Professor Stephen Hawking en ‘tijd’. Waarschijnlijk heeft geen enkele aardbewoner een hechtere relatie met dit begrip dan wie ook. Wat kunnen we leren van zijn wonderbaarlijke verhaal én wereld-veranderende visie op het fenomeen?
Tijd. Hawking veranderde het fenomeen zoals wij het kennen. Hij ontdekte het voor ons, zou je bijna kunnen zeggen.
Geen onterechte eer, dus – dat Stephen Hawking hier een plekje krijgt in de reeks ‘time management meesters’. Want deze beste man, die kan ons nog eens iets leren over hoe tijd werkt en hoe we daarom met onze tijd (zouden moeten) omgaan.
Maar waarom hij?
Wat Stephen Hawking met TIJD te maken heeft…
Wat heeft Stephen Hawking met ‘tijd’ te maken, in de wetenschappelijke zin? Een hoop. Zo niet alles.
Om te beginnen: hij schreef ‘A Brief History of Time’. Dat lees je goed. Hij schrééf de geschiedenis van de tijd. In het kórt! Moet ik daar nog iets aan toe voegen? Oké, een paar dingen dan.
Dit wonderlijke boekwerk, tevens zijn levenswerk, is in feite ‘een verloop van de tijd waarin ons universum bestaat’. Hij toonde bijvoorbeeld de oerknal aan. Het begin van de tijd, begon dus bij Stephen Hawking. Het onvermijdelijke eind ervan komt ook in zijn wetenschappelijke theorieën aan bod.
Maar alles dat daar tussenin gebeurt – wat we geheel in eigen hand hebben – daar heeft hij boven alles een interessante kijk op…
‘Verticale tijd’, volgens Hawking
Hawking spreekt in zijn lezingen en colleges over het concept tijd, en wat dat betekent voor de grenzen van het begrip van ons menselijk brein. Hij ziet tijd als een verticaal concept, naast de gebruikelijke horizontale tijdlijnen. Even fascinerend als oren-klapperend, zijn opvatting van tijd (vrij vertaald uit zijn lezing ‘The Beginning of Time’):
“Men kan de ‘werkelijke’ tijd beschouwen als een horizontale lijn. Met aan de linkerkant, het verleden, en aan de rechterkant, de toekomst.
Maar er is nóg een soort tijd, dat zich in de verticale weg verplaatst. Dit is de zogenaamde ‘denkbeeldige’ tijd, omdat het niet het soort tijd is dat we normaal gesproken ervaren. Maar op zijn manier is de ‘denkbeeldige’ tijd net zo echt als wat we onze ‘werkelijke’ tijd noemen.”
En dan in normale-mensen-taal, zoals Hawking gelukkig ook graag spreekt:
Hij zegt dat ‘werkelijke’ tijd begint op een bepaald punt, zoals de Noordpool op aarde, en ook ooit eindigt op een ander punt. Zeg; de Zuidpool van onze aardbol. En de tussentijd is tijd hoe wij die ervaren: de ‘denkbeeldige’ tijd. Dat soort tijd waart zonder grenzen – maar wel eindig – in horizontale en verticale richtingen rond, zoals wij ook op deze grenzeloze aardbol rondlopen.
Een voorbeeld:
Je bent vandaag jarig. Tot vandaag leek je vorige verjaardag een heel eind weg, op de horizontale ‘werkelijke’ tijdlijn. Maar vandaag, terwijl je met je familie en vrienden die kaarsjes uitblaast, lijkt het opeens nog maar pas geleden dat je hier zat. Dát gevoel is de ‘denkbeeldige’ tijd. Het gevoel dat je bij een tijdsperiode krijgt.
Dat betekent dat tijd alleen maar is wat jij er van maakt, hoe jij hem besteedt en hoe jij hem ervaart. Een week kan omvliegen, of langzaam richting de zondag kruipen. Wat het verschil maakt? Hoe zeer jij het naar je zin hebt! Maar ook hoeveel nieuwe dingen je ervaart en leert. En wat je ijkpunten zijn – punten waarop je even bij alles stilstaat en reflecteert. Zo’n verjaardag is een mooi ijkpunt, maar ook Oud- en Nieuwjaar, of de dag dat je op vakantie vertrok.
Nog een voorbeeld:
“Je gaat op vakantie. De lange lome dagen lijken eindeloos te duren. Je pikt een terrasje, bezoekt een stad, doet wat activiteiten, tafelt ‘s avonds nog lang na en ontmoet allerlei nieuwe mensen en ziet allerlei nieuwe dingen en plekken. Je week vakantie voelt als een maand, wanneer je aan het einde staat. Zit je op maandag weer op kantoor, dan lijkt de week opeens in een dag voorbij gevlogen.”
Je kunt er (bijna) met je hoofd niet bij. Maar dat is prima. Want om je hier maar enigszins bewust van te zijn, verandert als het goed is een hoop in jouw beleving van tijd. Je krijgt een soort helikopter-kijk op de tijd. En dat maakt de rest behoorlijk nietig, vind je niet? Dat doet Stephen Hawking dus met je.
Maar hoe kwam deze beste man erbij – de geschiedenis van de tijd te schrijven, ‘in het kort’ nog wel? Daarvoor moeten we terug naar zijn geschiedenis.
Hawking’s persoonlijke relatie met tijd: een ontzagwekkend verhaal
Hawking’s persoonlijke relatie met tijd is een sterk verweven vriend-vijand-verhouding. Tijd leek voor hem even vanzelfsprekend als die voor ons lijkt. Hij is er, oneindig, gaat soms snel en dan weer langzaam. Totdat dat allemaal veranderde.
Op 21-jarige leeftijd kreeg Oxford University natuurkunde-student Stephen te horen dat de tijd zich tegen hem had gekeerd. Diagnose: ALS. Binnen de kortste keren zouden zijn lichaamsfuncties het één voor één gaan begeven. Oud zou hij nooit worden. Kwestie van tijd.
Vorig jaar vierde de man zijn 70e verjaardag. Dat zijn toch mooi een paar decennia aan tijd bovenop de medische voorspellingen. Vijand, vriend – ze wisselen elkaar af.
Zijn complete bevindingen, ervaringen en persoonlijke toevoegingen op die tweestrijd betoogt hij in zijn autobiografie ‘My Brief History’ – dat hij op een tergend tempo van 2 woorden per minuut (!) schreef, via de computer die zijn stembanden vervangt.
Geen drempel voor Hawking, want hij weet: voor belangrijke zaken neem je de tijd, hoe lang die ook is.
Wat wij, niet-zwarte-gaten-ontdekkers, daar van kunnen leren
Zijn verdieping in ‘tijd’, de (onterecht) voorspelde tekortkomingen in zijn ‘tijd’ en zijn ‘tijd-theorieën’: ze hebben niet alleen gemaakt wie hij vandaag de dag is, maar hoe wij allemaal vandaag de dag zijn. Hoe wij tegen ‘tijd’ aan kijken.
Tijd is een concept geworden dat we zelf in de hand hebben gekregen, door de kennis van Hawking:
“Als je begrijpt hoe het universum en tijd en ruimte werken, heb je er controle over, op een bepaalde manier”, concludeert hij in ‘My Brief History’.
Neem die controle. Bepaal wat jij met je tijd doet en hoe die daardoor aanvoelt. Doe je veel van hetzelfde dat weinig van je belevingsvermogen vraagt? Dan zal elke dag horizontaal en lineair qua tijd aan voelen. Besluit je je tijd wat vaker waardevol, vernieuwend en uitdagend te besteden? Dan krijg je dat verticale ‘denkbeeldige’ tijdsgevoel.
Dat gevoel dat je hebt tijdens een vakantie, een hele dag met de kids op pad of wanneer je een middag aan het water gaat liggen met een goed boek. Oneindig, lijkt die tijd te duren. Wek die tijd op, zo vaak als je kan – is wat je van Hawking kan leren. Win die tijd. Maak die tijd, zelfs. Tijd die er misschien horizontaal gezien niet meer is dan normaal, maar verticaal gezien wel degelijk bestaat.
Besef dat en jij hebt de tijd van je leven, als je het Hawking zou vragen.
Tip: Lees die tijdloze knijter van een ‘Brief History of Time’ eens. Het allermooiste aan de wetenschapper Stephen Hawking is namelijk dat hij het liefst schreef onder het motto ‘snap de wetenschap’. Goed leesbaar dus, met illustraties en zelfs hier en daar een typische Hawking-grap.
Ook goed om te zien is de recent bekroonde film ‘Theory of Everything’, waarin vooral de persoonlijke kant van het verhaal fantastisch belicht is. Aanrader.
Laat ons je in de praktijk onderwijzen
Tijdens onze 1-daagse training Snellezen, Geheugentechnieken en Mindmappen gaan we verder in op onthouden, leren en alles dat te maken heeft met informatie binnenkrijgen en opslaan. Ben je dus geïnteresseerd in het versterken van je brein schrijf je dan snel in voor onze cursus Snellezen.
Wie zijn wij? | Training Snellezen
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van time management, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
