Burn-out. Je kunt de term niet laten vallen of je wordt gebombardeerd met broodjeaapverhalen: “Het is modeziekte”, “Jij vind je werk niet leuk genoeg” of “Je kunt simpelweg de druk niet aan”. Tijd om korte metten te maken met deze aannames. Een burn-out voorkomen? Deze hoogleraar vertelt hoe ‘t écht zit én geeft 3 tips
Wat komt aan bod:
- Burn-out is geen modeziekte
- 3x wat men zegt over burn-outs – klopt niet!
- Burn-out voorkomen – hoogleraar geeft 3 tips
Burn-out is geen modeziekte
Je lijkt de koppen steeds vaker te lezen: “Aantal burn-outs neemt toe”, “Meer jonge werknemers kampen met een burn-out” en “Burn-out – een modeziekte”. Je zou haast denken dat het fenomeen als een epidemie over de werkvloer raast.
De opmerking dat een burn-out dan ook niet meer is dan het zoveelste modeverschijnsel – en eerder een gevalletje ‘aanstelleritis’ is, klinkt daarbij dan ook steeds luider. Je zou je hierdoor bijna schuldig voelen als je er mee te maken krijgt.
Is dit wel terecht?
Volgens Toon Taris, hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht, zeer zeker niet. Volgens deze burn-out deskundige is het namelijk alles behalve een nieuwe, hippe ziekte.
Op intermedair.nl en nu.nl doet hij een boekje open:
“De term burn-out wordt pas sinds de jaren zeventig met enige regelmaat gebruikt. In die zin zou je kunnen zeggen dat het iets van de laatste veertig jaar is. -Maar voor die tijd kwam, wat we nu een burn-out noemen, ook voor. We noemden het toen “overspanning” of “surmenage”.”
Niets nieuws dus, die burn-out. Het blijkt zelfs al meer dan honderd jaar terug te gaan, toen men nog sprak over “zenuwziekte” of zelfs “krankzinnigheid”.
Waarom horen we er dan nu pas zoveel over? Omdat de manier om een burn-out vast te stellen, de Maslach Burnout Inventory (of MBI), pas in 1981 officieel werd gepubliceerd. Voor die tijd kon je er dus wel last van hebben, maar kon het niet officieel gediagnosticeerd worden – zodoende geen zorgwekkende cijfers of krantenkoppen destijds.
Dat er echter de laatste jaren een stijgende lijn in zit, is wél waar:
Had in 2015 nog 9,4% van de Nederlandse vrouwen te maken met een burn-out,in het laatst uitgevoerde onderzoek bleek dit 15% te zijn. Het aantal mannen die te maken kreeg met de werkziekte steeg van 6% naar ruim 9% in diezelfde periode.
Wat is de reden voor deze toename? Zou het dan toch zo zijn dat jij minder sterk in je schoenen staat als de generatie voor je? Komt ‘t omdat je altijd maar bereikbaar bent of kun je, zoals velen iemand met een burn-out verwijten, de werkdruk simpelweg niet aan?
3x wat men zegt over burn-outs – klopt niet!
Niets meer dan aannames – die hoogleraar Tanis graag ontkracht:
1. “Jij hebt een burn-out omdat jij je werk niet leuk vindt”
Een veelgehoorde kreet. Toch is dit niet geheel waar, zegt hoogleraar Taris:
“Het risico op een burn-out neemt zonder twijfel toe als je je werk niet leuk vindt. Maar ook – en misschien wel juist – leuk, interessant en uitdagend werk kan er voor zorgen dat mensen overbelast raken. Er zijn genoeg voorbeelden van mensen die hun werk belangrijk en heel leuk vinden, maar op een gegeven moment toch opgebrand raken, bijvoorbeeld door chronische overbelasting.”
Neem bijvoorbeeld Richard Branson, niet de minste. Enorm bevlogen en passievol in zijn werk – wat denk je, burn-out! Arianna Hufftington? Houdt van haar werk, maar ook voor deze succesvolle zakenvrouw werd haar passie haar iets te veel; burn-out.
Te maken krijgen met een burn-out wil dus helemaal niets zeggen over hoe leuk jij je werk vindt.
2.“Jij hebt een burn-out omdat je altijd bereikbaar bent”
En andere leus die je veelvuldig hoort. Er schuilt zeker een kern van waarheid in; je baas is nog maar één appje van je verwijderd. Het komt dan wel eens voor dat je na werktijd nog te maken krijgt met een werkgerelateerde vraag – maar kan dit werkelijk de druppel zijn die de emmer doet overlopen?
“Dat kun je je afvragen. Ik denk niet dat mensen altijd maar gelijk in een burn-out schieten als ze een appje krijgen van hun werkgever.”
