanpakken: 9 tips om direct toe te passen
5. Geen beslissingen kunnen nemen is verleden tijd
6. Veelgestelde vragen over geen keuze kunnen maken

Wat is keuzestress? Waarom je soms blokkeert

Geen keuze kunnen maken in een relatie, op het werk of simpelweg in een koffietentje met voor je gevoel 300+ keuzes uit koffiesoorten? Als je denkt dat alleen perfectionisten keuzestress hebben, think again. We hebben er allemaal weleens last van. Denk aan het bestuderen van de menukaart in een restaurant. De paniek slaat toe. Je wilt geen verkeerde keuze maken, waardoor je uit stress een gerecht kiest met ingrediënten die je helemaal niet lust. Bah! Zonde van je geld. 

De oorzaken van keuzestress: 9 oorzaken van besluiteloosheid

Waarom je geen keuze kunt maken? Dat kan te maken hebben met verschillende oorzaken:

• Je vindt het lastig om om te gaan met de onzekerheid die een keuze met zich meebrengt. Je vraagt je continu af of je wel de juiste keuze maakt. 
• Je hebt weinig informatie, waardoor je de consequenties van de keuze niet goed kan inschatten.
• Je bent vooral bezig met wat voor impact je keuze heeft op anderen. 
• Je bent niet assertief genoeg en laat daardoor je te veel leiden door meningen van anderen. 
• Je hebt weinig zelfvertrouwen, waardoor je eerder afgaat op de informatie en mening van een ander dan van jezelf.
• Je hebt zoveel informatie vergaard, waardoor je je overweldigd voelt. 
• Er zijn voor je gevoel te veel keuzes om uit te kiezen.
• Je hebt last van fomo (Fear of Missing Out), waardoor je bang bent de verkeerde beslissing te maken. Wat als plan B veel leuker blijkt te zijn dan plan A? Breinexpert Ben Tiggelaar (auteur van ‘Dromen, durven, doen’) zegt dat dit een van de onderliggende factoren is van keuzestress. 
• Je bent bang voor spijt, waardoor het veiliger voelt om geen keuze te maken. Dan kan je in ieder geval geen fouten maken. Helaas loop je daardoor wel kansen mis, zoals die geweldige aanbieding voor vliegtickets naar Bali voor een prikkie. 
• Je hebt last van besluiteloosheid door een depressie. Het lukt je amper om jezelf ‘s morgens uit bed te krijgen, laat staan te kiezen tussen een boterham met pindakaas of chocopasta. 

Twijfelen tot je vastloopt: de gevolgen van geen keuzes kunnen maken

“Als ik gewoon niets kies, bespaar ik mezelf de keuzestress.” Nee, zo werkt het niet. Keuzes vermijden maakt je leven ingewikkelder, misschien nog wel ingewikkelder dan de handleiding van je nieuwe IKEA-kast. Zo zorgt het voor:

• Een knagend gevoel. Het zeurende stemmetje in je hoofd blijft zeggen: “Wanneer ga je dit nu eens oplossen?” Voor je het weet lig je iedere nacht uren wakker, piekerend over wat je nu moet doen. 
• Lang twijfelen kan de keuze stress omzetten in angst. Je krijgt angst voor de gevolgen, de mening van anderen of wat je misloopt. Elke keuze voelt als een levensveranderende beslissing aan. Spoiler alert: dat is het meestal niet. 
• Je gaat nog meer aan jezelf twijfelen door besluiteloosheid. “Waarom lukt het iedereen wel om de juiste keuze te maken en mij niet?” Voor je het weet ontstaat er een heel drama in je hoofd.
• Je mist kansen. Stel je voor dat je te lang twijfelt om te reageren op een vacature, waardoor de deadline voorbij is. Of je wacht met boeken van je vakantie, waardoor ‘ie nu drie keer zo duur is. 
• Het werkt je productiviteit tegen. In plaats van beslissingen te nemen en door te gaan, blijf je hangen in de ‘Wat als’ en de ‘Stel dat’ fase. Het gevolg: je werk stapelt zich op en je to-dolijst wordt alsmaar langer. 
• Besluiteloosheid in een relatie kan zorgen voor een breuk of relatieproblemen. Als je nooit knopen doorhakt, zorgt het voor frustratie. 

Geen keuze maken voelt als een veilige optie, maar is eigenlijk ook een keuze. De keuze om niets te doen. En eerlijk is eerlijk: dat is zelden de beste optie.

Besluiteloosheid aanpakken: 9 tips om direct toe te passen

Niet kiezen is dus geen optie. Gelukkig zijn er manieren om beslissingen minder spannend en moeilijk te maken. Met deze tips lukt het je wel om keuzes te maken in het leven. Of het nu gaat om het kopen van een nieuwe portemonnee of verhuizen naar een andere stad. 

1. Pas de 5 stappen van Schulich toe

Een gewone voor- en nadelenlijst is prima, maar de geavanceerde lijst van Schulich, een succesvolle zakenman en auteur, werkt nog beter. Hiermee maak je keuzes gebaseerd op je waarden. 

1. Start met het opschrijven van alle voordelen aan de ene kant van een A4’tje. 
2. Geef elk voordeel een score tussen de 1 en 10. Hoe belangrijker je het voordeel vindt, hoe hoger het cijfer dat je geeft. 
3. Schrijf aan de andere kant van het A4’tje alle nadelen op. 
4. Geef deze nadelen ook een cijfer. Hoe hoger het cijfer, hoe nadeliger je het punt vindt. 
5. Tel alle punten aan beide kanten bij elkaar op. Is de score van de voordelen minstens twee keer zoveel als de nadelen? Dan heb je een overduidelijke ja. Is de score bijna gelijk of is de score van de nadelen hoger? Doe het dan niet. 

Deze techniek maakt het makkelijker om je emoties en de realiteit van elkaar te scheiden. Waardoor je niet meer besluiteloos bent. 

2. Zorg voor minder keuze

Heb je meerdere opties om uit te kiezen? Het maken van een beslissing is veel moeilijker als je keuze hebt uit tien opties dan twee opties. Denk maar aan de menukaart van een restaurant of fastfoodketen. Wanneer je keuze hebt uit verschillende vlees, vis en vegetarische gerechten is dit een stuk lastiger dan wanneer er alleen een menu van de chef is met keuze uit vegetarisch of vlees en vis.

Breng je keuzes dus terug naar minder opties, het liefst twee opties. Nu hoef je alleen tussen deze twee opties de meest aansprekende optie te kiezen. En dat scheelt je een hoop tijd. 

Trouwens, over tijd gesproken: tijdens onze 1-daagse training Timemanagament leer je van ervaren docenten hoe je meer gedaan krijgt in minder tijd. Hoe je sneller keuzes maakt en slimmer omgaat met je mails, taken en projecten. Meld je aan voor een training op locatie of online om nog productiever te worden. 

3. Houd je niet te veel vast aan gemiddelden of vergelijkbare situaties

Je wilt een nieuwe auto kopen. Dus kijk je online op vergelijkingssites, je checkt forums en kijkt naar problemen die de auto’s weleens kunnen krijgen. Volgens de auteur van het boek ‘Strategy man vs. The Anti-Strategy Squad’, Richard Horwarth, hechten we te veel waarde aan vergelijkbare situaties of gemiddelden. De informatie die je op vergelijkingssites ziet, is soms gekleurd door de samenwerkingen. En een rondje op een forum over auto’s en je krijgt het idee dat elke auto niet deugt. 

Kijk liever naar alleen de voor- en nadelen die voor jou gelden.

Heb je een auto nodig waarmee je alleen stadsritjes maakt? Dan wil je geen vervuilende dieselmotor hebben, maar is een elektrische auto misschien wel de beste keuze voor jou. 

4. Onderzoek wat voor impact de keuze heeft op de toekomst

Psycholoog Gary Klein raadt je aan om je besluiten te maken door eerst te visualiseren wat het beste is wat kan gebeuren en wat het slechtste is wat kan gebeuren. Wat voor gevoel geven deze visualisaties je? En hoe ga je ermee om? Door deze vragen te stellen, stel je al van tevoren vast hoe slecht iets kan aflopen. Doordat je jouw slechtste scenario al weet, kun je ook al bedenken hoe je dit kunt voorkomen. Voel je je helemaal happy bij het positieve scenario? Of toch niet?

5. Durf te kiezen voor een gulden middenweg

Soms is het niet mogelijk om te kiezen tussen twee keuzes. En dan is een gulden middenweg de beste optie. Denk aan het starten van je eigen bedrijf in je vrije tijd, zodat je gewoon je hypotheek kan blijven betalen. Of dat je wel naar een all-inclusive hotel gaat in Turkije, omdat het zo makkelijk is met de kids, maar wel af en toe een avondje ergens anders uit eten gaat. 

6. Kleine keuze? Neem niet te veel tijd

Bij kleine beslissingen zijn de consequenties niet zo groot. Behandel het daarom ook niet alsof het een levensveranderende beslissing is. Geef jezelf een tijdslimiet. Binnen deze tijd moet je een knoop doorhakken. En je gaat voor de keuze die goed genoeg is. Niet elk besluit is perfect, maar veel wel. Je bespaart hier een hoop getob en tijd mee. 

Meer tips om slimmer met je tijd om te gaan? Lees dan mijn boek Full Focus Op Wat Echt Belangrijk Is. Hierin leg ik je haarfijn uit hoe je efficiënter werkt en de dingen doet die impact maken. 

6. Hanteer de 80/20-regel

Een andere manier om snel beslissingen te nemen, is door de 80/20-regel toe te passen. Deze regel, bedacht door Pareto, zorgt ervoor dat je sneller je besluit maakt. Want volgens hem krijg je in 20% van je tijd vaak 80% van de taak gedaan. Aan de overige 20% besteed je de meeste tijd. Met andere woorden:

Vaak ben je veel tijd kwijt aan het maken van je keuze, terwijl het maar 20% voor verbetering zorgt.

Dit betekent dat je dus niet eerst alles tot op het bot moet onderzoeken, maar tevreden mag zijn dat je 80% hebt onderzocht. Die laatste 20% zorgt er meestal niet voor dat je een andere keuze maakt. 

7. Vraag iemand anders voor advies

Bij grote keuzes is het soms heel moeilijk om je emoties uit te schakelen en rationeel naar de opties te kijken. Bovendien heb je vaak zelf blinde vlekken. Je ziet niet alles met een objectieve bril en vlakt daardoor bepaalde zaken uit. In zulke situaties helpt het om iemand die wel objectief naar de situatie kan kijken, te vragen om mee te kijken.

Tip: beperk je wel tot maximaal drie adviseurs, want met te veel adviseurs is het alsnog moeilijk om het besluit te nemen.

8. Laat de verveling toe

Volgens John Eastwood, psycholoog en directeur van het Boredom Lab aan de Universiteit van York, is verveling heel goed. Waarom? Omdat je tijdens de momenten dat je je verveelt beter kunt nadenken en reflecteren. En laat reflectie nu eens handig zijn om een keuze te maken. Dus verveel je je? Pak dan niet gelijk je telefoon om nutteloos te scrollen op social media. Het is tijd om even te reflecteren en de verveling er gewoon te laten zijn. 

9. Accepteer dat spijt bij het leven hoort

Ook een belangrijke: soms pakt je keuze geweldig uit en soms gewoon helemaal niet. Dat hoort bij het leven. Niet alles kan je van tevoren weten. Zo kan die nieuwe auto toch na een half jaar al langs de kant stil komen te staan met pech. Of is die andere baan toch niet helemaal zoals je ‘m had voorgesteld. Het hoort bij het leven.

Eén ding waar je in ieder geval geen spijt van krijgt, is ons volgen op Instagram, Pinterest of je aanmelden op onze nieuwsbrief. We delen namelijk allerlei interessante tips en weetjes met je waardoor jij efficiënter, productiever en prettiger werkt en leeft. 

Twijfelen is vermoeiend. Kiezen is bevrijdend. Zo doe je dat

Keuzes maken kan lastig zijn, maar het vermijden ervan maakt je leven echt niet makkelijker. Of je nu vastloopt op het maken van kleine beslissingen, zoals welk gerecht je moet kiezen, of grotere levenskeuzes zoals een verhuizing of baanswitch: je kunt het! Breng je opties terug tot de essentie en gebruik praktische strategieën, zoals de lijst van Schulich of de 80/20-regel. En onthoud: niet iedere keuze hoeft perfect te zijn. Door te accepteren dat spijt soms onvermijdelijk is, geef je jezelf de ruimte om te leren en vooruit te gaan. 

Björn Deusings
Time management expert

Veelgestelde vragen over geen keuze kunnen maken

• Wat moet je doen als je geen keuze kunt maken?

  Begin met het beperken van je opties en gebruik een voor- en nadelenlijst om helderheid te krijgen. Geef elk voor- en nadeel een cijfer om te zien hoe zwaar een voor- of nadeel voor je meetelt.

• Hoe noem je iemand die geen keuzes kan maken?

  Je noemt iemand die geen keuzes kan maken besluiteloos. Besluiteloosheid oorzaak:

  • Twijfel
  • Perfectionisme
  • Angst voor de gevolgen van een verkeerde keuze

• Waarom kan ik zo slecht keuzes maken?

  Moeite met keuzes maken, kan komen door perfectionisme, angst om fouten te maken of te veel opties om te kiezen. Onzekerheid speelt soms ook een rol, waarbij je bang bent om de verkeerde keuze te maken of spijt te krijgen.

• Waarom hebben sommige mensen moeite met het maken van keuzes?

  • Door perfectionisme
  • Vanwege onzekerheid
  • Geen keuzes kunnen maken door depressie
  • Moeite met keuzes maken door autisme

• Hoe heet het als je moeilijk keuzes kunt maken?

  Dit noem je besluiteloosheid. En dit kan voorkomen uit perfectionisme, angst voor de gevolgen of weinig zelfvertrouwen hebben. Het kan tijdelijk zijn, maar als het vaak voorkomt, is het handig om te werken aan je besluitvaardigheid en zelfvertrouwen.

• Wat zijn de belangrijkste oorzaken van besluiteloosheid?

  Geen keuzes kunnen maken zit ‘m vaak in de psychologie. 

  1. Angst om fouten te maken
  2. Perfectionisme
  3. Weinig zelfvertrouwen hebben
  4. Bang zijn voor de verwachtingen of meningen van anderen

• Hoe kan ik leren om sneller en effectiever keuzes te maken?

  • Beperk je opties
  • Stel een deadline
  • Focus je op je prioriteiten
  • Accepteer dat niet alles perfect hoeft te zijn
  • Gebruik een afwegingsmethode

• Wat zijn de gevolgen van uitstelgedrag bij het nemen van beslissingen?

  Het verhoogt het stressniveau en gevoelens van angst, omdat de keuzes constant in je hoofd blijven spelen. Je kunt ook kansen missen, omdat je te lang wacht om te reageren op een vacature, het bieden op een nieuw huis of een aanbieding.

• Hoe kan ik omgaan met de angst om een verkeerde keuze te maken?

  Begin met het accepteren dat niet elke beslissing perfect zal zijn. Het helpt je om je ergste scenario te visualiseren en te bedenken hoe je hiermee om zou gaan. Hierdoor relativeer je je angst. Focus je op de voordelen van actie ondernemen, ook als de keuze niet ideaal is.

• Welke technieken kunnen helpen bij het structureren van een keuzeproces?

  Een handige techniek is het maken van een voor- en nadelenlijst, maar dan op de manier van Schulich om te zien wat het meeste waarde voor je heeft. Of pas de 80/20-regel toe, waarbij je je richt op de belangrijkste informatie die de grootste impact heeft.

• Hoe ga ik om met keuzestress in situaties met veel opties?

  Je kunt het aantal opties verminderen door te filteren op basis van wat voor jou het belangrijkste is. Focus je eerst op de keuzes die passen bij je doelen en geef jezelf een tijdslimiet om te kiezen.

• Wat kan ik doen als ik spijt heb van een gemaakte keuze?

  Wanneer je spijt hebt, probeer dan de situatie te accepteren zoals deze is en te leren van de ervaring. Denk na over wat je anders kunt doen en welke acties je nu kunt doen om je situatie te verbeteren.

• Hoe kan ik mijn intuïtie beter inzetten bij het maken van beslissingen?

  Het is belangrijk om rustig de tijd te nemen om naar je gevoel te luisteren, voordat je een beslissing maakt. Vertrouw op je ervaring en het automatische oordeel dat je hebt ontwikkeld in vergelijkbare situaties. Begin eerst met kleine beslissingen op gevoel te nemen.

• Hoe kan ik leren tevreden te zijn met mijn keuzes en loslaten wat ik niet heb gekozen?

  Verleg je focus naar de positieve aspecten van je beslissing, in plaats van te blijven hangen bij wat je niet hebt gekozen. Accepteer dat niet alle opties perfect zijn en dat elke keuze een eigen gevolg heeft.