Zou mijn feedback de ander boos maken? Schaadt het onze relatie? Vindt de ander me dan te kritisch? Hoewel feedback veel positiefs kan brengen, zijn veel mensen bang voor de gevolgen ervan. Maar dat doemdenken is echt nergens voor nodig. Met deze 4 tips kom je ervan af.
Feedback geven kan spannend zijn. Ook al ben je er tot in het puntje van je tenen van overtuigd dat je iets zinnigs te zeggen hebt, toch kan het een tikkeltje eng zijn om de ander ook daadwerkelijk aan te spreken. Misschien schieten er allerlei doemscenario’s door je hoofd. Dat de feedback jullie relatie onder druk zet, dat je collega na de feedback heel anders tegen je aankijkt of je zelfs geen blik waardig meer gunt. Of erger nog: dat ze er met anderen over gaat roddelen en dat jij daardoor in het pispaaltje verandert.
Allemaal vervelende gedachten die je in de weg zitten bij het uitspreken van feedback. En die ook nog eens nergens voor nodig zijn. Puntje bij paaltje komt van die doemscenario’s meestal vrij weinig terecht, terwijl we ons er toch heel vaak door laten leiden.
Waarom we doemdenken over feedback?
Je vraagt je misschien af “Waarom ben ik een doemdenker als ik feedback wil geven?”. Het antwoord is simpel: omdat ons brein van nature negatief gestemd is. Kunnen we niets aan doen: de doemdenken-oorzaak gaat terug tot in de oertijd. In de tijd dat we nog met knuppels leeuwen moesten verslaan om in leven te blijven, was het heel handig om altijd op je hoede te zijn. Doemdenken was toen een must om de gevaren te overleven die continu op de loer lagen. Dat ons brein best wel negatief is, had dus een belangrijke overlevingsfunctie.
Tegenwoordig ligt dat natuurlijk anders. Op een gemiddeld kantoor wordt je niet achterna gezeten door een wild beest (nee, kantoorhonden vallen niet onder die categorie!). En zelfs de meest gepikeerde collega zal je niet letterlijk de kop kosten. Toch zijn we nooit het oerinstinct kwijtgeraakt dat je continu voorbereid zou moeten zijn op mogelijke gevaar. Met als gevolg dat we zelfs in kleine dingen een enorm risico kunnen zien.
Nog een doemdenken-oorzaak: eerdere ervaringen
De vraag “Waarom ben ik een doemdenker?” is trouwens op nog een manier te beantwoorden. Een andere doemdenken-oorzaak is deze: waarschijnlijk komt je “feedbackangst” ook voort uit eerdere ervaringen of uit onzekerheid. Die hebben je misschien hardnekkige overtuigingen opgeleverd. Wellicht ben je door je onzekerheid bang om door anderen (ook die ene collega) afgewezen te worden.
Het kan ook zijn dat je op eerdere feedback een niet-fijne reactie hebt gekregen. Dat iemand bijvoorbeeld zwaar gekwetst was, terwijl je het niet zo bedoeld had. Het zou zomaar kunnen dat je hersenen je die situatie opnieuw voorhouden als je aan deze nieuwe situatie denkt. Het gevolg? Je durft de feedback niet te geven uit angst dat de eerdere situatie zich herhaalt.
Wat nu als deze persoon ook gekwetst wordt? Als het jullie relatie beschadigt? Of erger nog: als het je via allerlei omwegen de kop zou kosten op je werk en tot een ontslag leidt? Een sterk staaltje doemdenken dat we nu een halt gaan toeroepen! Stop met doemdenken, start met feedback geven.
Zo krijg je het doemscenario over feedback geven uit je hoofd!
Door die eerdere ervaringen en door een stukje DNA kun je allerlei onrealistische consequenties koppelen aan feedback geven. Misschien weet je zelf diep van binnen maar al te goed dat ze geen werkelijkheid worden, maar daar ook naar handelen is een tweede. Met deze tips kun je positiever tegen feedback aankijken.
Tip 1. Analyseer je doemscenario
De eerste stap naar voorkomen dat je mug een olifant wordt, is beseffen dát je iets kleins aan het opblazen bent. Ga bij jezelf na hoe je gedachten een loopje met je nemen en hoe je eerdere situaties op de huidige feedbacksituatie projecteert.
Stel jezelf daarvoor de volgende vragen:
- Uit welke angst of ervaring kan dit doemscenario zijn voortgekomen?
- Heb je een eerdere ervaring meegemaakt die je doet denken aan dit doemscenario?
- Waarin is de huidige situatie anders dan de situatie destijds?
- Daarover nadenkend: hoe realistisch is het dat dezelfde reactie als toen nu ook optreedt (op een schaal van 1 tot 10)?
- Wat zou juist het best mogelijke zijn dat er kan gebeuren?
Die vragen helpen je enerzijds om minder te doemdenken en laten je anderzijds ook juist nadenken over de mogelijke positieve gevolgen. Want naast alles wat “mis zou kunnen gaan”, heeft feedback geven vooral vele voordelen.
Tip 2. Stuur je gedachten bij met affirmaties
Nu je weet dat feedback geven ook voordelen heeft en dat de kans op een negatieve uitkomst kleiner is dan je hoofd je wijsmaakt, is het tijd om je gedachten bij te sturen. Je gedachten kunnen je dan misschien akelig goed om de tuin leiden; je hebt deels zelf invloed op wat je denkt en kunt je gedachten dus ook bijsturen.
Laat je negatieve doemscenario plaatsmaken voor een positieve gedachte over feedback geven en spreek jezelf die zó vaak toe dat je er meer en meer in gaat geloven. Die tactiek heet affirmeren en onderzoek heeft aangetoond dat het echt werkt.
Affirmeren is zeker niet alleen een spiriwiri-trucje dat je op feelgood-blogs leest. Zo laten deze onderzoekers zien dat slechts een paar minuten blijven denken aan je kwaliteiten vóór een stressvolle meeting je een lager stressniveau, meer zelfvertrouwen en betere kansen op een positieve gespreksuitkomst oplevert. Ook de bevinding van Falk en zijn collega-onderzoekers geeft hoop: informatie die we normaal als bedreigend zouden ervaren kunnen we door positieve affirmaties beter zien als relevante informatie om lessen uit te halen.
In de context van doemdenken over feedback zou je kunnen denken aan affirmaties als:
- “Met mijn feedback help ik mijn collega groeien.”
- “Ik mag mijn mening geven.”
- “Door feedback voorkom ik dat een vervelende situatie zich herhaalt.”
- “Met mijn feedback help ik de teamprestaties verbeteren.”
- “Door mijn feedback kan mijn collega in positieve zin veranderen.”
Spreek jezelf die zinnen een paar keer toe (volgens sommige onderzoekers zou de hele dag door affirmaties toespreken nóg effectiever zijn) voordat je je feedback gaat geven. Dan ga je positiever het feedbackgesprek in en zal je jezelf ook minder snel inhouden om te zeggen wat je op het hart ligt.
Tip 3. Geef de feedbackontvanger ruimte om te reageren
Wat is nu een betere manier om het doemdenken uit je hoofd te krijgen dan ervaren dat van je doemscenario in werkelijkheid niets terechtkomt? Het is überhaupt in elke situatie aan te raden om met de feedbackontvanger in gesprek te gaan over wat je feedback met diegene doet. Dan kun je mogelijk gekwetste reacties, teleurstelling of onduidelijkheid direct ondervangen in plaats van dat het gaat sluimeren. Ook voor jezelf is het verstandig daarnaar te vragen. Dat kan al met een simpele vraag als “Wat vind je ervan dat ik dit zo zeg?” of “Wat doet dit met je?”.
Als de ontvanger aangeeft dat hij er wel wat mee kan en het fijn vindt dat je het aangeeft, geeft dat jou vast ook meer zelfvertrouwen om een volgende keer zonder doemscenario’s feedback over je lippen te krijgen.
Tip: geef de feedbackontvanger na je vraag ook écht de ruimte om hierop te reageren. Ook al voel je de neiging om na zijn eerste zin direct een tegenwerping erin te gooien, doe dat nog even niet. Luister enkel (op een actieve manier) en bewaar jouw reactie totdat de ander is uitgesproken. Vraag liever door dan dat je te snel het woord overneemt.
Geef feedback, ook bij feedbackangst. Er is geen betere manier om doemdenken te stoppen dan ervaren dat van je doemscenario niets terechtkomt.
Tip 4. Word een pro in constructieve feedback geven
Feedback geven is een vaardigheid die iedereen kan leren. Jij ook. De meest effectieve feedback is erop gericht de ander verder te helpen, bevat geen overduidelijke frustraties en is gebaseerd op concrete feiten.
De 4 G’s-methode is een slim feedbackmodel waarmee je jouw feedback constructief kunt insteken. Het model werkt in grote lijnen als volgt:
- Deel je feitelijke observatie van het gedrag van de ander (dus wat hij doet of zegt). Blijf bij de feiten en houd je mening nog even voor je.
- Benoem het gevoel dat dit gedrag bij jou opwekt (“Ik merk dat…”) en blijf daarin bij jezelf.
- Geef aan welk gevolg het gedrag van de ander heeft op jou of op anderen uit jullie omgeving. Maak het niet te bedreigend, dus ga ook in dit geval zeker niet doemdenken.
- Geef aan welk gewenst gedrag je liever zou zien en check bij de ander of hij zich daarin kan vinden en wat hem een juiste oplossing lijkt.
Als je je feedback op die manier constructief brengt, is de kans al helemaal klein dat jouw doemscenario werkelijkheid wordt en dat je collega zich door je feedback compleet uit het veld geslagen voelt.
Een training feedback geven leert je nog meer over feedback geven
Vind jij feedback geven een uitdaging en ben jij er klaar mee je feedback regelmatig voor je te houden? Dan kun je uit dat niet-helpende patroon komen met een training feedback geven.
Leer bij de meest populaire 1-daagse training feedback geven (ook online te volgen) hoe je opbouwende feedback geeft en ontvangt.
Het resultaat? Dat jij je woorden nooit meer in slikt en voortaan zinvolle feedback in een constructief jasje weet te steken. Dat leidt tot prettige onderlinge relaties en betere samenwerkingen én voorkomt doemdenken over feedback geven. Zelfs bij die ene collega.
Wie zijn wij? | Training Feedback Geven
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van time management, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
