Een medewerker uit je team is hoogsensitief. In grote lijnen weet je wel wat het inhoudt. Diegene neemt prikkels sterker waar en spanningen of conflicten kunnen hem meer raken. Hoe ga je om met een hoogsensitieve medewerker? Dit zijn de do’s en dont’s volgens hoogsensitiviteitsexperts.
Wat komt aan bod?
- Ga altijd na: wat vind jouw medewerker fijn?
- Wat is hoogsensitief?
- Hoogsensitief op de werkvloer
- 5 tips voor jou als leidinggevende
- En wat kun je beter niet doen?
- Veelgestelde vragen over hoogsensitief
Ga altijd na: wat vind jouw medewerker fijn?
Vermoed je dat je teamlid hoogsensitief is? Of heeft hij dat misschien zelf al eens laten vallen? Hoogsensitieve mensen zijn niet over één kam te scheren. Zo bestaan er zowel introverte als extraverte hoogsensitieve mensen. En zo zal de één vooral overprikkeld raken door fel licht of allerlei rumoer om zich heen, terwijl de ander meer gevoelig is voor een nare sfeer of conflicten binnen het team.
Het belangrijkste is altijd om met je medewerker in gesprek te gaan. Wat helpt hem? Wat vindt hij lastig? En wat zijn zijn behoeften? Belangrijk om in je oren te knopen voordat we in een paar wetenschappelijk aangetoonde do’s en dont’s duiken.
Wat is hoogsensitief?
Elk hoogsensitief persoon is anders. Maar volgens psychologe Elaine Aron, die in de jaren ‘90 voor het eerst met de term HSP (Highly Sensitive Person) kwam, is vooral typerend dat hoogsensitieve mensen zintuiglijke prikkels sterker waarnemen en die ook dieper verwerken. Ze hebben dus een hoge sensitiviteit voor geluid, licht en andere soorten prikkels.
De volgende hoogsensitief-kenmerken geven een goed algemeen beeld van wat hoogsensitief is:
- oog voor details in de omgeving (zoals non-verbale signalen);
- diep nadenken over dingen;
- bedachtzaam zijn bij bijvoorbeeld beslissingen;
- sterk aanvoelen wat anderen sociaal gezien nodig hebben;
- sterk rechtvaardigheidsgevoel (soms ook opkomen voor de underdog);
- behoefte aan rust en alleen zijn na samenzijn in grote groepen;
- goed aanvoelen of er spanningen zijn;
- een neiging tot over- of onderprikkeling.
Overigens is hoogsensitief zijn geen diagnose die je op basis van een afvinklijst op iemands voorhoofd kunt plakken. Het is geen stoornis, maar een persoonskenmerk. Mensen worden er wel of niet mee geboren. Naar schatting is zo’n 15-20% van de bevolking hoogsensitief.
Verder is hoogsensitief niet hetzelfde als hooggevoelig, ook al verwarren mensen die twee termen regelmatig. Volgens professor Elke van Hoof (klinisch psycholoog met HSP als specialisme) is hooggevoelig een mogelijke reactie van iemand die hoogsensitief is. Als iemand door zijn hoge sensitiviteit overbelast raakt, spreek je van hooggevoelig.
Hoogsensitief op de werkvloer
Nogmaals: hoogsensitief zijn is geen gebrek. Het is een eigenschap, net als bijvoorbeeld introvert of extravert zijn. Op het werk kan deze karaktertrek zowel in iemands voordeel als in zijn nadeel werken.
Voordelig is bijvoorbeeld dat een hoogsensitief persoon vaak oog heeft voor detail, nuances ziet en snel aanvoelt wat collega’s nodig heeft.
Aan de andere kant hebben mensen met HSP soms last van hun grote verantwoordelijkheidsgevoel, neigen ze vaker naar conflictvermijding en vinden ze grenzen aangeven niet altijd gemakkelijk.
Als ze bij een werkgever niet op hun plek zitten en lange tijd over hun grenzen gaan, kan dit leiden tot een depressie of burn-out.
Volgens professor Elke van Hoofd, die zich als klinisch psycholoog specifiek richt op HSP, hebben mensen met HSP ook eerder kans op stressgerelateerde klachten. Zij vertelt op de website Psychologies:
Hoogsensitieve mensen zijn bedachtzamer, gevoeliger voor zaken als sfeer, geluid en daglicht, zien snel nuances en details, zijn dikwijls heel creatief en passioneel maar raken door dat alles ook vaak overprikkeld, geven snel emotionele reacties waardoor ze ook sneller vermoeid zijn.
Ook op de werkvloer kunnen ze daar nogal last van hebben. Vooral in werksituaties waarbij voortdurende veranderingen aan de orde zijn.
5 tips voor jou als leidinggevende
Een hoogsensitief persoon kan op de werkvloer wat ondergesneeuwd raken. Ook voelen ze zich vaak “anders” en niet altijd op hun gemak. Juist omdat meer mensen hoogsensitief zijn dan vaak wordt gedacht, wordt steeds meer aandacht besteedt aan hoogsensitiviteit op de werkvloer. Met deze 5 tips kun jij er als leidinggevende goed mee omgaan.
1. Waardeer hun oog voor detail
HSP’ers hebben vaak een sterk oog voor detail en verwerken informatie dieper. Dat blijkt ook uit hersenonderzoek, waarin de hersenactiviteit werd bekeken bij mensen met en zonder HSP tijdens een zoek-de-verschillen-taak. Het bleek dat HSP’ers kleine verschillen tussen de afbeeldingen vaker opmerken. Ook was bij de mensen met HSP meer hersenactiviteit te zien in het hersengebied voor complexe visuele verwerking.
Dat zegt dat hoogsensitieve mensen informatie meer complex waarnemen en daarbij meer oog hebben voor detail. Ook Duits onderzoek laat zien dat hoogsensitieve mensen taken vaak sneller en met minder fouten volbrengen.
Hoogsensitieve medewerkers komen dan ook goed tot hun recht als je hen taken laat uitvoeren waarin die kracht tot uiting komt. En maken zij in een meeting een opmerking over een klein detail? Laat dan blijken dat je dat waardeert in plaats van een kritische vraag meteen van tafel te schuiven.
2. Respecteer hun focustijd
Doordat hoogsensitieve mensen zoveel waarnemen, hebben ze vaak na een periode in een groep of drukke vergadering tijd nodig om alles te verwerken. Gun hen die tijd door bijvoorbeeld niet vier meetings achter elkaar te plannen.
En werkt je medewerker gefocust aan een concentratietaak? Stoor hem dan ook liever niet voor allerlei kleine vragen. Een 1-op-1-gesprek is een handigere oplossing. Dat komt neer op het volgende: stoor iemand liever één keer voor tien dingen dan tien keer voor één klein ding.
3. Zorg voor een niet te drukke werkomgeving
Open kantoortuinen zijn voor HSP’ers meestal niet de ideale werkomgeving. Er is dan voortdurend geluid te horen en mensen lopen steeds door de ruimte.
Nu kun je natuurlijk moeilijk je bestaande kantoor volledig verbouwen. Maar merk je dat je medewerker steeds afgeleid raakt? Stel dan voor dat hij bijvoorbeeld met oortjes in of een koptelefoon op mag werken. Of overleg of hij het fijn zou vinden om structureel een X aantal keer per week thuis te werken.
Trouwens, kleine praktische aanpassingen kunnen ook al helpen. Niet de hele dag de radio op het Foute Uur zetten bijvoorbeeld of afspreken dat overleggen voortaan in overlegruimtes gebeurt, niet op de werkvloer. Dat zullen meer mensen dan alleen die collega je in dank afnemen.
Meer time-managementtips?
In deze tijd waarin stress beroepsziekte #1 is, is het überhaupt slim om je medewerkers een handje te helpen om gefocust aan hun taken te werken. Volg Björn Deusings en Tijdwinst.com op Instagram voor praktische tips op het gebied van leidinggeven en timemanagement.
Oh ja, ook het boek ‘Elke Dag Om 15.00 Uur Klaar’ barst van de slimme productiviteitstips. Handig voor je medewerker om stress te voorkomen, maar stiekem heb je er als leidinggevende ook veel aan.
4. Toon begrip in lastige situaties
Hoogsensitieve mensen hebben vaak een sterk ontwikkeld empathisch vermogen. Ook daar is wetenschappelijk bewijs voor gevonden. Hoogsensitieve mensen tonen meer activiteit in de hersengebieden die gepaard gaan met empathie dan niet-hoogsensitieve mensen als je hen naar blije of juist sombere gezichtsuitdrukkingen laat kijken.
Ze voelen het feilloos aan als iemand niet goed in zijn vel zit en kunnen daar vaak goed op inspelen. Andersom zullen ze het waarderen wanneer jij als leidinggevende begrip toont voor hen als zij bijvoorbeeld hun grenzen aangeven of met een vervelend voorval in hun maag zitten. Lees hoe je dat doet, inlevingsvermogen laten zien met een paar woorden.
5. Verwoord feedback doordacht
Een hoogsensitief persoon kan de neiging hebben om dingen te overanalyseren. Als je bijvoorbeeld je medewerker ergens op aanspreekt, kan dat eerder een gevoelige snaar raken of voelt de ander zich misschien persoonlijk aangevallen. Dan komt je feedback al helemaal niet aan.
Zorg er daarom bij een hoogsensitieve medewerker in het bijzonder voor dat je niet te aanvallend bent als je feedback geeft. De ik-ik-jij-methode kan je helpen om je feedback op een invoelende manier te brengen.
Een paar tips:
- Blijf dicht bij jezelf. Verwoord het gevoel dat bepaald gedrag in je opwekt in plaats van beschuldigingen te doen.
- Beschrijf je feitelijke observaties. Door je meningen voor je te houden, zal je collega zich minder snel persoonlijk aangevallen voelen.
- Houd rekening met je non-verbale communicatie. Mensen met HSP hebben daar meer oog voor dan mensen die niet hoogsensitief zijn.
- Geef tijd voor bezinning als je een lastige boodschap hebt gebracht.
- Toon interesse in de emoties van je collega. Vraag wat hem precies raakt in je boodschap en geef aan dat je dit begrijpt.
En wat kun je beter niet doen?
Is een van je teamleden hoogsensitief? Dan kun je het volgende maar beter laten:
- Je medewerker voor elke pietluttige vraag storen (is ook in het algemeen beter om niet te doen trouwens).
- Extraverte collega’s steeds aan het woord laten. Mensen die hoogsensitief zijn, zijn vaker introvert dan extravert. Maar vergeet ook stillere medewerkers zeker niet naar hun mening te vragen.
- Meteen om een reactie vragen. Hoogsensitieve mensen zijn bedachtzamer en hebben daardoor behoefte aan reactietijd.
- Het gevoel geven dat diegene “anders” is. Iemand die hoogsensitief is, heeft geen gebrek. Toch voelen hoogsensitieve mensen zich vaak anders. In plaats van een oordeel te vellen als je medewerker bijvoorbeeld vraagt of werken met oortjes in goed is, kun je beter vragen naar het waarom. Probeer de ander te begrijpen.
Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over hoogsensitief
Nu ben je een stuk wijzer over wat de hoogsensitief-kenmerken zijn en wat hoogsensitief is. Ten slotte nog antwoord op een paar veelgestelde vragen die je ook helpen om je medewerker nog beter te snappen.
-
Hoe weet je of je hoogsensitief bent?
Ongeveer een vijfde van de bevolking is hoogsensitief, dus het is niet gek als je jezelf na het lezen van dit artikel afvraagt ‘Ben ik hoogsensitief?’. De HSP-kenmerken eerder in dit artikel geven je hier al een goed beeld bij. Daarnaast heeft professor Elke van Hoof een HSP-test ontwikkeld waarmee je in 24 vragen kunt ontdekken of jij hoogsensitief bent.
-
Wat betekent hoogsensitief?
De hoogsensitief-betekenis? Hoogsensitief houdt vooral in dat je meer waarneemt en die waarnemingen ook dieper verwerkt.
-
Wat zijn de symptomen van hoogsensitief?
Bekijk vooral de lijst met hoogsensitief-kenmerken eerder in dit artikel voor een antwoord op die vraag. Het korte antwoord? Mensen die hoogsensitief zijn, nemen van nature meer zintuiglijke prikkels waar, hebben een sterker gevoel voor emoties en sfeer, en zijn vaak ook meer bezig met tussen de regels door kijken (non-verbale signalen, spanningen, etc.).
-
Waarom ben ik hoogsensitief?
Als je een hoge sensitiviteit hebt, dan ben je daarmee geboren. Je was dus ook al een hoogsensitief kind. Het is een karaktertrek die je van nature wel of niet hebt.
-
Wat te doen tegen hoogsensitief zijn?
Omdat hoogsensitiviteit een karaktertrek is, kun je er niet van afkomen. Wel kunnen mensen er beter mee leren omgaan. Als iemand herkent waardoor hij overprikkeld raakt en zijn grenzen aangeeft, zal hij minder last ervaren van de hoge sensitiviteit. Een cursus assertiviteit kan hierbij uitkomst bieden.
Leer altijd constructieve gesprekken voeren
Als leidinggevende is het belangrijk om goede gesprekken te voeren met elk teamlid. Introvert of extravert. Hoogsensitief of niet.
Ontdek hoe je communicatie naar een hoger niveau tilt met elke collega, wordt je bewust van je eigen mening en leer hoe je zonder te oordelen een luisterend oor kunt bieden.
Dat alles ontdek je bij de cursus gesprekstechnieken, die je overigens ook online kunt volgen. Na afloop kun jij met welke collega dan ook nog betere gesprekken voeren.
Wie zijn wij?
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