Zodra jij je werk en privé makkelijk kunt scheiden, zal één appje, telefoontje of mailtje jou niet zo snel de burn-out afgrond indrijven.
Overdaad, echter, schaadt – voor die gevallen waarbij jouw baas je dan ook systematisch en ongegrond blijft storen, bestaat volgens Taris gewoon een simpele oplossing:
“Vind je het vervelend als je baas jou steeds appt of belt, dan hoef je daar helemaal niet te blijven werken, zeker niet in deze tijd.”
3. “Jij hebt een burn-out omdat je de werkdruk niet aankunt”
Ten slotte; dé klassieker waarom jij je volgens anderen zo uitgeput voelt: je kunt simpelweg de druk niet aan. Ook dit valt volgens Taris te betwisten:
“Dat is te kort door de bocht. Je hoort wel eens :”ik heb een burn-out want ik heb het zo druk gehad”. Maar druk alleen is de reden niet, in werkelijk lukt het niet om de werkdruk te hanteren”
– en dat laatste, dáár zul schuilt de ware reden waarom jij je zo opgebrand voelt. We herhalen ‘m nog even zodat jij het goed in je oren kunt knopen:
Dit heeft dus niets te maken met zwakheden in je persoonlijkheid: je bent geen breekbaar persoon omdat je je op voelt. Je hebt volgens Taris simpelweg moeite met het goed organiseren van je werkzaamheden, dáárdoor voel je die constante druk.
En zullen we je een geheimpje verklappen? Ook dit valt niet geheel te wijten aan jezelf.
Factoren in de werksfeer spelen een grote rol, waar jij zelf weinig invloed op hebt. Taris noemt “een steeds toenemende nadruk op protocollering, accountability en efficiency” als reden waarom werknemers steeds vaker hun werkzaamheden niet in goede banen weten te leiden:
- Volgens de hoogleraar wordt er op de werkvloer steeds vaker vastgehouden aan vaststaande procedures en wordt eigen inbreng aan de kant geschoven – werkt niet lekker.
- Daarnaast hebben steeds meer werknemers het gevoel dat ze geen fouten mogen maken en zichzelf steeds moeten verantwoorden tegenover hun baas of leidinggevende – ook niet erg bevorderlijk.
- Ten slotte wordt er steeds meer efficiëntie verwacht in het uitvoeren van de werkzaamheden; kun jij zo weinig mogelijk tijd en energie verspillen aan het uitvoeren van randzaken zodat jij je kunt toeleggen op je prioriteiten? – Blijkt in de praktijk voor velen vaak lastig.
Zaken die organisatorisch aangepakt moeten worden en waar jij als werknemer vrij weinig controle over hebt.
Betekent dit dat je ‘t er maar mee moet doen? Moet je maar hopen dat jouw werkgever inziet dat er dingen verkeerd gaan binnen de bedrijfscultuur?
Nee – zeker niet;
Burn-out voorkomen – hoogleraar geeft 3 tips
Volgens Toon Taris zijn er een aantal zaken die jij zelf kunt ondernemen om met de opbouwende druk om te gaan, ook al loopt het op de werkvloer niet helemaal op rolletjes:
1. Doe een tijdje niet meer dan wat jouw functieomschrijving vraagt
Al een tijdje geleden ben jij doorgegroeid naar een hogere functie. Toch blijven verscheidene collega’s je aan de mouw trekken. “Jij wil dit wel even voor me nakijken, toch? Je hebt immers zoveel ervaring.”
Enorm collegiaal van je, maar zeg nou zelf: het onder je hoede nemen van dat rapport hoort niet meer binnen jouw functie. Jij hoeft je er daarom er niet mee bezig te houden – punt.
Vaak spendeer je namelijk ontzettend veel tijd, aandacht én kopzorgen aan taken die geeneens jouw verantwoordelijkheid blijken. Eens kritisch jouw functie-eisen en voorwaarden onder de loep nemen, kan dan geen kwaad en helpt een burn-out voorkomen, zegt ook de hoogleraar:
“Kijk eens kritisch naar de inhoud van je werk. Overleg met je baas en vraag naar je taken. Is wat jij denkt dat je moet doen, ook écht wat er van je verwacht wordt?”
- Zaken die niet binnen je functieomschrijving horen, die doe je gewoon “een tijdje” niet. Op die manier houdt jij je alleen bezig met zaken die noodzakelijk zijn. Teruggaan naar de essentie van je functie dus – je core business.
- De rest van de taken die zich op jouw bordje bevinden? Die schrap je simpelweg of je delegeert ze. Vaak blijken bepaalde taken toch ineens niet zo belangrijk of urgent als iemand anders ze moet uitvoeren.
