Kan je maar moeilijk nee zeggen? Vind je het moeilijk om je mening te uiten? En ga je conflicten uit de weg? Dan kun je wel een flinke dosis assertiviteit gebruiken. Assertief zijn kan je veel opleveren, zowel op privé-gebied als op professioneel vlak. We vertellen daarom graag meer over wat assertiviteit is, wat het juist niet is, en waarom het zo belangrijk is om deze vaardigheid te leren. Natuurlijk delen we ook een aantal praktische tips waar je meteen mee aan de slag kunt. 

Wat komt aan bod:

  1. Assertief betekenis: meer dan voor jezelf opkomen
  2. Is assertief positief of negatief?
  3. Assertief tegenovergestelde: het verschil met agressiviteit én subassertiviteit
  4. Meer zelfvertrouwen en geluk in je privéleven
  5. Assertief op het werk: dit levert je dat op
  6. Assertief worden? 5 tips om meer voor jezelf op te komen
  7. Veelgestelde vragen over assertief zijn

Assertief betekenis: meer dan voor jezelf opkomen

Wie assertief opzoekt in het woordenboek, ziet ‘voor jezelf op durven te komen’ als betekenis staan. Ook woorden als zelfbewust en zelfverzekerd worden gebruikt om de term te beschrijven. Maar eigenlijk gaat assertiviteit om veel meer dan dat. 

Assertiviteit draait om je mening durven geven, je eigen grenzen durven te bewaken en je gevoelens te uiten. Een belangrijk kenmerk van de assertiviteit betekenis is echter ook dat je anderen hierbij in hun waarde laat. Je geeft je mening op een respectvolle, duidelijke en vriendelijke manier en verliest bij het opkomen voor jezelf niet de belangen van anderen uit het oog.

Wat betekent het als je assertief bent?

Wat is assertief gedrag? Voorbeelden zijn:

  • Nee zeggen;
  • Je eigen grenzen bewaken;
  • Achter je eigen keuzes staan;
  • Je mening geven op een duidelijke, respectvolle manier;
  • Maar ook: feedback kunnen ontvangen;
  • Zeggen wat je vindt, in plaats van wat de ander wil horen;
  • Jezelf zijn en je emoties uiten;
  • Conflicten niet uit de weg gaan;
  • Jezelf niet verontschuldigen als je eigenlijk geen spijt hebt;
  • Delen wat je dwarszit;
  • Hulp vragen wanneer je dit nodig hebt;
  • De mening en gevoelens van een ander respecteren.

Is assertief positief of negatief?

Op het eerste gezicht lijkt het stellen van de belangen van anderen boven die van jezelf als iets heel onbaatzuchtigs en nobels. Door conflicten te vermijden, blijft de harmonie bewaard. 

Maar je doet daarbij jezelf tekort. Niet alleen is jouw mening het waard om gehoord te worden, het levert stress op en is hartstikke vermoeiend om de hele tijd aan anderen en niet aan jezelf te denken. Op de korte termijn vinden anderen het misschien fijn dat je werk uit handen neemt, dat je meegaat in hun mening en altijd tijd voor een ander hebt. En complimenten daarover leveren jou waarschijnlijk een goed gevoel op. 

De gevolgen op de lange termijn zijn echter niet mals: je krijgt het werk niet af omdat je te veel op je bordje hebt, maakt fouten, raakt overprikkeld en raakt gefrustreerd met een vriend(in), omdat zij wel alleen maar aan zichzelf lijkt te denken. Een burn-out en andere mentale en psychische klachten liggen op de loer.

Assertief zijn is daarom iets positiefs. Het geeft je meer zelfvertrouwen, je krijgt meer voor elkaar en zit lekkerder in je vel. En ook voor de mensen om je heen is assertief zijn positief. Door duidelijk je mening en behoeften te delen, weet de ander wat je van hem verwacht en waar hij aan toe is. Vaak waarderen mensen het juist dat je eerlijk bent. Zolang dit op een constructieve manier gebeurt, groeien we hier uiteindelijk alleen maar door. 

Desondanks heeft assertiviteit niet altijd een positief imago. Dat komt omdat mensen het vaak door elkaar halen met agressiviteit.

Assertief tegenovergestelde: het verschil met agressiviteit én subassertiviteit

Assertief zijn is wat anders dan over de mening van anderen heen walsen, jouw wensen doordrukken, en dominant, egoïstisch en dwingend gedrag laten zien. In andere woorden: agressief zijn. Het is ook wat anders dan subassertief zijn, je onderdanig opstellen en alleen rekening houden met de belangen van een ander. 

