Bij het googlen van je klachten stuitte je al snel op de diagnose ‘burn out’, maar heeft deze digitale dokter het wel bij het juiste eind? Waarschijnlijk niet, zegt deze hoogleraar Psychologie. ‘De klachten bij burn out, depressie én stress hebben zoveel overlap, dat je zomaar eens last zou kunnen hebben van de één in plaats van de ander’. Tijd dus om het (subtiele) verschil te leren kennen!Wat komt aan bod:
- Waarom we een depressie vaak verwarren met een burn-out
- Het verschil tussen burn out en depressie
- Het verschil tussen burn out en stress
- Wat te doen bij burn out klachten
- Verdieping: alles wat je over burn out wil weten
Wijzen jouw klachten op een burn out? Of toch op een depressie?
Je merkt al een tijdje dat je op je tandvlees loopt; je bent opgebrand, voelt je lusteloos en vat lastig slaap. Daarnaast wil het ook nog wel eens voorkomen dat je spontaan uitvalt tegen je partner of een collega. Kortom, je hebt je wel eens beter gevoeld.
Zelf vermoed je dat je een burn out hebt of er echt dicht tegenaan zit. Google je namelijk jouw klachten, dan is de diagnose duidelijk: een burn out. Of toch een depressie? Want dat lees je namelijk ook. Evenals dat je mogelijk zou kunnen lijden aan overmatige stress — wat is het nou?! Burn out, depressie of stress?
Lastig te beoordelen, zegt ook Witte Hoogendijk, psychiater, hoogleraar en hoofd van de afdeling Psychiatrie van het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam.
Burn out klachten hebben namelijk ontzettend veel overlap met andere mentale aandoeningen. Neem bijvoorbeeld klachten als somberheid, gespannenheid of concentratie-problemen; die komen zowel bij een burn out als bij een depressie voor.
‘Depressie-, overmatige stress- en burn-out klachten lijken qua symptomen zodanig op elkaar dat het moeilijk is om zelf vast te stellen waar je nou precies last van hebt — je lichaam geeft namelijk in deze gevallen overeenkomstige signalen af.’
Je kunt daarom zelf heel moeilijk vaststellen waar je nou precies last van hebt. Het is dus zinloos om je burn out klachten te googlen, want je zult geen concreet antwoord krijgen.
En om het nog even ingewikkelder te maken: je kunt zowel last hebben van een burn out, een depressie én overmatige stress ervaren. Sterker nog: de één kan in de ander overlopen.
Hoogendijk:
‘Een burn-out kan overgaan in een depressie, maar een depressie kan ook door weer iets heel anders dan een burn-out veroorzaakt worden, bijvoorbeeld door het verlies van een naaste.’
Als je dus een beetje pech hebt, kun je een verzameling aan narigheid hebben: een burn out omdat je de werkdruk niet meer aankunt, een depressie omdat je het thuis niet op rolletjes loopt én overmatige stress omdat de verbouwing van je huis maar niet opschiet.
Waarom dit belangrijk is om te weten
Veel te vaak slaan we op de zelf-diagnosticeren tour. Je hebt last van een aantal nare klachten en besluit dokter Google te raadplegen; je typt in ‘burn out klachten’ en verwacht een lijst aan symptomen te zien die onderschrijven dat jij inderdaad daarmee te maken hebt. (Waarschijnlijk is dit ook hoe je bij dit artikel bent uitgekomen.)
Dit lijkt onschuldig, toch kun jij jezelf hiermee op een verkeerd spoor zetten. Wanneer jij namelijk leest dat het ‘maar gewoon stress is en dit vanzelf overgaat wanneer je meer slaapt en aan kruidentheetjes toegeeft’, ga je het werkelijke probleem misschien uit de weg.
In plaats van professionele hulp te zoeken en daadwerkelijk iets aan je burn-out of depressie te doen, sla je een andere weg in. Het gevaar is vervolgens dat je te lang met je klachten rondloopt en de situatie zelfs verslechtert.
Belangrijk dus, dat je het verschil leert tussen burn out klachten, symptomen van depressie of indicators van overmatige stress.