Op deze manier creëer je voor jezelf wat ademruimte, maar houd je je toch bezig met de taken die aan jou toebehoren.
2. Zorg voor een effectieve herstelperiode
En die ademruimte, die voer je ook na ‘t werk door:
Na een hectische werkdag is het laatste dat je wil nog achtergebleven mailtjes verwerken of je collega te woord staan met een brandende vraag. Toch is het soms verleidelijk om nog snel even die mail de deur uit te sturen – en dat telefoontje van je collega, ach, wat kan het voor kwaad?
Toch is dat niet zo verstandig. Een enkele keer een appje, dat kan gebeuren – na werktijd constant paraat moeten staan, dat werkt echter niet:
Gedurende je werkdag verricht je talloze mentale en fysieke inspanningen die ervoor zorgen dat stress zich opbouwt in je lijf. Om hiervan te kunnen herstellen zul je voldoende rust moeten nemen – dat kan alleen als je daar ook daadwerkelijk tijd voor neemt. Tussendoor even snel je inbox checken, onderbreekt die hersteltijd die jij hard nodig hebt jezelf weer op te laden.
Niet doen dus, dat bezighouden met werk na werktijd – zegt ook Taris:
“Je ziet dat mensen die werk en privé duidelijk scheiden, minder vatbaar zijn voor overspannenheid. Door de huidige technologie wordt het steeds lastiger om los te komen van het werk. Let er daarom op dat je écht tijd neemt om te herstellen: ga sporten of kijk een film, maar beantwoordt tussendoor geen mailtjes van je werk.”
- Wees dus streng voor jezelf, maar ook voor je baas en collega’s. Maak duidelijke afspraken dat je na werktijd niet bereikbaar bent, alleen in noodgevallen – laat desnoods je werktelefoon achter op kantoor.
- Weersta ook de verleiding om je thuis je werkmail te checken. Pauzeer je inbox desnoods zodra je de kantoordeuren achter je dichttrekt, zodat geen mail kan binnenstromen.
3. Spendeer je vrije tijd tegenovergesteld
En die hersteltijd? Het uitoefenen van een hobby is een uitermate geschikte manier om die hersteltijd in te zetten en helpt een burn-out voorkomen. Echter, het soort hobby dat je kiest is van belang wil je een burn-out voorkomen.
“Als je accountant bent en in je vrije tijd de administratie van je de plaatselijke voetbalvereniging, dan ben je niet aan het uitrusten. Dan doe je ‘s avonds hetzelfde als overdag en belast je dezelfde psychobiologische systemen – cognitie, aandacht, concentratie – waardoor die niet kunnen herstellen.”
Zijn advies is dan ook om totaal iets anders te doen dan waar jij je overdag mee bezig houdt:
“Wie veel mentaal bezig is op zijn werk kan het beste gaan sporten, wandelen of tuinieren. Ga niet thuis hetzelfde doen of op de bank hangen en tv kijken, maar wees actief: hardlopen, zwemmen, wandelen.”
De hobby die het beste werkt voor jouw hersteltijd, is dus afhankelijk van je baan.
- Werk je veel binnen? Ga naar buiten! Maak wandelen je nummer 1 vrijetijdsbesteding. Ga tuinieren of pak de fiets naar je werk.
- Verricht je veel mentaal werk? Taris zei ‘t al: beweeg. Een andere goede manier om ‘uit je hoofd’ te raken is door muziek te beoefenen, maar luisteren mag ook!
- Ben je vooral probleemgericht bezig, dan is gamen dé beste hobby voor je, ja écht!
Burn-out voorkomen, het kan dus:
- Focus je een tijdje alleen op taken die bij jouw functieomschrijving horen.
- Neem voldoende rust na je werktijd en zorg voor een effectieve herstelperiode.
- Spendeer je vrije tijd aan een hobby die losstaat van je werk.
Echter, de kans op het volledig in de hand hebben van een burn-out, daarvoor zullen er dingen moeten veranderen op de werkvloer.
Een in-company Time Management training kan hierbij helpen. Wij gaan samen met jouw baas, leidinggevenden en collega’s aan de slag – en leren hen binnen 1 dag hoe men beter en slimmer werkt. Op deze manier kan er weer een frisse wind waaien die het werknemers mogelijk maakt weer, zonder stress, te werken.
Graag horen we jouw ervaring – heb je zelf ooit te maken gehad met een burn-out of sta momenteel op het punt op te branden? Merk je dat de huidige werksfeer hier een rol in speelt of zijn er volgens jou nog andere factoren? Deel het met ons in de comments.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
