Samenwerkend leren – niet alleen in de klas, ook op de werkvloer belangrijk! (zo doe je het)

“Samenwerkend leren” is een term die je veel in onderwijsland tegenkomt. Je ziet het misschien al voor je: kleuters die samenwerken om hun blokkentoren overeind te houden. Maar samenwerkend leren stopt zeker niet zodra je de kleuterschool met een tien en een griffel hebt afgerond. Samenwerken doe je de rest van je leven. Samenwerkend leren dus ook. Hoe pak je dat goed aan in teamverband?

Wat is samenwerkend leren? 

Samenwerkend leren betekent dat collega’s, studenten of leerlingen in een groep aan een project werken waarvoor zij gezamenlijk verantwoordelijk zijn om op die manier te leren van elkaar. Dat betekent dat ze elkaar helpen, feedback geven, resultaten evalueren en er zo voor zorgen dat iedereen van elkaar kan leren. Die betekenis is gelijk aan die van coöperatief leren; die twee termen komen op hetzelfde neer.

Eén van de voordelen van samenwerken is dat je elkaar kunt versterken en van elkaar leert. Dat voordeel benut je bij samenwerkend leren. Iedereen kijkt immers met een andere blik, door de verschillende achtergronden en ook door de verschillende persoonlijkheden.

Samenwerkend leren wordt veel gebruikt in het onderwijs. Er bestaan allerlei termen voor en boeken over en ongetwijfeld schuiven onderwijsprofessionals regelmatig aan bij heidagen over onderwerpen als “coöperatieve werkvormen voor kleuters”, “sleutelbegrippen effectief leren” en “coöperatieve werkvormen groep 1 en 2”. Enthousiaste kleuters storten zich met hun tong uit hun mond samen op een opdracht (wat waarschijnlijk zoiets zal zijn als een herfsttafel maken met dennenappels). Het idee is dat ze samen dingen leren en elkaar helpen om tot een goed resultaat te komen. 

Ook bij serieuze projecten in het werkleven is leren een belangrijk doel van samenwerken. Laten we er voor het gemak van uitgaan dat jouw vierde verjaardag én je laatste herfst-knutseltafel al even achter je liggen. Maar samenwerkend leren (ook wel “coöperatief leren”) blijft relevant, ook ver na de kleuterklas.

Waarom is het belangrijk?

We hoeven je vast niet te vertellen waarom samenwerken überhaupt belangrijk is op de werkvloer. Niemand heeft in zijn eentje alle kennis al in huis. Bovendien kun je nooit overal in uitblinken of de snelste in zijn. Daarnaast is je eigen tijd maar beperkt. Door dingen samen op te pakken, bespaar je tijd, profiteer je van meer kennis en kom je tot innovatievere oplossingen. 

Specifiek heeft samenwerkend leren ook belangrijke voordelen:

• Je doet meer kennis op over een bepaald onderwerp of leert andere visies kennen door de samenwerking.
• Je ontdekt waar je goed in bent en waar je jezelf nog in kunt verbeteren.
• Collega’s leren om problemen met elkaar op te lossen en daar niet in te blijven hangen.
• Je leert om effectief te communiceren, ook als je het ergens niet mee eens bent of iets vervelend vindt.
• Jullie creëren een open cultuur, waarin constructieve feedback geven en elkaar zo verder helpen gebruikelijk is.
• De onderlinge relaties tussen collega’s worden sterker als je van en met elkaar leert en met elkaar blijft communiceren.
• Je bouwt meer zelfvertrouwen op doordat je in een samenwerking ook je eigen sterke punten ontdekt.

Sowieso kun je in contact met elkaar meer leren dan alleen. Hoe graag je misschien ook wilt, niemand is een volledige autodidact op alle vlakken. Je hebt altijd blinde vlekken, misschien zelfs een tunnelvisie. Anderen kunnen je helpen om dingen anders te bekijken en je kennis uit te breiden.

Wat zijn de kenmerken van samenwerkend leren?

Samenwerkend leren gaat niet vanzelf door zomaar een paar mensen bij elkaar aan tafel te zetten. Daarvoor moet iedereen zich inzetten, samen voor resultaat gaan, elkaar feedback geven… Kortom: er zijn wat voorwaarden. 

Vergeet je te communiceren? Slik je je feedback standaard in? Of blijf je toch liever lekker op je eigen eilandje taken oppakken? Of laat je je planning in de soep lopen? Dan zit dat niet alleen de samenwerking in de weg, maar maakt het het ook moeilijker om in een samenwerking te leren. 

