Bionic reading klinkt als iets met robots, kunstmatige intelligentie en ingewikkelde technologie. Maar het is een manier van lezen die je helpt om meer te lezen in minder tijd. Althans, dat is het idee. En daar heb je niet veel meer dan een paar lettertype-aanpassingen en browser-extensies voor nodig. Is het te mooi om waar te zijn of werkt het echt?

Het klinkt haast als een TellSell-verkoopbelofte: dankzij een ander lettertype kun je opeens veel meer tekst lezen in minder tijd. Ook als je moeite hebt met concentreren of lezen door bijvoorbeeld AD(H)D of dyslexie. Influencers op TikTok en Instagram gaan los op deze leeswijze en raden hem – al dansend en lachend in vrolijke video’s – aan iedereen aan.

Moeten we massaal overstag? Is deze manier van lezen overhyped of laat onderzoek daadwerkelijk zien dat je hier een enorme tijdwinst mee behaalt? Wij plozen het voor je uit.

Wat is bionisch lezen?

Bionic reading wordt in het Nederlands ‘bionisch lezen’ genoemd. Het betekent dat je een tekst zo opmaakt dat je ogen minder van een woord hoeven te zien om het woord te kunnen interpreteren. Je werkt bij delen van woorden met dikgedrukte tekst om je brein en ogen te trainen in efficiënter lezen.

Bij langere woorden maak je vaak de eerste 3 of 4 letters vetgedrukt. Is een woord korter? Dan is soms maar één letter vet gemaakt. Het idee is dat je brein alleen focust op de vetgedrukte delen van het woord. Je hersenen vullen automatisch de rest van het woord aan. Omdat je talloze woorden in je brein hebt opgeslagen, kan je brein eenvoudig het juiste woord ophalen. Je kunt daardoor een groot deel van de letters overslaan tijdens het lezen. En daarmee dus tijd besparen.

Voorbeeld bionic reading

Een voorbeeld van bionisch lezen zie je hieronder. Dit is de flaptekst van Björns boek ‘Elke Dag om 15.00 Uur Klaar’ (leuke leestip trouwens voor als je nog meer tijdbespaartips zoekt!).

Hieronder zie je de flaptekst zoals die uit de bionic reading converter rolt. Hier zijn dus steeds één of enkele letters van een woord vetgedrukt gemaakt.

Laten we er een snelle blik op werpen. Bij sommige woorden zal je inderdaad al snel het juiste woord herkennen. Bij het zien van ‘6-ur’ zal je brein al snel het woord ‘6-urige’ invullen. Maar hoe zit dat bijvoorbeeld bij het woord ‘echter’. Kan je brein dat direct herkennen als ‘echter’ of zal het er niet – als je te snel leest – juist ‘echt’ van maken.

Hoe werkt het?

Je herkent vast wel dat niet elk lettertype even makkelijk te lezen is. Als iemand een vrolijk Comic Sans-lettertype of sierlijke, elegante letters gebruikt, ziet dat er wel mooi uit, maar moet je je extra concentreren om te lezen wat er staat. Nee, dan leest Arial of Calibri fijner.

Bionic reading is gebaseerd op het idee dat de leesbaarheid van een lettertype grote invloed heeft op je leessnelheid. Deze leesmethode werd bedacht door de Zwitserse Renato Casutt.

De basis voor de leesmethode? Dat is het idee dat we onze hersenen en ogen op zo’n manier kunnen gebruiken dat de informatieverwerking sneller gaat. De insteek is dat je niet elk woord leest, maar met je ogen op zo’n manier door een tekst heen gaat dat je meerdere woorden tegelijk verwerkt. Je ogen hoeven maar een paar letters van een woord te zien. Daarna vullen je hersenen de rest van het woord aan.

Deze manier van lezen kun je – mede door alle handige bionic reading-tools, toepassen op allerlei typen teksten. Denk aan e-mails, boeken, wetenschappelijke papers, korte documenten, lange rapporten en zelfs de krant of het NU.nl-nieuws.

Online lezen

Wat zijn de voordelen van bionic reading?

Keihard wetenschappelijk bewijs dat bionic reading werkt, is er nog niet. Uit kleinschalig onderzoek blijkt vooral dat sommige mensen er veel sneller door gaan lezen, maar dat het bij anderen weinig verschil maakt.

Maar onderzoeken die voordelen laten zien, wijzen op de volgende voordelen van bionisch lezen:

  • Je leessnelheid gaat omhoog. Daardoor kun je in minder tijd meer geschreven informatie verwerken. Handig als jij regelmatig door dikke stapels leeswerk heen moet ploegen.
  • Je concentratie tijdens het lezen is beter. Juist doordat je snel door informatie heen gaat, raak je minder snel afgeleid dan bij de traditionele manier van lezen.
  • Je tekstbegrip verbetert. Doordat je ogen efficiënt en snel over een tekst heen bewegen, ga je sneller door informatie heen. Dat zou helpen om bijvoorbeeld verbanden te leggen tussen informatie.
  • Je bespaart er tijd door. Zo houd je meer tijd over om bijvoorbeeld wél een pauze van je werk te nemen of te gaan zitten voor die ene taak waarbij je al een week last hebt van uitstelgedrag.

Is bionic reading geschikt bij ADHD of dyslexie?

Waar verder op TikTok erg op gehamerd wordt, is dat bionic reading goed zou werken als je neurodivergent bent. Oftewel: als je brein iets anders gewired is dan gebruikelijk (bijvoorbeeld door AD(H)D, autisme of hoogbegaafdheid). Met name bij ADHD wordt bionic reading regelmatig aangeraden, in elk geval door de TikTok-influencers. Bij AD(H)D heb je meer moeite met focussen, waardoor je tijdens het lezen sneller afgeleid raakt. Deze video’s beweren dat je door bionic reading beter gefocust kunt lezen.

Ook schijnt bionic reading bij dyslexie te kunnen helpen. Dyslexie (ook wel woordblindheid) betekent dat je geschreven tekst anders verwerkt. Een dyslectisch brein heeft vaak moeite om een geschreven woord te koppelen aan klanken en een concept in de hersenen. Bionic reading zou kunnen helpen om door een tekst heen te komen. Maar iedereen met dyslexie leest en functioneert anders. Dus of dit werkt, zal per persoon verschillen.

Is dat alles bewezen?

Nee, gedegen wetenschappelijk bewijs naar bionic reading ontbreekt nog. Wel zegt de website van Bionic Reading zelf dat deze methode is gebaseerd op een leestheorie van onderzoekers Just en Carpenter (‘From Eye Fixations to Comprehension’) en op oogbewegingsonderzoek uit 1905. Ontwikkelaar Cassult deed ooit zelf een klein onderzoek naar de leesmethode en beweert op basis daarvan dat de leesmethode voor sommige mensen een positief effect heeft.

Recent dook een Zwitserse universiteit er verder in. Wel in een klein onderzoek (met 12 proefpersonen). Daarbij leek het erop dat de meerderheid een positief effect merkte. Maar er waren ook mensen die de vetgedrukte tekst vooral afleidend vonden. Hierbij is niet gekeken of bionic reading specifiek helpend is voor mensen met dyslexie.

Ook later onderzoek van de app Readwise, waarin ongeveer 1.000 deelnemers een essay volgens bionic reading lazen en 1.000 deelnemers die techniek niet gebruikten, laat niet zien dat bionic reading de leessnelheid verhoogt.

Er is ook enige kritiek gekomen op de bionic reading-methode. Onderwijspsycholoog Trakhman gaat in tegen de claim dat “het brein sneller leest dan de ogen”. Volgens haar geldt dit alleen bij woorden die je al jarenlang kent en daarom makkelijk herkent aan een paar letters. Daarnaast draagt zij een ander bezwaar aan: een lage leessnelheid zou niet liggen aan onze ogen, maar aan onze verwerking van de gelezen informatie. Je ogen sneller laten bewegen is daarom volgens haar niet dé manier om sneller informatie te verwerken.

Orienterend lezen

Dus: is bionic reading het proberen waard?

Nou, dat is aan jou. Onderzoek levert geen harde bewijzen dat bionic reading dé manier is om veel meer in minder tijd te lezen. Maar dat zegt niets over of het voor jou persoonlijk werkt. Iedereen leest anders. Ieders brein werkt anders. Dus proberen kan geen kwaad.

Je kunt eenvoudig een extensie voor bionic reading op je MacBook installeren, bionic reading op je iPhone instellen, het op je Samsung-telefoon zetten of zelfs bionic reading toepassen op je Kobo e-reader. Het is zeker het proberen waard én is gratis. En bevalt het niet? Dan is de extensie of app zo verwijderd.

Hoe pas je bionic reading toe?

Bionic reading wordt steeds populairder. Daar spelen onder meer appontwikkelaars gretig op in door steeds meer bionic reading-software te ontwikkelen. Bionic reading toepassen is zeker niet lastig meer anno nu. Je kunt er onder andere allerlei handige bionic reading-tools voor gebruiken. Dit zijn 4 tips waarmee je vandaag nog met bionic reading aan de slag kunt gaan.

1. Gebruik een app voor bionic reading

Je hebt speciale apps die alle teksten die je leest automatisch omzetten naar bionic reading. De apps maken bijvoorbeeld de eerste letters van woorden vetgedrukt of laten je soms knipperen. Daardoor bewegen je ogen sneller van links naar rechts over het scherm tijdens het lezen.

Een handige app om hiervoor te gebruiken is Bionic Reading. Je kunt de app Bionic Reading downloaden voor Apple of voor Android.

Hiermee kun je op je telefoon of PC alle bestanden in de formaten .docx, .epub en .txt omzetten naar downloadbare bestanden in bionic reading fonts. Is de tekst niet digitaal? Maak dan een foto van de tekst en gebruik een app zoals ‘Image to Word’ om van de tekst een digitaal tekstbestand te maken.

2. Gebruik bionic reading in je browser, in Word en in Outlook

Naast apps op je telefoon kun je ook een browser-extensie gebruiken waarmee je automatisch bionic reading kunt toepassen op al je teksten. Er is voor Google Chrome een bionic reading extension. Gebruik je een andere browser? Geen probleem! Voor de meeste browsers bestaan er extensies, zodat je bijvoorbeeld ook bionic reading met een Firefox extension of bionic reading in Safari kunt toepassen.

Daarnaast kun je bionisch lezen op nog meer plekken instellen. Zo kun je ook bionic reading toepassen in Adobe Acrobat PDF Reader door een bionic reading pdf converter te gebruiken. Googel op “convert pdf to bionic reading” en je komt een heel eind. Daarnaast kun je een bionic reading font gebruiken (ook wel ADHD friendly font genoemd) door de toepassing Bionic Reading in Word in te stellen. Dan wordt jouw document automatisch in een bionic reading font in Word gezet. Daarmee kun je bestaande documenten bionisch lezen én ook mede bionic-reading-fans helpen door direct bionic writing toe te passen.

En ten slotte: als je echt razendenthousiast bent of gewoon all-in gaat bij het proberen van deze leeswijze, stel dan ook bionic reading in Outlook in.

Pas letters aan jouw voorkeuren aan

Verschillende mensen hebben verschillende voorkeuren. De één leest graag grote letters; voor de ander is een kleiner lettertype prima. Het is handig om in een Bionic Reading-extensie een aantal dingen aan jouw voorkeuren aan te passen. Denk aan het lettertype, de regelafstand en de spacing tussen letters.

3. Verdiep je in andere leesmanieren

Bij Snellezen.com verdiepen we ons dagelijks in leesmanieren die je helpen om sneller te lezen én je tekstbegrip te vergroten. Bionic reading mag dan geen bewezen leesstrategie zijn. Er zijn heel veel leesmanieren waarvan wel wetenschappelijk is aangetoond dat ze je helpen om je leessnelheid en tekstbegrip te vergroten.

Ons advies: er is niet één leesmanier die altijd en voor elke tekst werkt. Verdiep je in de verschillende leesmanieren en pas jouw leeswijze aan op de tekst die je leest. Een tekst waarvan je alleen de essentie hoeft te kennen, zal je bijvoorbeeld anders lezen dan de voorwaarden voor het koopcontract van je nieuwe woning.

4. Vergroot je tekstbegrip met slimme leesstrategieën

Met alleen razendsnel je ogen over een tekst laten gaan, ben je er nog niet. Je kunt wel heel snel bij het einde van een tekst aankomen. Maar het is ook belangrijk dat je daadwerkelijk weet wat je hebt gelezen én die kennis kunt toepassen. Daarom hameren we niet alleen op leesmanieren, maar ook op leesstrategieën die je helpen om informatie beter op te slaan in je brein.

Wat zijn de 4 leesstrategieën?

Er zijn er wel meer dan 4 te bedenken. Maar dit zijn 4 belangrijke leesstrategieën om sneller door een tekst heen te komen én je leesbegrip te verbeteren:

  • Maak een samenvatting van de gelezen tekst. Hiervoor is de Cornell-methode een slimme manier.
  • Herhaal de informatie. Neem bijvoorbeeld je aantekening of samenvatting vaker door, of lees belangrijke informatie opnieuw. Waarom dat belangrijk is? Dat laat de Vergeetcurve van Ebbinghaus zien. Veel dingen vergeten we al snel weer. Maar hoe vaker je informatie herhaalt, hoe beter het blijft hangen in ons brein.
  • Maak een mindmap. Dat helpt om verbanden visueel te maken en het geheel beter te overzien.
  • Noteer belangrijke dingen. De beste manier van aantekeningen maken is – misschien verrassend – ouderwets met pen en papier. Juist doordat dat meer tijd kost dan typen, maak je bij aantekeningen op papier een bewuste selectie van informatie die je wel en niet meeneemt. Daardoor verwerk en onthoud je de informatie beter.

Zelf aan de slag gaan met sneller lezen?

Dan zit je op Snellezen.com goed. We delen hier regelmatig tips en inspiratie om jouw leessnelheid te vergroten, je concentratie te verbeteren en je geheugen te trainen. Geboeid door dit thema én kun je wel wat extra leesvoer aan? Verdiep je ook in deze artikelen:

Dieper in dit thema duiken? Volg dan Tijdwinst en Björn op Instagram. Daar delen we dagelijks tips die jou helpen om onder andere slimmer (samen) te werken, meer gedaan te krijgen in minder tijd en je productiviteit en focus te verbeteren.

Wil jij sneller lezen, efficiënter werken en beter focussen? Volg een cursus snellezen

Van bionic reading is het effect nog niet bewezen. Maar er zijn heel veel technieken en methodes waarvan wél al jarenlang bekend is dat ze je leessnelheid verhogen, je concentratie verbeteren en je tekstbegrip omhoog laten gaan. In onze 1-daagse cursus snellezen leren we je om sneller door die stapels leeswerk heen te komen, concentratieproblemen te laten verdwijnen, je productiviteit te verhogen en gefocust te werken en te lezen.

Meld je nu aan voor de cursus snellezen bij jou in de buurt of online. Daar heb je sowieso de rest van je carrière en leven profijt van.

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Bij Tijdwinst helpen we professionals uit het hele land om slimmer (samen) te werken. Dat doen we al meer dan 20 jaar door praktische 1-daagse trainingen te geven die jou helpen om meer uit je tijd, uit samenwerkingen en uit jezelf te halen. Zo geven we trainingen in snellezen, timemanagement, feedback geven en gesprekstechnieken. Volg onze trainingen op een locatie bij jou in de buurt of online.

Benieuwd naar onze trainingen of naar onze andere artikelen? Lees verder op onze websites of meld je direct aan voor een training.