Perfectionisme heeft niets te maken met het najagen van perfectie. Je wéét immers dat dat onmogelijk is. De ware reden blijkt dan ook dieper te gaan: perfectionisme was in jouw jeugd hét redmiddel om met nare emoties om te gaan. Heftig, zeker — maar niet iets wat je niet kunt oplossen. Dat doe je zo.
Perfectionisme is niet iets om trots op te zijn
“Ja, ik ben echt een perfectionist.”
Te pas en te onpas gebruik jij deze zin alsof het iets is om trots op te zijn. Je wilt hiermee zeggen dat je lange dagen maakt, kwaliteit boven kwaliteit kiest, en doet wat nodig is om perfectie te bereiken.
Toch is perfectionisme wel het laatste waarmee jij moet pronken. Het is een slechte eigenschap. Eén waar je niet trots op hoort te zijn of die je tijdens een sollicitatiegesprek bescheiden aanhaalt.
“Mijn sléchtste eigenschap? Poeh… nou dan denk ik dat ik moet zeggen: perfectionisme. Ja, ik ga altijd tot het uiterste! ”
Onzin.
Het zorgt er enkel voor dat je dingen uitstelt of nog erger: dat je er niet aan begint. Want laten we eerlijk zijn: niet beginnen aan het schrijven van dat salesrapport is dé manier om te voorkomen dat je faalt.
Iemand die dan ook wérkelijk leidt aan perfectionisme weet dat het geen superkracht is. Hij of zij wil van dat eeuwige kritische stemmetje af.
Dat is mogelijk:
In de komende 8 minuten leer je hoe je perfectionisme loslaat. Hiervoor zul je echter eerst moeten begrijpen waar het vandaan komt. Ook dat vertellen we, evenals welke gevolgen het voor je werk en gemoedstoestand heeft.
Aan de slag.
Dit doet perfectionisme met je — 4 gevolgen
Je voelt je niet alleen slecht door je perfectionisme, het heeft ook daadwerkelijk een impact op je dagelijks leven. Zo lijden je werkprestaties, je relaties en zelf je gezondheid onder jouw drang naar perfectie.
- Uitstelgedrag — je rondt uiteindelijk je projecten wel af, maar jouw perfectionisme zorgt er wel voor dat dit op een ontzettend inefficiënte manier gebeurt. Je stelt zaken uit, bang om eraan te beginnen. Je herstelt constant kleine fouten, uit angst dat het niet goed genoeg blijkt. Dat schiet natuurlijk niet op.
- Gemiste kansen — alle moeite die je steekt in het perfectioneren van iets, zorgt er daarnaast voor dat je minder tijd overhoudt voor andere, misschien meer belonende, projecten. Terwijl jij thuis extra uren steekt in het schrijven van een rapport dat in principe al oké was, mis je de kans om die nieuwe klant aan te nemen. Zonde.
- Stress — perfectionisme dwingt je om méér te doen. Méér je best. Méér projecten aannemen. Méér resultaat behalen. Dit kan er natuurlijk voor zorgen dat je een aantal successen boekt, maar uiteindelijk gaat dit ten koste van je gezondheid. Je neemt zoveel hooi op je vork dat je constant stress ervaart. Of nog erger: vatbaar wordt voor een burn out. Alles behalve gezond.
- Geluk — wanneer het stemmetje in jouw hoofd je constant vertelt dat je werk niet goed genoeg is, doet dat iets met je. Je voelt je rot, haast schuldig, dat je niet beter je best hebt gedaan. Deze kritiek richting jezelf voorkomt dat jij je gelukkig of tevreden kunt voelen, omdat je telkens blijft malen over wat beter kan.
We hoeven je dus niet uit te leggen dat perfectionisme meer kost dan dat je lief is. En hoewel je dit misschien al weet, blijft het toch iets dat jij lastig vindt om los te laten. Dat komt hierdoor.
Perfectionisme gaat dieper dan het najagen van perfectie
We beschouwen perfectionisme als gedrag — iets dat je doet. Een uurtje langer blijven om dat rapport na te lezen, bijvoorbeeld. Of die alinea herschrijven zodat je op het perfecte woord stuit. Gedrag waarmee je uiteindelijk dingen of resultaten perfectioneert.
En het is logisch dat je zo denkt. Jouw gedrag is immers zichtbaar, tastbaar. Dat uur langer doorwerken aan die presentatie resulteert in een slide die er nét wat mooier uitziet. Je ziet dat je perfectionisme wat heeft opgeleverd — iets concreets. Hierdoor denk je dat je perfectionisme loont.
Toch is er meer aan de hand.
Wanneer we je namelijk vragen of jouw verwachtingen reëel zijn, dan durf jij gerust ‘nee’ te zeggen. Jij weet ook wel dat je nooit perfectie zal bereiken. Ondanks dit besef werk je toch een uur langer door — wetende dat je verslag nooit volmaakt zal zijn. Maar ach, dat neem je voor lief.
Deze denkfout vormt de basis voor het zogenaamde Perfectionisme Paradox.
Jij als perfectionist wéét dat jij nooit perfectie kunt en zál bereiken. Het is onmogelijk. Toch voel jij je geroepen om het te proberen.
Met andere woorden: jouw perfectionisme heeft niets te maken het het resultaat dat jij achterna jaagt. Je vertoont géén perfectionisme omwille van het perfectioneren van een resultaat. Je beseft immers dat dat onmogelijk is.
De ‘Perfectionisme Paradox’: je wéét dat je nooit perfectie kan en zal bereiken. Toch wil je het proberen.
Er zit daarom meer achter. Veel meer:
Door je jeugd dacht je dat je perfect moest zijn — en dat werkte
Perfectionistisch gedrag vindt zijn oorsprong vaak in de jeugd die jij als kind had en hoe je daar op reageerde.
Stel dat je ouders vaak ruzie maakten. Met kinderlijke onwetendheid dacht je misschien dat dit deels jouw schuld was. Jij nam je daarom voor om voortaan ‘perfect te zijn’. Dit zou vast ruzie voorkomen…
Met andere woorden: een nare situatie triggerde bij jou een drang naar perfectie om zo een pijnlijke emotie te verzachten.
Voor jou als kind werkte dat. Op 2 manieren.
- Uitstekende cijfers halen leek iets van de last weg te nemen. Je moeder werd inderdaad minder vaak kwaad nu je met achten thuiskwam, in plaats van magere vijven. Kortom: het leek de situatie te verbeteren.
- Je storten op je huiswerk zorgde er daarnaast voor dat je het nare gevoel tijdelijk kon wegnemen. Door je bezig te houden met iets waar jij controle over had, vergat je even de schuld die je voelde.
Doordat het zowel de situatie als jouw gevoel verbeterde, leerde jij jezelf aan dat perfectionisme dé oplossing was. En grijp je maar vaak genoeg naar een oplossing, dan wordt dat vanzelf een gewoonte.
Iedere keer dat daarom een naar gevoel de kop opsteekt, weet jouw brein: “… zolang ik maar iets perfectioneer, zal deze emotie uiteindelijk wegebben.” En iedere keer dat jij aan deze drang toegeeft, versterk je die gewoonte. Al met al is perfectionisme dus niets meer dan een vicieuze cirkel.
Kortom:
Jouw perfectionisme heeft helemaal niets te maken met het bereiken van perfectie. Je vertoont het omdat jij denkt dat jij hiermee nare gevoelens kunt verzachten. Dat leek immers in je jeugd ook te werken.
Het gaat je dus niet zozeer om het wel of niet bereiken van perfectie, maar of jij je van binnen perfect voelt.
Waarom andere adviezen niet werken (en dit wel)
Zware kost, dus. Dit is dan ook de reden waarom standaard adviezen omtrent perfectionisme niet werken. Je kunt niet even een knop omzetten en “begrijpen dat perfectie niet bestaat.” Dat wist je immers al. Dat is niet oorzaak.
De oorzaak is dat jij jezelf als kind hebt aangeleerd perfect te moeten zijn. Om de situatie te verbeteren en je beter te voelen over jezelf. En daar schuilt de oplossing dan ook: aanpakken hoe jij je over jezelf voelt. Dat los je niet op met loze tips als “lach vaker! 🙂” of “Neem jezelf minder serieus.” Alsjeblieft zeg.
Wat je daarom wel moet doen.
Om perfectionisme los te laten, zul jij je emotionele triggers moeten leren kennen — prikkels die jou ertoe aanzetten je toevlucht te zoeken in perfectie. Deze verruil je vervolgens voor gezondere manieren om met nare gevoelens om te gaan. Zo doorbreek je die vicieuze cirkel.
Dat doe je zo:
Stap 1. Leer je perfectionisme zien als een waarschuwingssignaal
Zodra je merkt dat je de neiging hebt om perfectionisme te vertonen, gebruik je dit als een soort kennisgeving om even te checken hoe het met je emoties gesteld is:
“Hé, ik merk dat ik voor de vijfde keer dit verslag wil nakijken. Wat is er precies aan de hand?”
Stel jezelf vervolgens een aantal vragen.
- “Welke emoties voel ik precies?”
- “Hoe sterk zijn ze?”
- “Wat was de trigger die er voor zorgt dat ik me nu zo voel?”
- “Waar dacht ik aan voordat ik weer perfectionisme gedachten kreeg?”
Dit heeft iets weg van cognitieve herstructurering — iets wat men ook gebruikt bij het behandelen van negatieve gedachten. Iets dat vrijwel op één lijn ligt met perfectionistische gedachten. In dit artikel lees je daar meer over.
Stap 2. Zoek een gezonde manier om met negatieve gevoelens om te gaan
Dankzij de vorige stap weet je waarom je uitstelgedrag wilt vertonen. In deze stap focus jij je op het vervangen van deze trigger. Wat bedoelen we hiermee?
Nou, stel dat de reden voor je perfectionisme-episode eenzaamheid is. Je partner is de stad uit, je beste vriend is druk bezig.
Jouw oplossing: je volledig op dat verslag storten. Hierdoor voel jij je namelijk minder eenzaam. Echter, voordat jij het doorhebt, ben je weer bezig met het zetten van te veel puntjes op de spreekwoordelijke ‘i’.
Om jouw drang naar perfectionisme nou op een gezonde manier op te lossen, grijp je niet naar perfectionisme als redmiddel, maar pak je het gevoel aan. Juist, die eenzaamheid, dáár focus jij je op.
In plaats van dus weer uren te steken in iets dat al goed is, bel je je broer op — “… zin om te lunchen?” Je gaat met je hond wandelen, je bezoekt een café. Alles dat er voor zorgt dat jij je minder eenzaam voelt, werkt.
Het doel is om een aantal verschillende strategieën te bedenken voor wanneer je weer perfectionistische neigingen voelt opkomen. Dit kan uiteenlopen van het schrijven in een dagboek, tot aan mindfulness of het kijken van een film. Bepaal simpelweg wat de emotie is die jou aanzet tot perfectionisme en pak die emotie aan.
Stap 3. Herhaal, oefen en experimenteer
Net als dat het jaren heeft geduurd om jouw perfectionisme-gewoonte op te bouwen, zal het ook een tijd nodig hebben om hieruit los te raken. Besef dat.
Jarenlang heb je perfectionisme gebruikt als een redmiddel om met negatieve emoties om te gaan. Dat verander je niet zo 1-2-3.
Enkel door veelvuldig je emoties en triggers in de gaten te houden, en daar op in te spelen, kun je perfectionisme leren loslaten. En ja: dat voelt oncomfortabel. Maar hé: dat is hoe je uiteindelijk groeit.
Kortom
Laat perfectionisme niet langer je roet in het eten gooien. Weiger dat het je weerhoudt om aan nieuwe projecten te beginnen. Voorkom dat het je dwingt uren te steken in iets dat al oké is.
En nee, dat doe je niet door jezelf te blijven vertellen dat “fouten niet bestaan, maar levenslessen wel. :)” Onzin. Je doet het door de vicieuze cirkel die je door de jaren heen hebt opgebouwd, te doorbreken:
Je zet perfectionisme niet langer in als redmiddel zodra jij je slecht voelt. Jij wordt je bewust van je perfectionistische gedachten en verzint alternatieve maatregelen dan voor de zoveelste keer dat verslag door te nemen.
Doe je dat lang genoeg, dan leer je langzaam inzien dat het oké is om de controle los te laten en dat jij ook zo goed genoeg bent.
Wij geloven in je.
Meer weten? Volg een Training Time Management…
In onze 1-daagse training Time Management gaan we veel dieper in op deze technieken. Ben je dus nieuwsgierig en wil je meer te weten komen over de verschillende manieren waarop jij jouw (werk)dag nog productiever kunt maken, volg ‘m dan eens en krijg meer gedaan in minder tijd — altijd fijn.
… of onze training Effectief Thuiswerken voor Teams
Ook zodra je vaak vanuit huis werkt, kun je baat hebben bij een van onze trainingen. Neem onze nieuwe training ‘Effectief Thuiswerken voor Teams’ bijvoorbeeld. Daar ontvang je tips voor thuiswerken en leer je beter samenwerken op afstand. Interessant, vooral nu. Volg ‘m daarom eens, alleen of samen met je collega’s.