Dit zijn de belangrijkste kenmerken van succesvol samenwerkend leren:

• Je werkt nauw met elkaar samen om één gezamenlijk resultaat te behalen en werkt daar op hetzelfde moment met elkaar naartoe.
• Je werkt binnen een kleine groep, zodat iedereen een duidelijke bijdrage kan leveren en zijn mening kan geven.
• Er is wederzijdse afhankelijkheid: elke collega is afhankelijk van de inzet van anderen voor een succesvol resultaat.
• Er is directe interactie tussen collega’s nodig voor samenwerkend leren. Alleen zo kun je het project laten slagen, bijvoorbeeld om oplossingen te bedenken, meningen te delen en argumenten te geven.
• Feedback geven is belangrijk om elkaar vooruit te helpen. 

In de onderwijswereld geloven ze ook wel in GIPS als model voor coöperatief leren. Dat staat voor Gelijke deelname, Individuele aansprakelijkheid, Positieve wederzijdse afhankelijkheid en Simultane actie. Allemaal punten die je ook in het lijstje hierboven terugziet!

Hoe stimuleer je samenwerkend leren in teams?

Nee hoor, we zullen niet strooien met “leerdoelen voor samenwerken” of “coöperatieve werkvormen” en andere ingewikkelde termen uit de onderwijswereld. Dat leren samenwerken in de klas zo belangrijk is, heeft er alles mee te maken dat je ook op de werkvloer veel projecten samen oppakt. 

Hoe zorg je ervoor dat alle collega’s zoveel mogelijk met en van elkaar leren? Dit zijn 7 must-do’s waarmee jij nog meer haalt uit je samenwerkingen.

1. Vraag ook om feedback

Het is niet alleen belangrijk om feedback te geven, maar ook om zelf feedback te ontvangen. Pas wanneer je weet wat jij goed doet, wat je talenten zijn en wat je juist beter kunt aanpakken, kun je leren in samenwerkingen. Vraag dus ook zeker eens gericht aan collega’s, opdrachtgevers of een leidinggevende of zij feedback voor je hebben. Constructieve feedback het liefst uiteraard.

Hoe je dat doet? Deze voorbeelden van feedbackvragen helpen je vast op weg.

2. Luister naar elkaar (en dan ook écht)

Luisteren denken we allemaal prima te kunnen. Ik bedoel: je hoort vast wel wat je collega zegt. Maar zeg eens eerlijk: hoe vaak luister je maar half of ben je ondertussen alweer aan het bedenken wat je ergens op gaat zeggen? Of nog erger: je raakt getriggerd door iets waar je het niet mee eens bent en merkt dat door jouw acute irritatie de rest van wat je collega zegt langs je heen gaat.

Wees gerust: het overkomt de besten. Maar het is goed om jezelf aan te leren hoe je écht kunt luisteren. Niet alleen je oren openzetten, maar ook echt laten binnenkomen wat diegene zegt en je best doen om dat volledig te begrijpen. Zélfs als je het er totaal niet mee eens bent. 

Daarvoor is actief luisteren belangrijk. Dat betekent dat je blijft luisteren totdat de ander is uitgesproken, daarbij ook doorvraagt en diegene stimuleert om verder te vertellen. Wie weet is het standpunt van de ander echt zo rampzalig nog niet of zit er zelfs een kern van waarheid in. Of dat zo is, ontdek je maar op één manier: luisteren. En dan écht.

3. Toon begrip voor de ander

Met alleen luisteren ben je er nog niet. Want wat doe je als je na het aanhoren van je collega toch denkt “Wat een flauwekul! Daar ben ik het niet mee eens!”? Dan is het belangrijk om niet direct in de aanval te gaan, maar eerst begrip te tonen voor je collega. Geef aan dat je snapt waar dit standpunt of de zorgen van je collega vandaan komen. Wees empathisch, al is het maar met een paar woorden: “Ik begrijp het.” 

En breng jouw mening of punten pas in zodra je dat hebt gezegd. En natuurlijk constructief. Haal de mening van de ander niet onderuit en val elkaar niet aan, maar geef op een nette manier aan hoe jij erin staat. Daar maak je vrienden mee. En maak je betere collega’s mee.

4. Communiceer assertief

Huh, agressief? Nee joh, “assertief” is iets heel anders dan eens flink met stoelen smijten of je stem verheffen. Assertief communiceren betekent dat je je mening duidelijk uitspreekt en daarbij zowel jouw belangen als die van de ander respecteert. Het belangrijkste woord in die definitie is “duidelijk”. In de praktijk zien we namelijk vaak dat collega’s subassertief, passief agressief of assertief naar elkaar communiceren. En dat is dus óf disrespectvol óf reuze-onduidelijk. 

Om een voorbeeld te geven: je kunt op een paar manieren duidelijk maken dat jouw agenda overloopt en dat je deze taak van je collega er nu écht niet bij kunt hebben:

• Subassertief: “Ja hoor, geen probleem! Ik maak er wel even tijd voor of werk morgen wat over. Gaat lukken!” (terwijl je hiervoor uren moet overwerken en het dus helemaal niet zomaar gaat lukken)
• Passief agressief: “Nou, vooruit, ik pak het wel weer op! Je krijgt het morgen in je mailbox.”
• Agressief: “Hoe durf je het te vragen?! Mijn agenda puilt al uit. Zoek het uit. Doe het lekker zelf!”

Geen van die drie manieren werkt fantastisch. Bij de eerste verstop je jouw belangen onder het tapijt en heeft je collega geen idee dat jij overloopt omdat je er niets over zegt. Bij de tweede variant geef je je collega een sneer die nergens voor nodig is (jij neemt zelf het werk op je!). En bij de derde kom je een tikkeltje overdreven uit de hoek.

Beter werkt het om assertief te zijn en dus te zeggen wat je vindt, maar wel met respect voor de ander:

“Sorry, dit gaat me vandaag niet lukken. Ik heb al een volle agenda. Overmorgen kan ik het voor je oppakken. Is dat voor jou ook in orde?”

5. Maak een realistische planning

Een succesvolle samenwerking vraagt ook om iets van jou: een goede planning. Dat betekent vooral dat je planning realistisch en dus haalbaar is. Zowel voor jou als voor je collega’s is het immers geen feest als je werk te laat aanlevert of dingen belooft die je niet kunt waarmaken. Bovendien wordt je werk er niet beter op als je alles halsoverkop op het laatste moment nog moet realiseren.

Over een realistische planning hebben we al talloze artikelen geschreven. Lees bijvoorbeeld eens deze artikelen om nooit meer met jouw te volle agenda in de knoop te komen:

• Prioriteiten stellen? Gebruik het Eisenhower-model
• Takenlijst maken – van wensenlijst naar uitvoerbare ‘to do’-list
• Jouw beste to do-lijst ooit: Todoist (de complete handleiding)
• Hoe maak ik een planning? Een goede planning maken volgens een timemanagement expert
• Te druk? Schrap NU meteen “ja” uit je vocabulaire

Meer leren over slim timemanagement?

Smaakt slimmer plannen, efficiënter werken en to-do-lijsten maken die wél haalbaar zijn voor jou naar meer? Dan heb je geluk: Björn schreef er een compleet boek over: in ‘Elke Dag om 15.00 Uur Klaar’ zet hij een handig planningssysteem op een rij waarmee jij twee uur op een dag kunt besparen. 

Heb je nú behoefte aan tips en kun je niet wachten tot jouw nieuwe planningsbijbel op de deurmat ploft? Volg dan Björn en Tijdwinst op Instagram om dagelijks tips in je tijdlijn te krijgen over slimmer (samen)werken.

6. Vergeet geen positieve feedback te geven

Voor een geslaagde samenwerking waarin je van elkaar leert, is feedback van levensbelang. Maar dan zeker niet alleen negatieve feedback! Het is óók heel belangrijk om juist positieve feedback te geven. Zeg het dus ook zeker als je vindt dat een collega dingen goed heeft aangepakt of als je bepaalde dingen in een collega waardeert. 

Waarom? Positieve feedback is cruciaal in samenwerkingen:

• Door óók positieve feedback te geven, zullen collega’s eerder openstaan voor je negatieve feedback. Je staat dan minder snel als dé boeman (of -vrouw) te boek.
• Het is zinvol voor collega’s om te weten wat zij al goed aanpakken. Dan weten ze dat ze bepaalde methodes, werkwijzen of manieren van doen vooral moeten vasthouden. Ook dát is samenwerkend leren.
• Complimenten zijn waardevol voor de relatie met je collega’s. Waardering tonen komt de samenwerking en jullie onderlinge contact zeker ten goede.
• Door überhaupt meer feedback te geven, creëer je een cultuur waarin feedback geven de norm wordt. Precies wat je wilt (zeker in een wereld waarin mensen feedback geven nog steeds vaak reuze-spannend vinden!). 

Dus slik je complimenten niet in en bewaar ze ook niet tot de jaarlijkse Complimentendag op 1 maart (om dan met veel moeite “Goh, leuke trui!” te zeggen tegen je collega omdat je op niets beters komt). Maar geef vaker complimenten. Let op: doe het altijd welgemeend! Ga je collega niet complimenteren met dingen die je helemaal niet zo goed vindt. Het moet wel oprecht zijn. Anders merkt je collega het ook.

Oh ja, ga feedback niet sandwichen! Dus combineer positieve en negatieve feedback niet, maar geef ze los van elkaar. Dan komt zowel de positieve als de negatieve feedback beter uit de verf.

7. Houd je communicatie to the point

Zoals assertief communiceren belangrijk is, zo is het ook belangrijk om niet te veel woorden aan dingen vuil te maken. Probeer bijvoorbeeld efficiënt te mailen: zet geen dingen op de mail waarvoor je beter een afspraak kunt plannen (briefings van 4 pagina’s bijvoorbeeld) en bewaar de lange inleidingen voor een leuk essay, maar houd je e-mails kort. 

Ook in mondelinge communicatie is het belangrijk om kort en bondig te communiceren. Kom bijvoorbeeld snel to the point in een vergadering, maak je telefoongesprekken niet te lang en beperk je tijdens een meeting tot de beschikbare tijd. Op die manier bespaar je jezelf en de ander tijd, komt jouw boodschap beter over en wek je geen irritatie. Win-win-win dus! 

Samenwerkend leren lukt tenslotte het beste als andere mensen snappen wat je bedoelt, hun aandacht erbij houden en niet op hete kolen zitten omdat ze eigenlijk door moeten naar een volgende afspraak.

Kortom: samenwerkend leren doe je zo

Als je meer uit je samenwerkingen wilt halen, ervan wilt leren én anderen iets wilt leren, dan is samenwerkend leren exact wat je wilt. Niet alleen in de bouwhoek in de kleuterklas of tijdens biologie-excursies in groep 4, maar zeker ook op de werkvloer. 

Met deze 7 tips kun jij nog meer opsteken van samenwerkingen en ook anderen wat leren:

1. Vraag regelmatig om feedback.
2. Luister écht naar elkaar.
3. Toon begrip voor de ander.
4. Communiceer assertief.
5. Maak een realistische planning.
6. Vergeet geen positieve feedback te geven.
7. Houd je planning to the point.

Zo kun je optimaal leren van anderen en zij van jou. Da’s best handig. Zowel wanneer je als vierjarige hoge torens bouwt en wilt dat die niet omvallen als wanneer je jaren later aan serieuze werkprojecten werkt. 

Wil je nu nóg veel meer lezen over samenwerken? Lees dan vooral onze ultieme gids over samenwerken met 45 samenwerkingstips. 

Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over samenwerkend leren

• Waarom is het belangrijk om te leren samenwerken?

  Samenwerken is in elke functie en op elk kantoor belangrijk. Je bereikt altijd met collega’s samen meer dan in je eentje. Als je met elkaar dingen oppakt, bespaar je veel tijd, profiteer je van extra kennis en expertise en kun je nog eens andere visies ergens op horen in plaats van dat je je blindstaart op hoe jij denkt dat iets zit.

Waarom is het belangrijk om te leren samenwerken?

Samenwerken is in elke functie en op elk kantoor belangrijk. Je bereikt altijd met collega’s samen meer dan in je eentje. Als je met elkaar dingen oppakt, bespaar je veel tijd, profiteer je van extra kennis en expertise en kun je nog eens andere visies ergens op horen in plaats van dat je je blindstaart op hoe jij denkt dat iets zit. 

Nog beter leren samenwerken én samenwerkend leren? Volg één van onze cursussen

Wil je jouw samenwerkingsvaardigheden verbeteren om zo nog meer uit je samenwerking met collega’s te halen, tot betere resultaten te komen én jezelf te verbeteren? Beter leren samenwerken kan met een aantal van onze cursussen, die jou de juiste tips en technieken leren om zowel nog meer samenwerkend te leren als überhaupt meer uit je eigen werk en je samenwerkingen te halen.

• Leer bij onze training timemanagement hoe je gefocust werkt, een haalbare planning opstelt, je to-do-list daadwerkelijk afgewerkt krijgt én je niet verliest in randzaken die er niet toedoen. Zo krijg jij jouw aandeel in een samenwerkingsproject daadwerkelijk gedaan.
• Ontdek bij onze training feedback geven hoe je feedback geeft én ontvangt op een constructieve manier, zodat jij feedback geeft waar de ander zoveel mogelijk uit kan halen en zodat je zelf ook meer kunt leren van de feedback die je krijgt.
• Volg onze cursus gesprekstechnieken om direct aan de slag te gaan met tips en manieren om een krachtige gesprekspartner te zijn, effectiever te communiceren en altijd duidelijk en to the point te zijn in je communicatie. 

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst is een trainingsbureau gespecialiseerd in slimmer (samen)werken. Daar helpen we professionals uit heel Nederland bij met praktijkgerichte en interactieve 1-daagse trainingen. We geven o.a. trainingen in feedback geven, timemanagement, gesprekstechnieken en assertiviteit. Kortom: alles wat jou helpt om je werk en samenwerkingen te verbeteren. Volg onze trainingen op een locatie bij jou in de buurt of online. 

Benieuwd naar ons trainingsaanbod of onze andere artikelen? Lees verder op onze websites of meld je direct aan voor een training.

• 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
• 1-daagse training Feedback geven | Blog
• 1-daagse training Timemanagement | Blog
• 1-daagse training Snellezen, mindmapping en geheugentechnieken | Blog
• 1-daagse training Assertiviteit | Blog
• 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog