Een echtgenoot die best een paar kilo mag afvallen, een moeder die rookt of een collega die de hele dag zeurt over het werk. Er zijn altijd wel mensen om je heen die je zou willen veranderen, ten goede. Maar verandering laat zich helaas niet dwingen. Dus hoe pak je het aan?
Toegegeven, wie heeft er niet ooit gewenst dat een echtgenoot wat aan zijn gewicht zou doen? Of gehoopt dat een moeder zou stoppen met roken en meer zou gaan bewegen om een gezonde oude dag tegemoet te kunnen gaan? We hebben allemaal wel iemand in onze omgeving die een slechte gewoonte heeft en daar iets aan zou moeten doen. Voor zijn of haar eigen bestwil natuurlijk! Oké, en ook een beetje voor die van jezelf.
Maar verandering laat zich nooit dwingen. Gewoonteverandering is een moeizaam, langzaam en schommelend proces dat alleen vanuit het binnenste van de persoon zelf kan komen – en niet van buitenaf.
“You must be the change you wish to see in the world” of kortweg “be the change” was zo’n gekke uitspraak nog niet van Mahatma Ghandi.
Jij kunt alleen verandering zijn. Jijzelf. En dat geldt ook voor iemand anders. Hij of zij kan het alleen zelf doen. Jij kunt het niet voor die ander doen, een ander kan het niet voor jou doen. Zo simpel is de allereerste les in het ‘anderen veranderen’. Het gaat niet.
Wat je wél kunt doen
Dat je een ander dan misschien niet zelf kunt veranderen, betekent niet dat je iemand wel kunt helpen door hem of haar in de goede richting te leiden. Meteen even voor de duidelijkheid: ‘in de goede richting leiden’ betekent niet ‘de pot Ben&Jerry’s voor je echtgenoot verstoppen’ of ‘de sigaretten van je moeder door de wc spoelen’. Dit heeft geen enkel (positief) effect op degene die je wilt helpen met veranderen. Het betekent hoogstens een fikse ruzie en een verstopte toiletpot.
Om de ander wel assertief én effectief in de goede richting te helpen, zijn er andere opties. Dit zijn er 3 die ik je van harte aanraad, al komen ze misschien uit onverwachte hoek – gebaseerd op onderzoek van onder andere Harvard Business Review en adviezen van academische psychologen en gedragsdeskundigen:
1. Communiceer
Ga niet meteen over tot actie, zoals in de voorbeelden hierboven. Zelfs als deze positief ingestoken is, door bijvoorbeeld een sportschoolabonnement voor je echtgenoot af te sluiten. Het is te confronterend en belerend.
Start liever met praten. Maak de slechte gewoonte waar je je zorgen over maakt bespreekbaar.
Wees eerlijk en open in wat je zegt, en beheerst en kalm in hoe je het zegt. Steek het gesprek daarnaast positief in. Zeg dus liever: “Ik geef om je en ik zie je graag gezond en lang leven. Je overgewicht helpt daar niet bij.” in plaats van “Je bent te dik.”
2. Confronteer
Confronteer de ander met iets extreems, vooral wanneer de ander de ernst van zijn slechte gewoonte niet inziet.
Jamie OIiver deed het op basisscholen in Engeland, waar hij de kinderen wilde leren gezonder te eten. Zij waren gewend om alleen vette maaltijden voorgeschoteld te krijgen. Ze wisten dus niet beter dan dat dat oké was.
Wat Jamie vervolgens deed was een extreme confrontatie te noemen. Hij reed een hele container vol met (dierlijk) vet voor op het schoolplein. Zo liet hij de kinderen zien wát ze naar binnen werkten wanneer ze voor een vette kroket kozen in de cafetaria. Hij had hun aandacht. En veranderde hun bewustzijn.
Nu is het wellicht niet haalbaar om een container vol vet op de oprijlaan te parkeren. Wat je wel kunt doen, in het geval van de rokende moeder bijvoorbeeld, is het negatieve gevolg van de gewoonte laten zien. Neem een afbeelding van een stel rokerslongen en leg deze onder haar neus. “Zo zien je longen eruit, mam.” Foto van rokerslongen niet effectief genoeg? Leg er een foto bij van haar kleinkinderen (als die in het spel zijn) en geef aan dat je het mooi zou vinden als ze oma nog lang bij zich mogen hebben.
Wees, wederom, niet belerend maar wel confronterend. Laat feiten zien, geen meningen.
Beschrijf daarna de positieve voordelen van het achterwege laten van de slechte gewoonte. Schilder oprecht de glorieuze toekomstige staat van ‘fitte en actieve oudere’ waarin je moeder gaat verkeren wanneer ze zou stoppen.
3. Gebruik groepsdruk
Van die zeurende collega afkomen? Heb het met je collega’s vanaf nu alleen nog maar over positieve dingen. Zie het als een spel om gelijk meer positiviteit in je eigen leven te brengen. Laat de ander voelen dat hij ‘niet meer bij de groep past’ wanneer hij in zijn negatieve zone blijft hangen.
Of ga met een groep collega’s gezamenlijk elke week sporten, en wacht rustig af tot die ene collega met overgewicht mee gaat doen. Dat zal niet meteen gebeuren, nee. De ander heeft even tijd nodig om aan het idee te wennen en om in te zien dat hij ‘er anders niet bij hoort’. De ‘tipping point’ wordt dit in de psychologie ook wel genoemd.
Volgens de bekende innovatietheorie van marketeer Everett Rogers kan het daarnaast effect hebben om een ‘key influencer’ mee te laten doen aan het groepssporten. We zijn namelijk zo ingesteld dat we altijd opkijken tegen bepaalde mensen die we ‘influencers’ noemen. Zo helpt het wanneer Doutzen Kroes met het nieuwste model smartphone gezien wordt. En zo helpt het ook wanneer iemand met wie je collega met overgewicht het goed kan vinden mee gaat sporten.
Dus: ‘be the change’ met zijn allen, nodig een ‘influencer’ uit en wacht rustig af tot die collega zijn ‘tipping point’ heeft bereikt.
Wat je ook doet, onthoud vooral dit
Minstens zo belangrijk als de 3 bovenstaande tips (“communiceer”, “confronteer” en “gebruik groepsdruk”): waardeer de ander altijd zoals die is.
Probeer iemand die geen extravert persoon is niet te veranderen in een luidruchtig en aanwezig persoon. Wees realistisch, probeer iemand niet te veranderen in iemand die hij of zij niet is. Help een ander alleen veranderen wanneer dit echt beter is voor zijn welzijn of gezondheid. Wees content met wie de mensen om je heen zijn, inclusief al hun gebreken en slechte gewoontes. Wanneer ze niet willen veranderen, laat ze dan zijn. Of omring jezelf met andere mensen.
Zoals Lori Deschene, oprichter van Tinybuddha.com, zegt: “Relaties zijn compromissen, er bestaat niet zoiets als ‘de perfecte match’. Om gelukkig te zijn moeten we kiezen om ons te omringen met de mensen die we nooit zouden willen veranderen.”
Noot: de tips uit dit artikel zijn bedoeld voor het helpen bij kleine veranderingen die vaak (nog) vrij onschuldig van aard zijn. Slechte gewoontes. Wanneer je bijvoorbeeld te maken hebt met iemand die een alcohol- of eetprobleem heeft of lijdt aan een andere psychische aandoening zijn deze adviezen totaal misplaatst. In dat geval is het van groot belang om niet te wachten en professionele hulp in te schakelen.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