Herken je je in het subassertieve gedrag? Dan ben je waarschijnlijk onzeker over wat je te zeggen hebt, ben je bang om afgewezen te worden of ben je simpelweg opgevoed met het idee dat subassertief gedrag netjes is en dat je niet hoeft op te vallen. Lees er meer over in ons artikel: Hoe komt het dat je niet zegt wat je denkt?

Bij assertief gedrag houd je zowel rekening met de belangen van de ander als rekening met je eigen belangen. Je zou het kunnen zien als de gulden middenweg: je luistert naar de input en mening van anderen, maar deelt ook die van jou. Zo combineer je het beste van twee werelden!

Meer zelfvertrouwen en geluk in je privéleven

Door de negatieve gevolgen van sub-assertiviteit, heb je waarschijnlijk al ingezien wat een belangrijke vaardigheid assertiviteit is. Maar dit wordt helemaal duidelijk als we de positieve gevolgen van assertief zijn delen. In je privéleven zal je merken dat jouw relaties met anderen sterker worden.

Dat is ironisch, want de reden dat je bang bent om assertief te zijn, is waarschijnlijk omdat je wil dat andere mensen je leuk vinden. Maar hoe kunnen mensen jou nu echt waarderen als ze de echte jij niet eens kennen? Door assertiever te worden, zal je merken dat je serieuzer wordt genomen, je gerespecteerd wordt en mensen rekening met je houden. Je eigenwaarde groeit en dat gunnen we jou. Meer zelfvertrouwen maakt het leven namelijk een stuk leuker.

Doordat je goed je grenzen aangeeft en nee zegt wanneer je eigenlijk geen tijd of zin hebt, zal je zien dat je een stuk energieker in het leven staat. Die energie kun je steken in wat je maar wilt: je relatie en gezin, je hobby’s of een sport. Dat heeft weer een positieve invloed op je geluk.

Assertief op het werk: dit levert je dat op

Ook op het werk kan assertief zijn je veel opleveren. Je zal niet overspannen worden wanneer je aangeeft wat je grenzen zijn. Omdat je taken uitvoert waar je echt blij van wordt, neemt je werkgeluk toe. En omdat je jouw goede ideeën en scherpe mening durft te delen, wordt je opgemerkt en is de kans groot dat je door kunt groeien in de organisatie. De assertiviteit kan je ten slotte zeker helpen bij een salarisonderhandeling. 

Luister ook naar onze podcastaflevering over assertiviteit op de werkvloer. In deze aflevering bespreken Björn Deusings en Inge Nysten hoe je van je laat horen en van je afbijt, zonder daarbij een bitch te zijn.

Assertief worden? 5 tips om meer voor jezelf op te komen

Sommige mensen zijn van nature zelfverzekerder en daardoor assertiever dan andere mensen. Maar het is een misverstand dat assertiviteit alleen een eigenschap is. Assertief communiceren is vooral een vaardigheid, die je net als gitaarspelen en hardlopen kunt leren. 

1. Oefenen maar!

Net als voor andere vaardigheden geldt: hoe meer je oefent, hoe beter je erin wordt. Waar het eerst nog moeite kost, zal het met veel oefenen steeds natuurlijker aanvoelen. Het doel is dat je op een gegeven moment assertief bent zonder dat je er eerst over na hoeft te denken. Daar ben je echter niet zomaar, geef jezelf de tijd én het vertrouwen om dat doel te bereiken.

Begin klein door vaker nee te zeggen, of te zeggen wat je echt wilt, tegen de mensen van wie je houdt en waar je je vertrouwd bij voelt. Dat kan zo klein zijn als wat je graag wil eten. Vind je dat toch lastig, omdat je bang bent dat hun mening over jou hierdoor verandert? Begin dan door assertiever te zijn tegen mensen die je daarna nooit meer ziet, zoals de verkoper aan de deur of de persoon die voordringt in de supermarkt. 

2. Start met assertief communiceren 

Assertief communiceren, hoe doe je dat eigenlijk? Op onze website Tijdwinst deelden we eerder al tips aan de hand van het ik-model. Dit handige model legt de focus op je gevoel, in plaats van dat je de ander beschuldigt. Hierbij focus je allereerst op de feiten (wat is er nou daadwerkelijk is gebeurd), dan vertel je welk effect dit op jou heeft, vervolgens vertel je waarom dit zo’n effect op jou heeft en wat het gewenste gedrag is dat je graag ziet. 

Andere manieren om assertief te communiceren zijn:

  • Actief luisteren: luister écht naar wat iemand zegt en vraag door wanneer je iets niet begrijpt.
  • Constructief feedback geven en open staan voor de feedback van anderen. 
  • Vermijd twijfelende en verzwakkende woorden als ‘misschien’, ‘lijkt me’, ‘denk ik’, ‘mogelijk’ en ‘waarschijnlijk’. Assertiviteit draait ook om duidelijk zijn. 

3. Wat je zegt is belangrijk, maar hoe je het zegt helemaal

Met een rechte rug, je schouders naar achteren en oogcontact met je gesprekspartner bereik je al meer dan je in eerste instantie zou denken. Niet alleen helpt het om je meer zelfverzekerd te voelen, je straalt het ook uit. Het laat zien dat je serieus genomen dient te worden. Het resultaat is dat dit ook gebeurt. 

Wil je meer weten over de kracht van lichaamstaal? Inge vertelt er meer over in een video over assertieve lichaamstaal:

4. Weet wat je wilt en wat je voelt

Om je emoties te kunnen uiten en te zeggen wat je wilt, is het in eerste plaats belangrijk te weten wat je precies wilt en voelt. Maar wanneer je je hele leven niet-assertief en een people pleaser bent geweest, is dit lastig. Je hebt zo lang met alle winden mee gewaaid dat je niet meer duidelijk hebt wat je nou echt wilt en wat je voelt. Ook dit zal dan wat oefening vergen. Check af en toe bij jezelf in om je dit af te vragen.

5. Volg een assertief training

Uit eigen ervaring weten we hoe moeilijk het is om het patroon van sub-assertief gedrag te verbreken. Je kunt van tevoren nog zo goed bedenken wat je wil zeggen, tijdens een vergadering op een geweldig idee komen of rationeel weten dat je echt wat rust kunt gebruiken. Maar daadwerkelijk assertief zijn op het moment suprême is onwijs lastig als je dit nog nooit bent geweest. 

Een cursus assertiviteit kan dan een uitkomst zijn. Tijdens onze 1-daagse assertiviteitstraining krijg je handvatten om jouw grenzen aan te geven, gehoord te worden en om nee te zeggen. Maar ook leer je in de training assertiviteit om een duidelijke en constructieve gesprekspartner te worden, iemand die vol zelfvertrouwen communiceert. Goed om te weten: de assertiviteitscursus is ook als online training via Google Meet te volgen.

Onthoud: jouw belangen zijn net zo belangrijk

Assertiever worden doe je niet zomaar: er is werk aan de winkel. Maar hopelijk hebben de voordelen van assertiviteit je ervan overtuigd dat het het harde werk waard is. En dat jijzelf het waard bent om je grenzen aan te geven en voor jezelf op te komen. Jouw belangen en behoeften zijn net zo belangrijk als die van ieder ander, en het is hoog tijd dat je dit inziet!

We delen vaak praktische tips via onze social media kanalen. Volg ons op Instagram, LinkedIn, Facebook, Pinterest, X en Threads voor dagelijkse updates en inspiratie.

assertief

Veelgestelde vragen over assertief zijn

  • Wat is assertiviteit precies?

    Assertiviteit betekent dat je opkomt voor jezelf en je eigen mening, zonder hierbij de gevoelens en belangen van je gesprekspartner te vergeten of te negeren. Assertiviteit is daarom wat anders dan agressief je eigen standpunten doordrukken. Je houdt je gesprekspartners altijd in hun waarde wanneer je assertief bent.

  • Wat is de betekenis van assertief?

    De letterlijke betekenis van assertief in het woordenboek is ‘als je voor jezelf op durft te komen’. Zelfbewust en zelfverzekerd worden als assertief synoniem gebruikt en ook mondig en weerbaar worden genoemd om de term te beschrijven. Een belangrijke kanttekening bij assertiviteit is dat het voor jezelf opkomen op een beleefde manier gebeurt.

  • Waarom is assertiviteit belangrijk?

    Assertiviteit is een belangrijke vaardigheid, die je in staat stelt om je behoeften over te brengen aan anderen op een respectvolle manier. Hierdoor krijg je niet alleen zelf meer gedaan, maar schep je tegelijkertijd ook duidelijkheid voor anderen. Een cruciaal onderdeel van assertiviteit is dat je vriendelijk blijft wanneer je voor jezelf opkomt.

  • Hoe ben je assertief?

