Op emoties tonen ligt vaak een taboe. “Huilen doe je niet op het werk” en “Boos zijn is ongepast”, wordt vaak gedacht. Onterecht? Soms wel! Het kan feedback juist ten goede komen als je je gevoelens uit, zowel bij het geven als ontvangen van feedback. Als je het uiten van emoties maar op de juiste manier en op het juiste moment doet. Dáár helpt dit artikel je bij.

Wat komt aan bod?

Waarom angst om emotie te tonen?

Veel mensen hebben moeite met hun gevoelens uiten. Ooit heb je geleerd dat het beter is om op je werk gevoelens zoveel mogelijk voor jezelf te houden. Die emoties kunnen er vanavond wel uit als je met je partner aan de eettafel zit en helemaal losgaat over wat die ene collega wel niet allemaal zei.

Niet voor niets zitten veel mensen in therapie om hun emoties te uiten. We leven in een maatschappij waarin veel mensen vooral in hun hoofd zitten en daardoor vaak dingen wegstoppen, het moeilijk vinden om gevoelens te uiten of mooi weer spelen. Om anderen te pleasen of gewoonweg om niet over lastige onderwerpen (gevoel) te moeten praten. 

Je bent misschien bang om voor “zwak” aangezien te worden. Je vindt het lastig om je kwetsbaar op te stellen of je bent bang dat anderen geraakt zijn als jij je boosheid of frustratie toont. 

emoties tonen

Waarom zou je dan tóch je gevoelens uiten?

Zijn emoties en gevoelens op het werk wel echt zo uit den boze? Zeker niet! Soms kan het juist heel waardevol om je emoties te uiten naar je collega of leidinggevende toe. Een paar voorbeelden:

  • Vertelt je collega jou over een lastige en emotionele situatie thuis? Dan is er niets mis mee als je laat blijken dat het je raakt. Dat kan juist jullie band versterken en laat zien dat je meeleeft met je collega. Je kunt je in haar inleven en dat geeft haar het gevoel gezien te worden. 
  • Heeft je collega al vijf keer een belangrijke deadline gemist en ben je er helemaal klaar mee? Dan heeft het waarschijnlijk weinig impact als je enkel zegt “Wat vervelend dat je je deadline hebt gemist! Nu kunnen we het project niet op tijd opleveren.” Het is ook weer niet nodig om furieus te worden (dat werkt averechts). Maar je mag zeker laten blijken dat je het ronduit vervelend vindt. Dan heeft je feedback meer impact. 
  • Geeft je leidinggevende negatieve feedback die een gevoelige snaar raakt? Dan hoef je niet altijd je gevoel weg te slikken. Je mag gerust laten blijken dat het je raakt. Je leidinggevende kan dan bijvoorbeeld de feedback toelichten. Of je reactie helpt om het gesprek even te staken en er later, als je rustiger bent, mee door te gaan. Dat heeft meer effect dan dat jij vol in je emotie zit en daardoor alles wat daarna wordt gezegd compleet langs je heen laat gaan. 

Bovendien is emoties onderdrukken nergens goed voor. Zo heeft psycholoog en filosoof James Gross zelfs ontdekt dat woede onderdrukken veel negatieve impact heeft op zowel je relaties als op je mentale gezondheid:

In gewone-mensen-taal: je voelt ook minder blijdschap als je je woede opkropt. Ook is woede opkroppen volgens Gross slecht voor je relaties. Het onderdrukken van gevoelens, woede in dit geval, heeft volgens sociale studies tot gevolg dat je minder leuk gevonden wordt in sociale gesprekken, dat je hechte relaties uit de weggaat en dat je relaties als minder positief ervaart.

En dan is er nog iets, volgens Gross: woede onderdrukken kost zó veel mentale energie dat je vaak moeite hebt om negatieve gewoontes, neigingen of impulsen te onderdrukken. Daardoor floep je er bijvoorbeeld sneller iets uit waar je later spijt van hebt.

Kortom: je emoties uiten in een (feedback)gesprek is een beter idee. Het gaat erom dat je het op het juiste moment en op de juiste manier doet. Als je dat doet, levert het tonen van je emoties je veel op:

  • meer ruimte in je hoofd;
  • meer begrip voor beide personen;
  • minder last van heftige emoties;
  • een positiever gevoel;
  • minder negatieve impulsen;
  • betere relaties en samenwerkingen;
  • minder stress;
  • de kans om je reactie te relativeren.

“Je kunt niet zomaar een schakelaar omzetten wanneer je het kantoor binnenstapt en je emoties uitschakelen. Gevoelens ervaren is een onderdeel van mens zijn,” zegt auteur en illustrator Liz Fosslien. Ze deelt waarom emoties tonen op de werkvloer bijdraagt aan je authentieke zelf.

Wat zijn de 7 emoties?

Voordat we je meer vertellen over wanneer en hoe je emoties kunt tonen in een feedbackgesprek, eerst even dit: wat zijn de 7 emoties die je kunt voelen? Hieronder vallen de 6 basisemoties die door Darwin zijn ontdekt (en die we kunnen uitdrukken met ons gezicht) aangevuld met de emotie minachting.

  1. blijdschap
  2. verrassing
  3. verdriet
  4. boosheid
  5. angst
  6. walging
  7. minachting

emoties tonen

Hoe kan ik mijn emoties tonen bij feedback geven?

Als je feedback geeft, is het altijd belangrijk om dat vanuit jezelf te brengen. Daarmee bedoelen we dat je niet in het algemeen het gedrag van de ander afvalt, maar beschrijft wat het vervelende gedrag van de ander met jou doet. In het eerste geval zal de ander zich aangevallen voelen. In het tweede geval houd je het dicht bij jezelf en beschrijf je jouw gevoel. Dat kan de ander niet ontkennen.

  • Zeg dus niet: “Jij mist altijd je deadlines. Waarom kun je nou niet je zaken op orde hebben?!”
  • Maar wel: “Goh, ik merkte dat je al vijf keer een deadline hebt gemist. Ik merk dat ik het vervelend vind dat we daardoor de klant teleur moeten stellen.”

In dat tweede geval laat je meer van jouw emotie doorschemeren. Daardoor komt de feedback krachtiger over. De ander snapt dat zijn gedrag impact heeft op anderen. 

Tegelijkertijd adviseren we je om wel op een neutrale toon tegen de ander te spreken. Ga zeker geen feedback geven als je vól in je boosheid zit of in tranen bent. Wacht dan liever totdat je kalm bent en rustig de feedback kunt geven.

Bouw je feedback op zo’n manier op dat je begint met de feiten en pas later je gevoel benoemt. De 4 G’s-methode is daar een goede houvast voor. Deze methode houdt in dat je feedback als volgt opbouwt:

  1. Benoem het Gedrag waar je het over wilt hebben (en beschrijf dat feitelijk door een concrete situatie aan te halen).
  2. Bespreek het Gevoel dat dit bij jou losmaakte.
  3. Benoem wat het Gevolg van dit gedrag op jou of anderen is. 
  4. Geef aan wat het Gewenste gedrag is dat jij liever zou zien. 

Hierbij ga je wel inhoudelijk het gesprek aan, maar laat je ook op een subtiele manier blijken wat het vervelende gedrag met jou doet. Het tonen van emoties ondersteunt je verhaal in plaats van dat het je feedback afzwakt. Zou je meteen beginnen met je boosheid uiten en vergeet je daardoor de feiten aan te stippen, dan wordt het lastiger om er een goed feedbackgesprek over te voeren.

Dus, wat zijn de do’s en don’ts voor emoties tonen bij feedback geven?

Do’s 

  • Begin met de feiten en de belangrijkste boodschap. Deel pas daarna jouw gevoel.
  • Breng je feedback constructief, bijvoorbeeld door het 4 G’s-model aan te houden.
  • Wacht met het gesprek totdat je rustig bent en niet meer vol in je emotie zit.
  • Let op dat je niet met een wijzend vingertje (“Jij doet ook altijd…”) de ander toespreekt. Houd het dicht bij jezelf (“Ik merk dat…”).
  • Laat altijd ruimte voor de ander om te delen wat de feedback met hem of haar doet.
  • Blijf rustig, ook als de ander boos wordt of als de feedback hem/haar raakt.
  • Let op je lichaamstaal en -houding. Inge vertelt je daar meer over in deze video:

Dont’s

  • Begin geen feedbackgesprek als je volledig in je emotie zit. Eerst even kalmeren…
  • Als je emoties voelt opkomen, ga die dan niet volledig wegstoppen. Toon ze in het gesprek of vraag om een time-out. 
  • Voorkom een welles-nietes-spelletje. Merk je dat jullie daarin schieten? Probeer dan de regie over het gesprek terug te pakken of stel voor er op een ander moment over verder te praten.
  • Ga niet direct mee in de emoties van de ander. Wordt de ander boos of zichtbaar geraakt, laat het bij diegene en blijf zelf rustig. 
  • Denk niet dat je de ander moet “sparen” en ga niet om die reden je feedback zo erg afzwakken dat de boodschap verloren gaat. Praat er niet omheen en breng je feedback constructief maar duidelijk.

Hoe toon ik mijn emoties bij feedback ontvangen?

Hoe zit dat alles als je feedback ontvangt en merkt dat de feedback je raakt? Soms kan het wel degelijk goed zijn om je emoties te tonen. Je laat daarmee bijvoorbeeld zien dat je de boodschap van de ander aantrekt. Nu is er uiteraard wel een verschil tussen volledig in de boosheid schieten en rustig aangeven dat het je wat doet. Dat laatste is wat je wilt.

Ter illustratie: laten we eens kijken naar een niet-werksituatie, namelijk gevoelens uiten in een relatie. Jij bent de afgelopen vier avonden van huis geweest voor werkafspraken, waardoor je partner veel dingen in huis zelf moest doen. Dat kostte hem of haar veel tijd en leverde ook een hoop stress op. Je partner begint er een gesprek over:

“Doordat jij de hele week weg was, heb ik alles alleen moeten doen. Ik ben helemaal niet aan tijd voor mezelf toegekomen. En nu ben je thuis, en plof je ook nog direct op de bank. Wat denk je wel niet?”

De feedback maakt jou vooral geïrriteerd. Je hebt al een drukke en pittige week achter de rug. Hoe kan je partner verwachten dat je dan ook nog op vrijdag van alles in huis doet? Voor je het weet reageer je met een stemverheffing en rollende ogen, en draait het uit op ruzie.

In die mate emoties tonen is dus niet wat je wilt. In zo’n geval kun je beter vragen om dat gesprek over twee uur te voeren, als jullie allebei wat tot rust gekomen zijn. Dan kun je wel aangeven aan je partner wat die opmerking met je deed. Het is immers niet de bedoeling dat je je gevoelens niet kunt uiten bij je partner. Maar door er later op terug te komen, voorkom je dat jullie in een welles-nietes-spelletje verzeild raken in plaats van een goed gesprek. 

Dus, hoe pak je dat dan aan, emoties tonen als je feedback ontvangt (op het werk of privé)? Dit zijn de do’s en don’ts:

emoties tonen

 

Do’s

  • Vertel vanuit jezelf wat de feedback met je doet. Dus ga niet met modder gooien (“Ja maar jij…”), maar houd het dicht bij jezelf (“Ik voel me hierdoor…”.
  • Blijf rustig en ga bijvoorbeeld niet schreeuwen. Ook niet als de ander dat wel doet. 
  • Vraag om een time-out als je merkt dat je door je emoties niet zo goed meer rationeel naar de situatie kunt kijken.
  • Spreek het uit als de feedback je raakt. Ga dat niet opkroppen of doen alsof je er niets bij voelt. 
  • Vraag door als de feedback je verbijsterd achterlaat of als je ergens over piekert. Stel net zo lang vragen totdat je de feedback wél snapt. 
  • Kijk kritisch of het constructieve feedback is. Kun je iets met de feedback? Is het bedoeld om jou te verbeteren? Kijk dan wat je eruit kunt halen. Merk je dat het feedback is waar jij weinig mee kunt (zoals “Jeetje, wat heb jij een lelijke trui aan vandaag!”), probeer er dan zo min mogelijk aandacht aan te besteden. Die feedback is je reactie niet waard.
  • Voel je vrij om later op de feedback terug te komen als je pas later emoties voelde opkomen. Ook dat is oké.

Don’ts

  • Stop je emoties niet weg en ga niet doen alsof feedback niets met je doet als dat wel zo is.
  • Ga niet passief-agressief reageren door bijvoorbeeld terug in de aanval te schieten (“Leuk hoor, die feedback. Maar jij…”). 
  • Denk niet dat emoties tonen slecht of zwak is. Sta jezelf toe om je gevoelens te uiten, ook op het werk. 
  • Schiet niet in acute boze of verdrietige reacties als je heel heftig in je emoties zit. Vraag dan of jullie het gesprek later kunnen voortzetten. 
  • Probeer je niet te snel aangevallen te voelen. Sta ervoor open om van feedback te leren (ook al voel je je in eerste instantie niet fijn erbij). Goede feedback gaat over wat je doet of hoe je het doet, niet over jou als persoon. Trek het je dus niet te persoonlijk aan.

Meer tips voor feedback geven?

Is feedback geven een onderwerp waar jij verder in wilt duiken? Volg dan Tijdwinst en Björn Deusings ook op Instagram voor dagelijkse tips over onderwerpen als feedback geven, gesprekstechnieken en timemanagement. 

Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over emoties tonen

  • Hoe leer je emoties tonen?

    Emoties tonen begint met herkennen welke emoties je ervaart. Is het blijdschap, verrassing, verdriet, boosheid, walging, angst of minachting? Bepaal vervolgens wat je behoeften zijn bij die emotie (bijvoorbeeld erover praten of tips krijgen). Zoek daarna een veilige gesprekspartner bij wie je je gevoelens kunt uiten en vertel daarna vanuit een “ik”-perspectief wat je voelt en waar dat vandaan komt. Hoe vaker je dit doet bij mensen bij wie je je fijn en veilig voelt, hoe makkelijker het tonen van gevoelens je zal afgaan.

  • Hoe noem je iemand die geen emoties toont?

    Daar kun je verschillende labels voor gebruiken. Denk aan ‘onverschillig’, ‘stoïcijns’ of ‘niet-empathisch’. Overigens bestaat ook de term ‘alexithymie’ voor mensen die niet goed hun eigen gevoelens kunnen beschrijven en onderscheiden en die vooral gericht zijn op de wereld om hen heen.

  • Waarom kan ik mijn emoties niet tonen?

    Vaak komt dit doordat je negatief kijkt naar het tonen van emoties. Je bent er bijvoorbeeld van overtuigd dat gevoelens uiten zwak is of dat mensen iets van je vinden als je het doet. In werkelijkheid kan het je veel opleveren als je je emoties laat zien. Het zorgt bijvoorbeeld voor meer verbinding met andere mensen en daardoor voor betere relaties en samenwerkingen. Daarnaast bespaart het jou stress, frustraties en piekergedachten.

  • Hoe emoties te tonen?

    Een goede oefening om je emoties te uiten is dat je als je iets van gevoelens ervaart probeert te labelen wat voor gevoel dat is. Is het bijvoorbeeld verdriet, boosheid of walging? Vervolgens voel je aan wat jij in deze situatie nodig hebt. Voel je bijvoorbeeld de behoefte om hierover te praten met de persoon die je boos maakt of juist met iemand anders? Geef vervolgens gehoor aan die behoefte bij een persoon bij wie jij je fijn voelt met je emoties. Hoe vaker je je emoties toont, hoe meer het “gewoon” zal gaan voelen.

  • Waarom vinden mannen het moeilijk om emoties te tonen?

    Je kent misschien mannen die geen emoties tonen. Vaak heeft die moeite met emoties tonen te maken met het stereotype dat mannen stoer moeten zijn en dat gevoelens uiten niet stoer zou zijn. Mannen willen bijvoorbeeld niet laten zien dat iets hen raakt of emotioneert, omdat hun mannelijke collega’s dat ook niet doen. Dat houdt het stereotype in stand, terwijl uit onderzoek juist blijkt dat je gevoelens uiten veel kan opleveren.

  • Hoe kan je geen emoties tonen?

    Vaak komt dit doordat je al als kind hebt geleerd dat gevoelens uiten niet goed is. Je leerde bijvoorbeeld dat je sterk moet zijn en dat huilen daar niet bij hoort of dat boos zijn niets oplevert. Dat soort patronen kun je doorbreken door bewuster te kijken wat er aan emoties door je lijf gaat. Stop het niet direct weg als je iets van verdriet, woede, etc. voelt. Kijk er juist naar en probeer er een label aan te geven. Met het herkennen van je emoties is de eerste stap gezet naar wél je emoties laten zien.

Meer leren over feedback geven?

Wil jij in het algemeen leren om beter feedback te geven of ontvangen, met of zonder emotie? Dat leer je in onze 1-daagse training Feedback Geven (die je ook online kunt volgen). Onze feedbackexperts leren je de beste technieken voor feedback geven en ontvangen. 

Hoe geef je constructieve feedback? Hoe voorkom je dat de ander zich aangevallen voelt? Wat doe je als iemand je feedback niet serieus neemt? Dat alles ga je leren bij de cursus. Daar heb je op het werk, met je partner en in al je andere relaties profijt van! Schrijf je snel in.

Wie zijn wij? | Training Feedback Geven

Bij Tijdwinst helpen we professionals om slimmer (samen) te werken en om meer uit zichzelf, uit hun werk en uit samenwerkingen te halen. Feedback geven is daarbij essentieel. Maar ook over allerlei andere onderwerpen kunnen onze experts je alles leren. Denk aan timemanagement, effectieve gespreksvoering en assertiviteit. 

Benieuwd naar ons trainingsaanbod of onze andere artikelen? Lees verder op onze websites of meld je direct aan voor een training.