Het verschil tussen burn out en depressie
Een burn out wordt officieel niet erkend als een mentale aandoening, maar is een term die een bepaalde moeheid beschrijft en het niet kunnen functioneren daardoor. Aangezien een depressie zich hier ook door kenmerkt, kan het dus al lastig zijn om de twee te onderscheiden. In beide gevallen kun je namelijk last hebben van:
- Concentratie- en geheugenproblemen
- Slaapproblemen
- Een leeg, lusteloos en somber gevoel
Waar ze zich echter in onderscheiden, is het volgende.
Hoogendijk:
‘Bij burn out klachten is er sprake van een uitgeblust gevoel en chronische vermoeidheid. Een depressie kan eventueel het gevolg zijn van een burn out, maar dan wordt je daarbij ook nog eens getergd door negatieve gedachten over jezelf, desinteresse in alles, een sombere stemming, motorische onrust of juist een afgevlakte motoriek. Ook de gedachten aan de dood kunnen optreden, daar is bij een burn-out geen sprake van.’
1. Neerwaartse spiraal
Daarnaast zorgt een depressie sneller voor een neerwaartse spiraal. Zoals Hoogendijk zei, kamp je met een depressie sneller met deprimerende gedachten en zie je het leven niet meer zitten. Bij een burn out voel jij je óók slecht, maar is dit in de meeste gevallen gericht op externe factoren, zoals gedachten over je werk(zaamheden).
2. Breder
Een depressie doet zich daarbij ook vaak op meerdere gebieden voor. Je voelt je niet alleen slecht op je werk, maar ook wanneer je iets met vrienden onderneemt of thuis met je partner op de bank zit. Bij een burn out zit dit doorgaans anders: je bent op je werk zo opgebrand dat je haast niets gedaan krijgt, maar krijgt van je privé-omgeving juist veel energie en vreugde.
3. Afzondering
Iemand die depressief is zal zich daarnaast ook sneller distantiëren van vrienden of familie. Ook het verliezen van interesses in activiteiten of hobby’s komt vaak voor. Natuurlijk heeft een burn out óók effect op je relaties, maar dit gebeurt vaak pas na een langere periode. Ook blijf je doorgaans interesse houden in je hobbies en kunnen deze zelfs verlichting geven.
Kortom:
Je voelt je zowel bij een depressie als bij een burn out slecht en bepaalde klachten komen overeen. Toch beïnvloedt een depressie meerdere gebieden in je leven, voeren deprimerende gedachten de boventoon en heeft het sneller effect op de omgeving. Wanneer je merkt dat je hier last van hebt, zou je dus zomaar eens een depressie kunnen hebben in plaats van een burn out.
Het verschil tussen burn out en stress
Hierbij wordt het al lastiger om de één van de ander te onderscheiden.
Een burn out ligt vaak namelijk in het verlengde van een periode waarin je overmatig veel stress ervaart.
Stress is geen stoornis en ook geen ziekte. Het is eerder een natuurlijke reactie van jouw brein en lichaam op prikkels. Helemaal niet erg om (soms) te ervaren en in milde vorm juist goed voor je concentratie en productiviteit!
Ervaar je echter regelmatig veel stress met telkens kortere tijdspanne, dan kan stress zich opbouwen. Het hoopt zich beetje bij beetje totdat het ergens tot ‘uitbarsting’ moet komen — iets dat we een burn out noemen.
Stress is dus in feite een voorloper van een burn out.
Hoe herken je in welk ‘stadium’ je verkeerd?
1. Overgevoelig versus afgevlakt
Stress zorgt ervoor dat je jouw emoties sterker ervaart; je staat op scherp en kan ieder moment in tranen of een woedeaanval uitbarsten. Wanneer je last hebt van een burn out ervaar je sneller gevoelens van leegte. Je voelt niets of je emoties voelen afgevlakt aan; enthousiasme of onverschilligheid zijn voor jou een en hetzelfde.
2. Fight versus freeze
Stress zet jouw lijf in overdrive. Je kunt kortstondige uitbarstingen hebben, voelt je opgefokt en hebt een kort lontje. Een collega hoeft maar een verkeerde opmerking te maken en jouw irritatie kan dan spontaan omslaan in gesnauw. Bij een burn out voel je eerder gevoelens van hulpeloosheid en een gebrek aan energie. Het geven van een reactie op je collega kost je zelfs teveel kracht.
3. Fysieke klachten versus emotionele klachten
Stress manifesteert zich op verschillende plekken in je lijf. We schreven er een uitgebreid artikel over. Kortstondig kun je last krijgen van hartkloppingen, buik- en hoofdpijn. Langdurige stress kan leiden tot spierspanningen en stijfheid in bepaalde lichaamsdelen. Bij een burn out kan dit zich óók allemaal voordoen, maar zijn de klachten vaak eerder psychisch of emotioneel. Je kunt last krijgen van een laag zelfbeeld, piekergedachten of gevoelens van uitzichteloosheid.
Kortom:
Stress is dan misschien wel het beginstadium van een burn out, maar de klachten zijn nog net iets anders. Wanneer je stress ervaart reageer je heftiger, directer en ervaar je het direct in je lijf. Een burn out kenmerkt zich daarentegen door een gebrek aan energie; zowel lichamelijk als emotioneel. Dit kan je misschien enig inzicht geven in waar jij momenteel mee kampt.
Nu je dit weet: wat te doen bij burn out klachten?
Je kent nou grofweg de verschillen en overeenkomsten tussen burn out klachten, depressie en stress. Waar je ook last van denkt te hebben, belangrijk is dat je er iets mee doet.
Schakel professionele hulp in
Ongeacht of je een depressie of burn out hebt, wees niet bang om het probleem aan te kaarten bij een (huis)arts. Hij of zij kan pas de diagnose stellen en actief zoeken naar een oplossing. Grote stap misschien, maar het onder ogen komen van je klachten is geen zwaktebod. Het is juist de weg naar verlichting van je klachten.
Bespreek het met je werkgever
Ook hierbij maakt het niet uit waar je last van hebt; burn out, depressie of stress. Het helpt om tijdig aan de bel te trekken, zeker wanneer de werkdruk of -omgeving de veroorzaker is. Vaak kunnen jullie samen tot een oplossing komen en eventuele aanpassingen in je werkzaamheden doorvoeren.
Zorg goed voor jezelf
Voorkom dat stress en spanning zich opbouwen in je lijf. Waak er daarom voor dat je voldoende ontspant, zowel op je werk als daarbuiten. Neem regelmatig pauze, zorg voor (meer) beweging, ga op tijd naar bed en let extra goed op je voeding. Het zal een depressie of burn out wellicht niet voorkomen, maar het draagt wel bij een meer (mentale) energie.
Leer beter omgaan met werkdruk
Indien je continue stress ervaart vanwege jouw werkdruk, maak dit dan niet alleen bespreekbaar, maar zorg ook zelf voor meer overzicht en rust. Het volgen van een cursus Timemanagement kan hierbij helpen.
Natuurlijk lost het niet het probleem en zijn symptomen op, maar leren hoe je een structuur in je (werk)dag aanbrengt, kan wel degelijk helpen in het verminderen van stress. Volg ‘m dus eens, die 1-daagse cursus Time Management, en maak het jezelf wat makkelijker.
Verdieping: alles over burn out
Wat is een burn-out?
Definitiewijs gezien is een burn-out het volgende:
“Een burn-out is een syndroom van (1) emotionele vermoeidheid of uitputting, in combinatie met (2) afstand nemen van het werk (distantie) en/of (3) weinig vertrouwen (meer) hebben in eigen functioneren.”
Of zoals Wikipedia zegt:
“Definitie burn-out: Een burn-out is een fysiologische aandoening waarbij de patiënt emotioneel en fysiek uitgeput is en weinig tot niets kan presteren.”
Maar wat is het?
Wanneer jouw lijf en geest meer van je vragen dan je aankunt, raak je overbelast. Je verliest het overzicht en raakt grip op je (werk)leven kwijt. Hierdoor kun je jouw dagelijkse bezighouden niet goed uitvoeren.
Je bent moe, uitgeput, prikkelbaar en overmatig gestresst. Dit noemen we overspanning. Wanneer overspannen zijn langer dan zes maanden aanhoudt, noemen we dit een burnout. Je voelt je letterlijk ‘opgebrand.’
Maar hoe merk je dat je lichaam op is? Wat zijn burn out klachten?
Wat zijn de klachten bij een burn out?
Wat zijn de klachten van een burn out? Wat zijn burn-out symptomen? Met andere woorden: hoe herken ik burn out klachten?
Burn-out symptomen en klachten verschillen per persoon en per situatie. Er is dus geen eenduidig ziektebeeld. Doorgaans ervaart men wel dat spanningsklachten door overmatige stress langzaam toenemen. Je vindt geen manier om te ontspannen en daarmee de stress af te bouwen. Dit resulteert vervolgens in de volgende symptomen:
Psychische symptomen burn out
- Neerslachtig
- Angst- en paniekklachten
- Onzeker
- Laag zelfbeeld
- Makkelijk huilen
- Prikkelbaar
- Snel boos, kort lontje, snel ergeren
- Niet tegen drukte of lawaai kunnen
- Piekeren
- Opgejaagd voelen
- Concentratieproblemen
- Geheugenproblemen
- Besluiteloosheid
- Cynische houding
- Afstand voelen tot werk of gezin
Lichamelijke klachten burn out
Welke lichamelijke klachten bij burn out? Wat doet een burn-out met je lichaam?
- Uitputting
- Lichamelijk moe
- Onrustig slapen
- Moeite met in slaap komen
- hoofdpijn
- Spierpijn
- Misselijkheid
- Buikpijn
- Maagklachten
- Hartkloppingen
- Hoge bloeddruk
- Benauwd of druk op de borst
- Snel grieperig
- Lage seksdrive
Wat zijn de eerste symptomen van een burn-out?
Bovenstaande klachten doen zich vaak pas na een tijdje voor. Eerst zul je vooral het gevoel hebben dat je grip verliest of dat je de vele problemen niet meer aankunt. Je voelt je machteloos, alsof je de controle over je (werk)leven verliest. Hierdoor vind je het lastig om je bezig te houden met normale dagelijkse activiteiten of werkzaamheden, bijvoorbeeld op je werk, thuis, studie of in je sociale kring.
Wat is de oorzaak van een burn out?
Hoe ontstaat een burn-out? Een burn-out ontstaat wanneer je langdurig overspannen bent. Dit ontstaat door langdurige stress: jij hebt te lang te veel van jezelf gevraagd. Omdat het je vervolgens niet lukte om op een juiste manier met die spanning om te gaan, is het uitgemond in een burn-out.
Enkele oorzaken van deze overmatige stress:
- Je wilt te veel tegelijkertijd.
- Er wordt een tijd lang te veel van je gevraagd, bijvoorbeeld door een te hoge werkdruk.
- Er zijn omstandigheden die tegenzitten, denk aan werkproblemen, relatieproblemen of geldschulden.
- Je ervaart weinig steun uit je (werk)omgeving; geen support van partner, slechte vriendenkring, ongemotiveerde werkomgeving, weinig sociale contacten.
- Je werkomstandigheden zijn slecht; weinig vooruitzichten, lange uren, onplezierige werksfeer.
- Er heeft een heftige gebeurtenis plaatsgevonden; een overlijden, een naaste is ernstig ziek geworden, relatiebreuk, ontslag, verhuizing, kind krijgen.
Hoe lang duren burn out klachten?
Het goede nieuws is dat je volledig kunt herstellen van een burn-out, maar dat proces gaat niet altijd even snel. Sommige mensen zijn na behandeling na enkele weken of maanden van hun burn-out af. Bij anderen kan dit proces een aantal jaren duren. Doorgaans is het herstel van een burn-out ongeveer één jaar. Des te actiever jouw aanpak is, des te groter de kans is dat je sneller herstelt en je weer na enkele maanden je bezigheden kunt oppakken.
Hoe herstellen van een burn out?
Wat te doen bij burn out klachten? Herstellen van een burn-out verloopt meestal in 3 fasen:
Fase 1: acceptatie (3 weken)
Eerst zul je jouw burn-out moeten begrijpen en moeten accepteren. Hierbij is het erg belangrijk dat je voldoende rust en ontspanning opzoekt.
- Pieker niet de hele dag, maar schrijf geregeld je gedachten en emoties op. Journaling is hiervoor uitermate goed geschikt.
- Praat met familie en vrienden over hoe je je voelt. Dot lucht op.
- Blijf zoveel mogelijk actief: blijf (gedeeltelijk) werken en pak desnoods andere zaken op.
- Maak duidelijke afspraken met je (werk)omgeving over wat je wel en niet aankunt.
- Houd structuur in je (werk)dag. Probeer ook in je privé-omgeving huishoudelijke taken te blijven doen en sociale contacten te onderhouden.
- Zorg voor voldoende slaap, eet gezond en probeer alcohol en drugs te vermijden.
- Blijf of kom in beweging! Ga sporten, wandelen, maar doe iets.
- Zoek naar ontspanning. Lees, kook, wandel of doe ademhalingsoefeningen. Kies wat voor jou werkt.
Fase 2: Oorzaken en oplossingen (3 tot 6 weken)
In de tweede fase reflecteer je over de oorzaken van je burn-out. Waardoor is dit ontstaan en hoe kan ik dit in de toekomst oplossen? Hoe kan ik beter met spanningen omgaan?
- Denk na over de oorzaken en schrijf ze op. Praat erover met een partner, vriend of arts. Schrijf op welke zaken, verplichtingen of afspraken invloed hebben gehad op jouw burn-out.
- Bedenk waar de spanning vandaan komt? Was het doorzettingsvermogen, plichtsbesef, druk van buitenaf?
- Hoe ging je doorgaans met de stress om? Trok je je terug? Leverde je in op slaaptijd? Dronk je een glaasje teveel?
- Denk na over oplossingen. Wat kun je beter doen? Hoe kun je de omstandigheden verbeteren? Met wie moet je in gesprek? Welke keuzes moet je maken? Wat moet anders? Zijn er zaken die je kunt delegeren?
Fase 3. Uitvoeren (6 weken)
In de laatste fase voer je de oplossingen uit en probeer je jouw normale werkzaamheden weer op te pakken. Je zal merken dat jij je hierdoor steeds beter gaat voelen, als ‘vanouds’. Hiervoor zul je in nauw contact met je werkgever, collega’s, partner en gezinssituatie moeten blijven. Wat kunnen zij en jij doen om de situatie te verbeteren én te voorkomen?
Hoe een burn-out voorkomen?
Wil je meer informatie over burn out? En met name hoe je er een kunt voorkomen? Raadpleeg dan eens onze andere artikelen. Daarin geven we je meer doelgerichte tips. Ook kun je onze burn out test doen om te zien of je er wellicht last van hebt.
- “Burn-out? (Werk)stress is het probleem niet”
- Wat te doen bij burn out? 6x ons beste advies
- Jong en een burn out? Dit is de oorzaak én de oplossing
- NEE zeggen – en burn out voorkomen: 7 tips
- Burn-out voorkomen? Ontdek hoe ‘t écht zit! (met 3 tips)
- Professor: ‘symptomen oververmoeidheid blijken westerse kwaal’. Zo wordt je (weer) zen
Hulp en meer informatie
Mirro — Een stichting die helpt bij het herkennen en voorkomen van burn-out. Een handige zelfhulp-tool.
Korrelatie — Landelijke organisatie die professionele hulp en advies aanbiedt.
Stichting burnout — Stichting en zorgaanbieder die door middel van persoonlijke gesprekken hulp biedt bij burn-out.
Thuisarts.nl — voor meer informatie over de diagnose burnout en welke verdere stappen je kunt nemen.
Psyned — Ontdek meer over de verschillende behandelmethodes bij burn-out
Dit bericht op Instagram bekijken
Wie zijn wij? | Training Timemanagement
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