    Je bent assertief als je duidelijk communiceert, zegt wat je vindt en voor jezelf opkomt. Je bent eerlijk en oprecht, met als belangrijke kanttekening dat je ook altijd respectvol en beleefd bent.

  • Hoe verschilt assertiviteit van agressiviteit?

    Bij agressiviteit ga je alleen uit van je eigen belangen en behoeften, je negeert die van anderen. Het tegenovergestelde gedrag is sub-assertiviteit, waarbij je helemaal niet aan jezelf denkt en de behoeften van anderen voorop stelt. Assertiviteit ligt daar tussenin: je komt op voor je eigen belangen, maar verliest die van een ander daarbij niet het oog.

  • Hoe kan ik assertiever worden?

    Je kunt assertiever worden door vaker nee te zeggen en te zeggen wat je zelf denkt, in plaats van wat je denkt dat de ander wil horen. Ook door het geven van kritiek en feedback kun je assertiever worden. Het is belangrijk om in alle gevallen vriendelijk, maar ook duidelijk te blijven.

  • Wat zijn enkele voorbeelden van assertieve communicatie?

    Enkele voorbeelden van assertieve communicatie zijn:

    • Nee zeggen wanneer je iets niet wilt doen of hier geen tijd voor hebt, zonder je hierover schuldig te voelen. 
    • Je standpunten en ideeën in een vergadering aandragen.
    • Je niet de hele tijd verontschuldigen voor zaken waar je echt geen sorry voor hoeft te zeggen.
    • Een vriend(in) vertellen als je iets dwars zit over het gedrag van de ander, op een respectvolle manier. 
    • Bij je standpunt blijven als je merkt dat je gesprekspartner een ander standpunt heeft en jou hiervan probeert te overtuigen.

  • Hoe kan ik assertief nee zeggen zonder me schuldig te voelen?

    Een veelgehoorde uitspraak is: nee zeggen tegen een ander is vaak ja zeggen tegen jezelf. Houd daarom voor ogen waarom je nee zegt, bijvoorbeeld omdat je behoefte hebt aan rust en ontspanning en je niet overprikkeld wilt raken. Om assertief nee te zeggen, is het essentieel om niet om de ‘nee’ heen te draaien en duidelijk te zijn. Dat betekent dat je geen twijfelwoorden gebruikt als ‘misschien’ en ‘ik denk het niet’.

  • Wat zijn de voordelen van assertief zijn?

    Wanneer je assertief bent, creëer je meer zelfvertrouwen, krijg je meer gedaan en ben je waarschijnlijk gelukkiger, omdat je het leven leeft vanuit jouw eigen behoeften. Uiteindelijk zal assertiviteit ook leiden tot betere relaties. De mensen om je heen weten immers wat ze aan je hebben. Je bent eerlijk en respectvol, en laat zien wie je echt bent.

  • Wat zijn de nadelen van niet-assertief zijn?

    Wanneer je niet-assertief bent, laat je anderen over je heen walsen, bewaak je niet je eigen grenzen en ga je confrontaties uit de weg. Daarbij loop je jezelf volledig voorbij en dit kan leiden tot mentale en psychische klachten, zoals oververmoeidheid, overprikkeldheid en sociale angst.

  • Hoe herken ik dat ik niet assertief genoeg ben?

    Denk je eerder aan de gevoelens en belangen van een ander, of zet je je eigen belangen voorop? Wanneer je eerder aan een ander denkt, dan aan jezelf, ben je niet assertief genoeg. Praktische voorbeelden van niet assertief reageren zijn, zijn bijvoorbeeld ja zeggen tegen een project terwijl je hier eigenlijk geen tijd voor hebt of iemand gewoon laten voordringen in een rij, terwijl je al lang staat te wachten.

  • Hoe kan ik assertiviteit oefenen in mijn dagelijks leven?

    Begin met kleine assertiviteit oefeningen door wat vaker nee te zeggen, je taalgebruik niet te verzwakken (met woorden als misschien) en te vragen om wat je wilt. Hoe vaker je assertiviteit laat zien, hoe makkelijker het zal worden. Het is belangrijk om uiteindelijk steeds een stapje verder te gaan, totdat je duidelijk je mening kan geven en voor jezelf opkomt terwijl je de ander wel in zijn waarde laat.

  • Wat zijn enkele technieken om assertiever te communiceren?

    Enkele technieken om assertiever te communiceren, zijn: door meer ik-boodschappen te gebruiken (je legt de focus op je eigen gevoelens zonder iemand te beschuldigen), door actiever te luisteren en door constructieve feedback te geven. Tijdens onze assertiviteitscursus leer je technieken om assertiever te communiceren.

  • Hoe kan ik assertief blijven in een conflictsituatie?

    Een kenmerk van assertiviteit is dat je de belangen van een ander niet uit het oog verliest. Dit kan lastig zijn in een conflictsituatie. Zorg dat je vriendelijk en kalm blijft, oogcontact maakt en aandachtig luistert naar de ander zijn standpunten. Bagatelliseer de gevoelens van de ander niet en praat ook vanuit jezelf (‘voor mij voelt dat’… in plaats van ‘jij doet altijd dit…’).

  • Wat is het verschil tussen passief, agressief en assertief gedrag?

    Bij passief gedrag neem je snel genoegen met situaties waar je geen genoegen mee wil nemen, je laat de dingen op zijn beloop. Wanneer je agressief bent, ga je alleen uit van je eigen belang en verlies je die van anderen compleet uit het oog. Bij assertief gedrag kom je wel op voor je eigen belangen, maar respecteer je die van je gesprekspartner ook.

  • Hoe kan ik assertief zijn zonder over te komen als onbeleefd?

    Het is een misverstand dat assertief zijn, hetzelfde is als bijvoorbeeld jouw mening doordrukken en om wat jij wil bij anderen af te dwingen. Een essentieel kenmerk van assertiviteit is dat je beleefd blijft en dat je anderen in hun waarde laat. Lees er meer over in ons artikel over het verschil tussen assertief en agressief zijn.

  • Wat zijn enkele barrières voor assertiviteit en hoe kan ik deze overwinnen?

    Vaak denken mensen dat assertiviteit een eigenschap is. Iets wat je nou eenmaal wel of niet hebt. Dit is echter niet waar: door te oefenen met assertiviteit, kun je leren om met zelfvertrouwen voor jezelf op te komen. Een andere barrière is dat je denkt dat anderen je minder leuk zullen vinden als je assertief bent. Ook dat is niet waar: de eerlijkheid zal gewaardeerd worden. En omdat je respectvol en vriendelijk bent, en juist ook de belangen voor een ander in het oog houdt, zullen anderen je waarderen.

  • Hoe kan ik assertiviteit bevorderen in mijn team of organisatie?

    Met een assertiviteit cursus voor jouw team(s) leren collega’s gezamenlijk constructief en assertief te communiceren. Wij geven zowel in-company groepstrainingen als lezingen en workshops. De assertivteit training zal toegespitst zijn op jouw organisatie, zodat deze nog waardevoller is.

  • Hoe kan ik omgaan met kritiek op een assertieve manier?

    Assertiviteit draait ook om kritiek en feedback durven ontvangen. Luister daarom aandachtig als iemand je kritiek geeft, en doe echt iets met iemands opmerkingen. Zeg het wanneer je het ergens niet mee eens bent, zonder daarbij boos te worden, en geef ook aan waarom je dat vindt. Op deze manier wordt het een constructief gesprek waar je echt iets aan hebt en ontvang je kritiek met een assertieve houding.

  • Wat zijn enkele veelvoorkomende misverstanden over assertiviteit?

    Misverstanden over assertiviteit zijn bijvoorbeeld dat je alleen opkomt voor jezelf, je altijd je mening laat horen en dat assertiviteit een eigenschap is, in plaats van een vaardigheid. Ook is het een misverstand dat assertief zijn, betekent dat je egoïstisch, bazig en onbeleefd bent. Assertiviteit draait juist om respect hebben voor zowel jezelf als de ander.

  • Hoe kan ik mijn kinderen leren assertief te zijn?

    Ouders kunnen een grote rol spelen in de assertiviteit van een kind. Als kinderen al vroeg leren assertief te zijn, zal het immers normaal zijn voor ze om op een respectvolle manier voor zichzelf op te komen. Geef allereerst zelf het goede voorbeeld, kinderen leren enorm veel door alleen te observeren. Leer ze daarnaast op een duidelijke, vriendelijke manier hun gevoelens en grenzen te uiten.

  • Welke rol speelt zelfvertrouwen in assertiviteit?

    Zelfvertrouwen en assertiviteit gaan vaak hand in hand. Hoe meer zelfvertrouwen je hebt, hoe makkelijker het is om assertief te zijn, de mening van anderen los te laten en voor jezelf op te komen. Tegelijkertijd zal assertief gedrag je zelfvertrouwen versterken.

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: