Iemand aanspreken op ongewenst gedrag – en dat kan vanalles zijn: te laat komen, een botte opmerking naar een klant of niet goed voorbereid zijn tijdens een meeting – is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe voorkom je dat je een conflict creëert? Leer van één van onze beste assertief communiceren tips: gebruik het ik-model. Daarmee maak je het probleem bespreekbaar (zonder de ander uit zijn tent te lokken!)

Assertief communiceren: tips om een conflict bespreekbaar te maken

Je gaat een conflict liever uit de weg, want je hoopt stiekem dat het strijdbijltje zich vanzelf begraaft wanneer je de kwestie negeert. Vergeten en vergeven. Ook kun je besluiten om er tóch iets van te zeggen. Bij voorkeur op een verkapte manier want jij wil voorkomen dat de ander zich aangevallen voelt en in de verdediging schiet.

Dat is begrijpelijk. Je wil namelijk niet de werkrelatie met je collega schaden wanneer je hem erop wijst dat het niet komen opdagen echt niet door de beugel kan.

Toch heeft het geen zin om je woorden en frustraties in te slikken. Wanneer iets niet goed voelt en jou daadwerkelijk schaadt, zul je het probleem bespreekbaar moeten maken. Wegkijken is dan geen optie.

Maar hoe doe je dat? Het probleem bespreken en zeggen hoe jij je voelt zónder het conflict groter te maken dan het is? Zonder een ander uit zijn of haar tent te lokken? Laten we één van onze beste assertief communiceren tips met je delen: het ik-model; ideaal voor het oplossen en voorkomen van conflicten.

Assertief communiceren tips1

Communiceren zonder onderbuikgevoelens: het ik-model

Het ik-model zou je ook kunnen kennen onder de noemer ‘Geweldloze Communicatie’ (GC), ‘Verbindende Communicatie’ (VC) of ‘Nonviolent Communication’(NVC). Het is een gesprekstechniek waarmee je op een assertieve wijze een probleem aankaart. En het steekt verbazingwekkend eenvoudig in elkaar:

“Wanneer… , voel ik me… omdat ik… nodig heb. Zou je daarom… .”

Dit is hoe je een probleem bespreekbaar maakt; gewoon kwestie van de open plekken invullen. Net letterlijk natuurlijk, maar het biedt wel een mooie houvast om een gesprek de gewenste richting op te sturen.

Waarom het werkt?

Wanneer je het ik-model gebruikt dwing je jezelf na te denken wat er nou precies gaande is. Je stapt even buiten je emoties en kijkt naar de feiten. Vervolgens vertel je dat op een constructieve en heldere wijze aan de ander. 

Je maakt het probleem dus in feite tastbaar en dáár kun je iets mee; het probleem oplossen bijvoorbeeld, of de gemoederen sussen.

‘Wanneer – dan – hierdoor – ik wil’ in de praktijk (4 stappen)

Maar hoe gebruik je het in een gesprek? Je wil natuurlijk niet letterlijk bovenstaande zin overnemen, dat zou een beetje raar overkomen. Laten we de zin in stukjes knippen en kijken naar de losse onderdelen van het ik-model:

Stap 1. Wanneer (Vertel wat je dwars zit)

Jouw brein is zo van zijn eigen gelijk overtuigd dat er tijdens een conflict vaak twee dingen gebeuren: je schiet in de verdediging én je gaat op zoek naar bewijs voor waarom je wel degelijk gelijk hebt — iets dat we cognitive bias noemen. Bij jouw collega treedt dit ook op. Ook hij is ervan overtuigd dat hij het bij het juist eind heeft. En wat gebeurt er dan? Juist: jullie bereiken een impasse.

Om het conflict of een gesprek dat daartoe neigt te bedaren, zullen jullie beide jullie overtuigen opzij moeten zetten en kijken naar wat er feitelijk speelt. Probeer dus niet op je emoties in te gaan, maar neem een stap terug en vraag jezelf af:

  • ‘Wat heb ik werkelijk gezien of gehoord?’
  • ‘Wat heeft de ander daadwerkelijk gezegd of gedaan?’
  • ‘Heb ik hier een concreet voorbeeld van?’

Je houdt het dus bij concrete feiten. Geen onderbuikgevoelens of horen-zeggen-dat. Benoem wat er daadwerkelijk gebeurt of gezegd is:

‘Stefan, we hadden gisteren om drie uur een afspraak en je bent niet komen opdagen. Je hebt me geen appje gestuurd en ook niet telefonisch op de hoogte gebracht…’

Assertief communiceren tips1

Stap 2. Dan (Vertel welk effect dit op jou heeft)

Vervolgens vertel je hoe jij je hierdoor voelt. En dat lijkt misschien tegenstrijdig: bij assertief communiceren tips lees je vaak dat emoties geen rol moeten spelen in een serieus gesprek, maar niets is minder waar:

Of je het nou leuk vindt of niet, emoties kun je nooit helemaal wegmoffelen. Niet wanneer je beslissingen neemt, niet wanneer je onderhandelt. Niets is ooit volledig op logica gebaseerd. Het ik-model biedt er daarom ruimte voor.

En denk nu niet dat je je als een emotioneel wrak moet opstellen; je vertelt beheerst wat de acties van de anderen met jou doen of gedaan hebben.

Bedenk je hierbij:

  • ‘Hoe voel ik me hierbij?’
  • ‘Welke emoties ervaar ik hierdoor?’
  • ‘Welke gevolgen heeft dit (gehad)?

‘… ik merk dat me dat kwaad maakt. Ik heb namelijk veel voorbereidingen getroffen. Om vervolgens niets van je te vernemen, dat stelt me teleur. Dit heeft er ook toe geleid dat ik de afspraak met de klant heb moeten verzetten, wat ons geen goede naam oplevert.’

Stap 3. Hierdoor (Geef aan welke fundamentele behoeften je mist)

Nadat je jouw collega op deze manier hebt aangesproken is de kans groot dat hij tegensputtert — ‘… ja, maar’. Het riedeltje. Eén van de assertief communiceren tips die wij je willen geven is: ga er niet in mee. Het heeft geen zin. Het ontkrachten van iemands tegenargument werkt zelden en kost je enkel energie. Wat daarentegen wél werkt is dieper gaan; achterhaal de oorzaak van jouw emotie. Waarom voel jij je zo? 

Volgens Marshall Rosenberg, de ‘bedenker’ van het ik-model, heeft iedere persoon namelijk dezelfde universele behoeften. Iedereen wil gerespecteerd worden, erkenning krijgen of zich gesteund voelen. Onder andere. Vertel dát, om je argumentatie kracht bij te zetten.

Ook hierbij kun jij jezelf weer een aantal vragen stellen:

  • ‘Ben ik kwaad omdat ik me niet gerespecteerd voel?’
  • ‘Wat mist er? Is het respect, integriteit of vind ik dat hij geen rekening met mij houdt?’
  • ‘Waar heb ik behoefte aan? Wat wil ik van de ander? Betrokken worden bij zijn keuzes? Transparantie?

Kortom: denk na over wat zijn acties bij jou oproepen en waarom dat is. Wat gebeurt hier? Wat mis je? Wat is de onderliggende reden voor de negatieve emoties die jij nu voelt?

‘… ik hecht veel waarde aan open en duidelijk communiceren. Dat is een teken van respect. Indien je me op tijd had verwittigd had ik er nog begrip voor gehad, maar erover liegen vind ik erg vervelend. Ik mis die eerlijk nu.’

Assertiviteit.jpg

Stap 4: Ik wil (Vertel het gewenste gedrag)

Hier komt het ik-model samen. Je hebt nu vertelt wat jij hebt gemerkt, hoe jij je daardoor voelt en wáárom jij je zo voelt. Nu vertel je wat jij graag anders wil zien. Hierbij zoek je altijd naar een gemeenschappelijke oplossing, zodat jullie beide tevreden zijn met de aanpak.

‘Ik zou het fijn vinden als we vanaf nu eerlijk en transparant naar elkaar toe zijn. Indien je een afspraak niet dreigt te halen, bel me dan gelijk. Mocht je me niet te pakken krijgen neem dan contact op met…’

Kortom

Met het ik-model vermijd je zogenaamde conflict-versterkers zoals ‘jij hebt me voor paal gezet door niet op te komen dagen!’ Kinderlijke en primitieve uitingen, die vaak voorkomen wanneer je sterke gevoelens van woede of verontwaardiging hebt en die slechts olie op het vuur gooien.

Assertieve uitingen op basis van het ik-model zijn daarentegen conflict-vermijders. Ze kanaliseren je woorden zo dat de ander begrijpt wat je zegt, zich gerespecteerd voelt en daardoor sneller zijn gedrag aanpast. Zonder conflict. Zonder in de verdediging te schieten.

Onthouden dus:

“Wanneer… , voel ik me… omdat ik… nodig heb. Zou je daarom… .”

Oefen het nu zelf eens

Het ik-model is dus een ideale manier om je (negatieve en positieve) gevoelens te uiten, waarbij een conflict bespaart blijft en je relaties juist verbeteren. Nu is het begrijpelijk dat je het ik-model niet altijd letterlijk kunt volgen. Het is zelfs niet aan te raden. Wanneer je telkens dezelfde zin iets anders gebruikt met ‘wanneer’, ‘dan’, ‘ik voel’ en ‘ik wil’ dan gaan je collega’s na een tijdje toch vreemd kijken.

Houd het ik-model daarom in je achterhoofd en pas het op een zo natuurlijk mogelijke manier toe in jouw communicatie. Het model is namelijk alleen maar bedoeld om je bewust te maken van het feit dat je de ander duidelijk maakt welk effect zijn of haar gedrag op jou heeft. Onthoud dat wanneer je het ik-model toepast.

Probeer het eens uit op deze voorbeelden, om het ik-model op jouw manier toe te passen en er zo aan gewend te raken. De onderstaande zinnen zijn conflict-versterkers. Maak er assertieve conflict-vermijders van met het ik-model, zoals jij het graag toepast:

Oefen:

  • “Kom toch met ons mee naar de bar, je hoeft die deadline toch niet precies te halen?”
  • “Ik heb je toch al gezegd dat ik je vandaag niet kan komen helpen? Laat me met rust!”
  • “Stop met zeuren, ga aan het werk.”
  • “Jaja, jij denkt weer dat je beter bent dan de rest.”
  • “Je waardeert ook nooit wat ik voor je doe.”

En, lukt het een beetje? Blijf oefenen in de praktijk en je zult merken dat je het ik-model na een tijdje automatisch toepast.

Assertiviteit kopie

Toch nog lastig? Volg een assertiviteitscursus

Merk je dat je toch nog wat moeite hebt met bovenstaande assertief communiceren tips, laat ons je dan helpen. Je kunt namelijk een 1-daagse assertiviteitstraining volgen waarin we je alles leren over assertief gedrag; van een zelfverzekerde lichaamshouding tot aan krachtige gesprekstechnieken. Ideaal voor op de werkvloer, maar ook wanneer je in je privé-leven krachtiger in je schoenen wil staan. Neem zeker eens een kijkje.

En wil je verder lezen? Lees dan eens het boek of deze artikelen

Wil je meer leren over assertiviteit of voor jezelf opkomen op de werkvloer, door slimmer te werken? Lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar en maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen. Dan leer je niet alleen sterker in je schoenen staan, maar krijg je ook nog eens timemanagement tips op de koop toe.

Check ook eens deze artikelen: